Virus quen thuộc gây bệnh hô hấp nghiêm trọng ở trẻ em

Virus hợp bào hô hấp (RSV) không chỉ là tác nhân gây bệnh thông thường mà còn là mối đe dọa đáng kể đối với sức khỏe trẻ em, đặc biệt là nhóm trẻ sơ sinh, trẻ sinh non và trẻ có bệnh nền.

Nguyên nhân hàng đầu gây tử vong do bệnh hô hấp ở trẻ em

Phát biểu tại hội thảo khoa học Vai trò của kháng thể đơn dòng trong bảo vệ trẻ có nguy cơ cao khỏi virus RSV diễn ra ngày 27/4, TS.BS Ngô Ngọc Quang Minh, Phó giám đốc Bệnh viện Nhi đồng 1 (TPHCM) nhấn mạnh, RSV hiện là nguyên nhân thứ hai gây tử vong do các bệnh lý hô hấp ở trẻ em trên toàn cầu, chỉ đứng sau viêm phổi do phế cầu khuẩn.

Đáng chú ý, mức độ nguy hiểm của RSV tăng lên gấp bội đối với những trẻ có các yếu tố nguy cơ như sinh non, mắc bệnh tim bẩm sinh hoặc các bệnh phổi mãn tính. Nhóm trẻ này có khả năng nhập viện và diễn tiến bệnh nặng cao gấp 3-5 lần so với những trẻ khỏe mạnh khác.

Trẻ thở khí dung vì mắc bệnh hô hấp nặng do virus RSV (Ảnh: Hoàng Lê).

Hiện tại, virus RSV vẫn chưa có thuốc điều trị đặc hiệu. Các phương pháp điều trị hiện nay chủ yếu tập trung vào việc hỗ trợ các triệu chứng. Điều này nhấn mạnh vai trò then chốt của công tác phòng ngừa, đặc biệt là đối với nhóm trẻ có nguy cơ cao.

Hiện nay, vaccine phòng ngừa RSV đã được triển khai ở một số quốc gia cho phụ nữ mang thai và người lớn tuổi, nhưng tại Việt Nam, phương pháp này vẫn chưa được phổ biến rộng rãi.

“Những biện pháp mới, như sử dụng kháng thể đơn dòng dự phòng, đang chứng minh hiệu quả rõ rệt trong việc bảo vệ trẻ sơ sinh trước RSV”, bác sĩ Minh cho biết.

Gần như 100% trẻ em dưới 2 tuổi nhiễm RSV

Theo TS.BS Trần Anh Tuấn, Trưởng khoa Hô hấp Bệnh viện Nhi đồng 1, RSV đã được phát hiện cách đây gần 70 năm. Đáng chú ý, gần như 100% trẻ em đều từng nhiễm loại virus này ít nhất một lần trong hai năm đầu đời.

RSV có khả năng lây lan mạnh mẽ, không phân biệt lứa tuổi, từ trẻ nhỏ đến người lớn đều có thể mắc phải. Tuy nhiên, biểu hiện bệnh thường khác nhau giữa các đối tượng.

Ở người trưởng thành, nhiễm RSV thường chỉ gây ra các triệu chứng nhẹ tương tự như cảm lạnh thông thường. Nhưng đối với trẻ em dưới 2 tuổi, đặc biệt là trẻ nhỏ, RSV có thể gây ra các bệnh lý nghiêm trọng như viêm tiểu phế quản hoặc viêm phổi nặng, phải nhập viện điều trị, thậm chí có thể dẫn đến tử vong.

“Ở trẻ em nói chung, 90% sẽ khỏi bệnh trong vòng 2-3 tuần. Nhưng với trẻ có yếu tố nguy cơ như sinh non, bệnh tim bẩm sinh hay phổi mãn tính, khả năng diễn tiến nặng, nhập viện, thở máy, thậm chí tử vong có thể tăng 3-10 lần”, tiến sĩ Tuấn cảnh báo.

Gần như 100% trẻ em đều từng nhiễm virus RSV ít nhất một lần trong 2 năm đầu đời (Ảnh: Hoàng Lê).

Tại hội nghị, ông dẫn lại một thống kê trên toàn cầu cho thấy mỗi năm có khoảng 33 triệu ca mắc RSV ở trẻ em dưới 5 tuổi. Trong đó, hơn 3 triệu trường hợp cần phải nhập viện và khoảng 100.000 ca tử vong.

Đáng chú ý, 97% trường hợp tử vong xảy ra ở các quốc gia có thu nhập trung bình và thấp, trong đó có Việt Nam.

Chia sẻ thêm, tiến sĩ Tuấn cho hay, tại Việt Nam, virus RSV không chỉ xuất hiện theo mùa mà có xu hướng lưu hành gần như quanh năm.

Ở khu vực miền Nam, dịch RSV thường đạt đỉnh vào mùa mưa, khoảng tháng 7 đến tháng 11. Trong khi ở miền Bắc, thời điểm bùng phát thường rơi vào mùa đông – xuân, tập trung vào khoảng tháng 3.

Các nghiên cứu được thực hiện tại TPHCM, Hải Phòng và các tỉnh phía Bắc đều phát hiện RSV là nguyên nhân hàng đầu gây ra các đợt bùng phát viêm tiểu phế quản ở trẻ nhỏ.

Trong bối cảnh vẫn chưa có thuốc điều trị đặc hiệu cho RSV, tiến sĩ Tuấn khuyến cáo phụ huynh cần đặc biệt tăng cường các biện pháp phòng ngừa cho trẻ em, như duy trì vệ sinh tay thường xuyên, tránh tiếp xúc với những người đang mắc bệnh hô hấp.

Ngoài ra, gia đình cũng có thể cân nhắc tiêm chủng cho phụ nữ mang thai hay sử dụng kháng thể đơn dòng dự phòng cho nhóm trẻ có nguy cơ cao.

“Các kháng thể đơn dòng được xem là tia hy vọng mới trong công tác phòng ngừa RSV, giúp giảm gánh nặng nhập viện và tử vong ở trẻ nhỏ, đặc biệt là nhóm trẻ sinh non, bệnh tim bẩm sinh và bệnh phổi mãn tính”, tiến sĩ Tuấn khẳng định.