Bại liệt: Nguyên nhân, biểu hiện, cách điều trị và phòng bệnh
Bệnh bại liệt ( Poliomyelitis) là bệnh nhiễm virus cấp tính lây truyền qua đường tiêu hóa do virus Polio gây ra và bệnh có thể lây lan thành dịch.
1. Nguyên nhân gây bệnh bại liệt
Thủ phạm gây ra bệnh bại liệt chính là virus Polio, chúng thuộc chi virus đường ruột (Enterovirus) và thuộc họ Picornaviridae. Hình dáng khối cầu không vỏ và chứa ARN. Loại virus này có 3 type:
- Type 1: Tên gọi là Brunhilde, chiếm 90% nguyên nhân gây bệnh.
- Type 2: Tên gọi là Lansing.
- Type 3: Tên khoa học là Leon.
Loại virus này có thể tồn tại lâu ở môi trường bên ngoài, ví dụ như chúng trú ngụ ở phân người trong vài ba tháng ở mức nhiệt từ 0 – 4 độ C, chúng sống được trong nước khoảng 2 tuần với nhiệt độ bình thường.
Ngoài ra, Polio còn chịu được sự khô hanh, cách để tiê.u diệ.t chúng là sử dụng thuố.c tím hoặc loại bỏ virus ở nhiệt độ 56 độ C sau 30 phút.
Virus Polio xâm nhập vào cơ thể người theo đường tiêu hóa, sau đó sẽ đến các hạch bạch huyết. Tại đây một số ít virus Polio xâm nhập vào hệ thống thần kinh trung ương gây tổn thương ở các tế bào sừng trước tủy sống và tế bào thần kinh vận động của vỏ não, gây nên hội chứng liệt mềm trên lâm sàng.
Virus bại liệt chủ yếu từ phân của người bệnh vào làm vấy bẩn nguồn nước, thực phẩm rồi xâm nhập vào cơ thể người theo đường tiêu hóa. Số ít trường hợp có thể lây truyền qua đường hầu họng. Bệnh cũng có thể lây lan bằng việc tiếp xúc trực tiếp với người mang virus hoặc người vừa dùng vaccine bại liệt đường uống, vì đây là loại vaccine sống giảm độc lực được làm từ virus sống. Nguồn truyền bệnh là người mắc bệnh bại liệt và người lành mang virus bại liệt Polio. Lây truyền có thể từ 7 – 10 ngày trước khi xuất hiện các triệu chứng lâm sàng.
Bệnh bại liệt là do virus Polio gây nên.
Video đang HOT
2. Dấu hiệu bệnh bại liệt
Triệu chứng bệnh bại liệt xuất hiện khác nhau phụ thuộc vào thể bệnh bại liệt. Bệnh bại liệt có thể biểu hiện các triệu chứng nhẹ nhàng trong thể bại liệt không điển hình, không tổn thương hệ thần kinh trung ương, nhưng cũng có thể là rất nghiêm trọng trong thể liệt. Hầu hết các bệnh nhân bị nhiễm bệnh không biểu hiện triệu chứng. Bệnh bại liệt được chia làm ba thể:
Bại liệt thể nhẹ: Các triệu chứng thường gặp nhất là những triệu chứng giống như các bệnh nhiễ.m trùn.g do virus khác gây ra, bao gồm:
Sốt cao, đau đầu, mất ngủ, rát cổ họng, buồn nôn và nôn mửa, táo bón hoặc tiêu chảy. Bệnh có thể hồi phục trong vài ngày.
Bại liệt thể không liệt: Hay còn gọi là thể viêm màng não vô khuẩn, biểu hiện thường gặp nhất là đau đầu, cứng cổ và thay đổi chức năng tâm thần.
Bại liệt thể liệt: Triệu chứng phổ biến nhất là sốt, sau đó là đau đầu, cứng cổ, cứng lưng, táo bón và nhạy cảm khi bị chạm vào người.
Bệnh nhân dần dần mất cảm giác vận động ở phần dưới của cơ thể dẫn đến liệt không đối xứng. Sau đó bệnh nhân sẽ phục hồi dần trong vòng từ 2 đến 6 tháng. Trong các trường hợp nặng hơn, nếu liệt cả tủy sống và hành tủy thì có thể dẫn đến suy hô hấp và t.ử von.g.
3. Bệnh bại liệt có lây không?
Bại liệt là một bệnh truyền nhiễm, lây lan từ người sang người chủ yếu theo đường phân miệng, nên dễ lây lan thành dịch.
4. Cách phòng bệnh bại liệt
Cục Y tế dự phòng, Bộ Y tế khuyến cáo mọi người nên thực hiện tốt những biện pháp dưới đây nhằm chủ động phòng, chống căn bệnh bại liệt:
- Tiêm vaccine bại liệt cho trẻ nhỏ dưới 5 tuổ.i, ít nhất 3 lần theo hướng dẫn của Bộ Y tế.
- Cần nâng cao ý thức cộng đồng về việc giữ gìn vệ sinh nơi công cộng, bao gồm cả vệ sinh cá nhân và vệ sinh nguồn nước, thực phẩm.
- Cần tạo dựng thói quen vệ sinh các vật dụng, bề mặt, đồ chơi, bàn ghế, dụng cụ học tập, sàn nhà bằng xà phòng diệt khuẩn hoặc chất tẩy rửa.
- Người chăm sóc trẻ cần thường xuyên làm sạch tay bằng xà phòng, đặc biệt là trong những lúc trước và sau khi cho trẻ ăn, sau khi đi vệ sinh.
- Sử dụng những nguồn nước sạch, không phóng uế bừa bãi. Phân của tr.ẻ e.m cũng cần phải được thu dọn, vứt đổ vào nhà vệ sinh và cọ rửa sạch sẽ.
- Nếu tr.ẻ e.m trong nhà hoặc tại trường học xuất hiện các triệu chứng như buồn nôn, sốt, cứng gáy, đau cơ bắp và các chi, liệt mềm cấp… cần đưa trẻ đi khám và điều trị kịp thời tại bệnh viện hoặc các cơ sở y tế gần nhất.
5. Cách điều trị bệnh bại liệt
Hiện tại, bệnh bại liệt không có phương pháp điều trị đặc hiệu để loại bỏ virus khỏi cơ thể. Việc điều trị chủ yếu tập trung vào giảm nhẹ triệu chứng, nâng đỡ thể trạng, hỗ trợ hồi phục chức năng và ngăn ngừa các biến chứng. Một số phương pháp điều trị bao gồm:
Bất động hoàn toàn: Bệnh nhân cần được nghỉ ngơi, tránh vận động để giảm nguy cơ tổn thương cơ và thần kinh thêm trong giai đoạn cấp tính.
Tăng cường và nâng cao thể trạng: Cung cấp đủ dinh dưỡng bằng cách bổ sung sinh tố và truyền dịch để duy trì sức khỏe và thể trạng cho người bệnh.
Hỗ trợ hô hấp: Trong trường hợp bệnh nhân có dấu hiệu liệt tủy dẫn đến suy hô hấp, cần hỗ trợ hô hấp.
Điều trị kháng sinh: Nếu có bội nhiễm vi khuẩn, bệnh nhân sẽ được chỉ định dùng kháng sinh theo hướng dẫn của bác sĩ.
Phục hồi chức năng: Sau giai đoạn cấp tính, bệnh nhân cần thực hiện các liệu pháp phục hồi chức năng để khắc phục di chứng liệt cơ và giúp phục hồi khả năng vận động.
Thái Lan ghi nhận một ca nhiễm đậu mùa nghỉ nghi là chủng mới
Ngày 21/8, Thái Lan báo cáo trường hợp nghi nhiễm đậu mùa khỉ (mpox) chủng mới của một người đàn ông tới từ châu Phi và cho biết đang chờ đợi kết quả xét nghiệm để xác nhận chủng virus.
Các quan chức Thái Lan đang chờ kết quả phân tích trình tự gene để xác nhận chủng virus mà bệnh nhân đậu mùa khỉ mắc phải. Ảnh: Reuters
Theo hãng tin AFP dẫn lời ông Thongchai Keeratihattayakorn, người đứng đầu Cục Kiểm soát Dịch bệnh Thái Lan, bệnh nhân nhiễm mpox là một người châu Âu nhập cảnh vào Thái Lan ngày 14/8 từ một quốc gia châu Phi. Ông Thongchai cho biết: "Sau khi trở về từ chuyến bay, có rất ít thời gian để bệnh nhân tiếp xúc với người khác. Bệnh nhân xuất hiện tại bệnh viện vào ngày hôm sau, 15/8, và gặp các bác sĩ".
Ông Thongchai cho biết người đàn ông này đã trải qua một cuộc kiểm tra để xác định xem liệu bản thân có mắc phải chủng mới thuộc nhóm 1b - chủng lây lan nhanh hơn - hay không. Ông chia sẻ: "Chúng tôi tin rằng bệnh nhân mắc phải virus chủng mới, nhưng chúng tôi phải chờ xem kết quả cuối cùng trong phòng thí nghiệm thêm 2 ngày nữa".
Hiện các nhà chức trách cũng đang theo dõi 43 người trong nước có thể tiếp xúc với bệnh nhân kể từ khi người này nhập cảnh vào Thái Lan.
Thái Lan ghi nhận một ca nhiễm mpox trong bối cảnh Philippines ngày 19/8 cũng vừa ghi nhận một ca nhiễm bệnh đầu mùa khỉ chưa xác định được chủng virus. Bệnh nhân là nam giới người Philippines, 33 tuổ.i và không có lịch sử đi du lịch bên ngoài quốc gia này. Đây là ca nhiễm mpox đầu tiên tại Philippines trong năm 2024. Trước đó, Thụy Điển cũng ghi nhận ca nhiễm mpox thuộc clade 1b trong khi Pakistan ghi nhận một ca nhiễm đậu mùa khỉ chưa xác định được chủng virus từ một người đàn ông trở về từ vùng vịnh.
Các ca nhiễm được xác nhận trong bối cảnh ngày 14/8 trước đó, Tổ chức Y tế Thế giới (WHO) đã thông báo đậu mùa khỉ là tình trạng y tế công cộng khẩn cấp toàn cầu - hình thức cảnh báo cao nhất - do dịch bệnh bùng phát ở Cộng hòa Dân chủ Congo và lan sang các nước láng giềng bao gồm Burundi, Kenya, Rwanda và Uganda. CHDC Congo đã báo cáo hơn 16.000 ca nhiễm và 500 ca t.ử von.g do mpox trong năm nay.
Tổng giám đốc WHO Tedros Adhanom Ghebreyesus nhận định tình hình hiện tại "rất đáng lo ngại". Trong khi đó về phía Chủ tịch Ủy ban Khẩn cấp của WHO Dimie Ogoina, ông nhận định: "Sự bùng phát hiện nay của mpox ở các vùng của Châu Phi, cùng với sự lây lan của một chủng virus mpox mới là một trường hợp khẩn cấp, không chỉ đối với Châu Phi mà còn đối với toàn cầu".
Về mặt định nghĩa, bệnh đậu mùa khỉ cùng họ với bệnh đậu mùa và thường chỉ xuất hiện ở những vùng xa xôi của Trung và Tây Phi. Virus đậu mùa khỉ lần đầu được phát hiện ở một chuồng khỉ nuôi nhốt năm 1958 và ghi nhận trường hợp đầu tiên trên người năm 1970.
Bệnh đậu mùa khỉ là một bệnh nhiễm virus có thể lây lan giữa người với người, chủ yếu qua tiếp xúc gần gũi và đôi khi từ môi trường sang người qua những đồ vật và bề mặt mà người mắc bệnh đã chạm vào. Ở những trường hợp virus xuất hiện ở một số động vật hoang dã, việc lây truyền từ động vật bị nhiễm bệnh sang những người tiếp xúc với chúng cũng có thể xảy ra.
Các triệu chứng ban đầu của bệnh đậu mùa khỉ bao gồm sốt, nhức đầu, đau cơ, sưng tấy và đau lưng. Bệnh nhân cũng thường phát ban từ một đến 3 ngày sau khi xuất hiện sốt.
Các vết ban thường bắt đầu ở mặt và lan sang các bộ phận khác của cơ thể, chẳng hạn như lòng bàn tay và lòng bàn chân. Phát ban cũng có thể gây ngứa dữ dội trước khi đóng vảy và rụng. Bệnh này kéo dài từ 2 đến 4 tuần và trong phần lớn trường hợp người bệnh sẽ tự khỏi.
Có thể lây bệnh dại từ chó mèo đã tiêm phòng dại không? Gần đây, ở nhiều địa phương xuất hiện các ca bệnh dại do chó mèo. Vậy nếu chó, mèo đã tiêm phòng dại thì có nguy cơ lây bệnh dại sang cho người không? Cần làm gì để phòng tránh căn bệnh này? Bệnh dại ở động vật lây sang người qua đường nào? Bệnh dại là bệnh nhiễm virus cấp tính của...