5 thực phẩm bổ sung nguồn gốc thảo dược gây hại cho gan nếu dùng không đúng cách
Các bài thuốc thảo dược đang ngày càng được nhiều người trên thế giới ưa chuộng vì phần lớn các sản phẩm này được coi là không có tác dụng phụ.
Tuy nhiên, thực tế các thảo dược này không phải an toàn cho tất cả mọi người.
Nghiên cứu được công bố trên JAMA Network Open phát hiện ra rằng, tổn thương gan do thuốc, liên quan đến các sản phẩm như chiết xuất trà xanh, nghệ hoặc curcumin, ashwagandha, gạo men đỏ… cảnh báo những nguy cơ khi sử dụng bừa bãi các loại thực phẩm bổ sung thảo dược này.
Các loại thảo dược trên nếu dùng đúng và thích hợp sẽ tốt cho sức khỏe, nhưng nhiều người có xu hướng sử dụng quá mức, lạm dụng… một số người không thích hợp để dùng, đã làm tăng nguy cơ tổn thương các cơ quan nội tạng.
Dưới đây là 5 loại thảo dược có thể gây tổn thương gan cần lưu ý:
1. Thực phẩm bổ sung nghệ có thể gây tổn thương gan
Nghệ là một loại thảo dược phổ biến có nguồn gốc từ rễ cây Curcuma longa, được sử dụng rộng rãi trong ẩm thực, nấu ăn… Nghệ với thành phần chính là curcumin, có thể mang lại nhiều lợi ích như giảm viêm, chống oxy hóa, tốt cho sức khỏe tim mạch và giảm nguy cơ ung thư; cũng là một phần của nhiều công thức chữa bệnh Ayurvedic truyền thống.
Tuy nhiên, dùng nghệ với số lượng lớn có liên quan đến tổn thương gan và làm tăng nguy cơ hình thành sỏi thận. Các trường hợp tổn thương gan cấp tính, suy gan và tổn thương gan đã được báo cáo khi tiêu thụ quá nhiều nghệ.
Mặc dù sử dụng nghệ trong khi nấu ăn với lượng nhỏ là hoàn toàn lành mạnh, nhưng việc dùng thuốc bổ sung hoặc dạng tiêm phải được khuyến nghị nghiêm ngặt bởi chuyên gia y tế.
2. Sản phẩm bổ sung ashwagandha
Tổn thương gan cũng có thể là do tạp chất trong ashwagandha gây ra.
Ashwagandha có nguồn gốc từ chiết xuất rễ Withania somnifera, cũng được gọi là ‘nhân sâm Ấn Độ’, được biết đến với tác dụng tăng cường sức khỏe não bộ và giảm viêm.
Loại thảo dược này được sử dụng để điều trị căng thẳng, mệt mỏi, giảm đau, bệnh ngoài da, tiểu đường, viêm khớp và động kinh. Là một loại thuốc bổ năng lượng, ashwagandha cũng giúp giảm mệt mỏi và chống lại tác động của lão hóa.
Theo Livertox (trang thông tin lâm sàng và nghiên cứu về tổn thương gan do thuốc) đã ghi nhận các trường hợp tổn thương gan ở những người dùng các sản phẩm thảo dược thương mại được dán nhãn có chứa ashwagandha.
Video đang HOT
Tổn thương gan cũng có thể là do tạp chất trong ashwagandha, nồng độ chiết xuất cao hơn hoặc dùng quá liều khuyến cáo…
3. Chiết xuất trà xanh
Trà xanh được biết đến với rất nhiều lợi ích cho sức khỏe như chống lão hóa, bảo vệ chống lại ung thư, bệnh tim, béo phì và tiểu đường loại 2… Tuy nhiên, tổn thương gan liên quan đến chiết xuất trà xanh đã được báo cáo trong nhiều trường hợp, cảnh báo những người yêu thích trà xanh nên thận trọng khi tiêu thụ nó với số lượng lớn.
Chiết xuất trà xanh được tìm thấy trong một số loại thực phẩm bổ sung. Chiết xuất trà xanh hoặc uống một lượng lớn trà xanh trong một số trường hợp có thể dẫn đến suy gan cấp tính.
Viện Quốc gia Hoa Kỳ về Bệnh tiểu đường, Tiêu hóa và Thận (NIDDK) cảnh báo rằng, chiết xuất trà xanh có liên quan đến tổn thương gan nghiêm trọng, thậm chí đến mức phải ghép gan hoặc dẫn đến t.ử v.ong.
Thảo dược Black cohosh được sử dụng phổ biến để điều trị các triệu chứng mãn kinh, nhưng lại có liên quan đến các tổn thương gan.
4. Black cohosh
Black cohosh (tên khoa học là Actaea racemosa hoặc Cimicifuga racemosa) thuộc họ Mao lương, được sử dụng trong các trường hợp như đau cơ xương, sốt, ho, viêm phổi, k.inh n.guyệt không đều…
Đây cũng là một loại thảo dược phổ biến được sử dụng để điều trị các triệu chứng mãn kinh, nhưng lại có liên quan đến các tổn thương gan như vàng da, viêm gan và viêm gan tự miễn. Các tác dụng phụ có thể xuất hiện trong vòng 2 đến 12 tuần sử dụng, trong khi ở một số người, tác dụng phụ này được báo cáo là 48 tuần sau khi sử dụng.
Dược điển Hoa Kỳ khuyên những người mắc chứng rối loạn gan nên tránh dùng black cohosh và khuyến cáo bất kỳ ai gặp các dấu hiệu về bệnh gan nên ngừng sử dụng và tìm kiếm lời khuyên y tế. Các tài liệu đã công bố cho thấy rằng, liều lượng lớn black cohosh có thể liên quan đến kích ứng đường tiêu hóa, đau đầu, chóng mặt và nôn mửa.
5. Gạo men đỏ
Gạo men đỏ là sản phẩm gạo lên men với một loại nấm men có tên là Monascus purpureus, có chứa monacolin K, cùng một thành phần hoạt tính có trong thuốc theo toa lovastatin, được biết là gây tổn thương gan.
Tuy nhiên, nồng độ monacolin K trong gạo men đỏ không được kiểm soát, thay đổi đáng kể từ 0,09 đến 10,94 mg mỗi liều dùng hàng ngày, khiến tác dụng của loại gạo này không thể đoán trước.
Thực phẩm bổ sung này có liên quan đến các phản ứng có hại nghiêm trọng, như tổn thương gan cấp tính và quá trình phục hồi có thể mất nhiều tháng sau khi ngừng sử dụng. Do những rủi ro này, những người mắc bệnh gan hoặc những người có nguy cơ mắc các vấn đề về gan nên tránh dùng gạo men đỏ.
Làm gì để tránh tổn thương gan do thuốc gây ra?
Gan là cơ quan chính chuyển hóa thuốc trong cơ thể nhưng nhiều loại thuốc có thể gây tổn thương gan ở các mức độ khác nhau.
1. Vì sao thuốc có thể gây tổn thương gan?
Các tổn thương gan do thuốc có thể từ nhẹ như tăng chỉ số chức năng gan không có triệu chứng đến nghiêm trọng như viêm gan nguyên bào và suy gan...
Tổn thương gan do thuốc có 2 loại:
- Loại thứ nhất là độc tính trực tiếp trên gan của chính thuốc hoặc các chất chuyển hóa của nó. Mức độ tổn thương gan thường liên quan đến liều lượng của thuốc và hầu hết có thể dự đoán được. Ví dụ, thuốc giảm đau thông thường paracetamol rất an toàn, nhưng nếu dùng quá liều có thể gây tổn thương gan.
- Loại thứ 2 là phản ứng dị ứng hoặc bất thường về chuyển hóa do đặc điểm thể chất của từng cá nhân gây ra, không liên quan chặt chẽ đến liều lượng và tổn thương gan nghiêm trọng thường không thể đoán trước.
Nhiều loại thuốc được biết là gây tổn thương gan ở các mức độ khác nhau.
Tổn thương gan do thuốc cũng có thể được chia thành tổn thương gan cấp tính do thuốc và tổn thương mạn tính tùy theo diễn biến của bệnh:
Tổn thương gan cấp tính do thuốc: Các triệu chứng tương đối rõ ràng, chủ yếu bao gồm mệt mỏi, buồn nôn, nôn, vàng da, phát ban, sốt... Thời gian ủ bệnh từ vài ngày đến vài tháng, trường hợp nặng có thể dẫn đến suy gan cấp tính hoặc bán cấp và thậm chí t.ử v.ong.
Tổn thương gan mạn tính do thuốc gây ra: Các triệu chứng tương đối âm ỉ và chủ yếu biểu hiện là men gan tăng nhẹ trong thời gian dài và lặp đi lặp lại. Hầu hết bệnh nhân sẽ không cảm thấy khó chịu rõ ràng nên dễ bị bỏ qua và khó phát hiện cũng như chẩn đoán.
2. Các loại thuốc có nguy cơ gây tổn thương gan
Các loại thuốc có thể gây tổn thương gan bao gồm:
- Thuốc chống lao: Các loại thuốc chống lao phổ biến có thể gây tổn thương gan bao gồm isoniazid, rifampicin, pyrazinamide, streptomycin...
- Thuốc chống khối u: Hầu hết tất cả các loại thuốc hóa trị đều có thể gây tổn thương gan do thuốc với nhiều dòng hóa trị, liều lượng thuốc hóa trị. Tỷ lệ mắc cao hơn ở người lớn t.uổi, những người mắc bệnh gan tiềm ẩn, người nghiện rượu, bệnh nhân ung thư suy dinh dưỡng vừa phải và những người dùng nhiều thuốc đồng thời.
- Thuốc chống co giật: Thường gặp là oxcarbazepine, carbamazepine... những loại thuốc này thường được sử dụng trong thời gian dài và được sử dụng với nhiều cách kết hợp và dễ gây tác dụng phụ đến chức năng gan.
- Thuốc tim mạch: Thường thấy trong các thuốc hạ lipid m.áu (atorvastatin, rosuvastatin), thuốc hạ huyết áp (captopril, proponel, metoprolol), thuốc chống loạn nhịp tim (mexiletine, amiodarone).
- Thuốc giảm đau: Thuốc giảm đau hạ sốt paracetamol cũng có nguy cơ gây tổn thương gan khi dùng liều cao.
Ngoài ra, cần cảnh giác với một số thuốc không kê đơn khác như thực phẩm chức năng và thảo dược không rõ nguồn gốc, xuất xứ...
Tuân thủ hướng dẫn của bác sĩ và sử dụng thuốc hợp lý là chìa khóa để ngăn ngừa tổn thương gan do thuốc.
3. Nhóm người có nguy cơ cao bị tổn thương gan do thuốc
- Người cao t.uổi mắc bệnh mạn tính cần dùng thuốc lâu dài: Người cao t.uổi mắc bệnh mạn tính có thể cần điều trị nhiều loại thuốc cùng lúc. Khi t.uổi tác tăng lên, quá trình chuyển hóa ở gan chậm lại và thời gian lưu giữ của thuốc trong m.áu tăng lên. Nguy cơ tổn thương gan do thuốc cao hơn và đặc biệt đáng lo ngại.
- T.rẻ e.m: Gan của trẻ sinh trưởng và phát triển chưa hoàn thiện nếu sử dụng thuốc không hợp lý thì nguy cơ tổn thương gan cũng cao hơn.
- Phụ nữ: Các nghiên cứu đã chỉ ra rằng phụ nữ có thể nhạy cảm hơn với một số loại thuốc và có nguy cơ cao hơn bị tổn thương gan do thuốc.
- Có t.iền sử bệnh gan: Nếu bệnh nhân có t.iền sử bệnh gan như viêm gan B hoặc gan nhiễm mỡ, khi xảy ra tổn thương gan cấp tính do thuốc, nguy cơ tiên lượng bất lợi về mặt lâm sàng do tổn thương gan có thể tăng lên.
4. Cách để hạn chế tổn thương gan do thuốc
Mục đích của việc sử dụng thuốc là để điều trị hoặc phòng ngừa bệnh tật. Tuy nhiên, khi sử dụng thuốc tổn thương gan vẫn có thể xảy ra do nhiều yếu tố phức tạp như đặc tính của thuốc hoặc thể chất của người sử dụng. Vì vậy, tuân thủ hướng dẫn của bác sĩ và sử dụng thuốc hợp lý là chìa khóa để ngăn ngừa tổn thương gan do thuốc.
Trước khi sử dụng thuốc nên tham khảo ý kiến bác sĩ, dược sĩ và các chuyên gia y tế để hiểu những rủi ro khi sử dụng thuốc, chủ động thông báo với bác sĩ kê đơn về tất cả các loại thuốc (bao gồm cả thuốc thảo dược), t.iền sử dị ứng thuốc, t.iền sử bệnh và các thông tin quan trọng khác.
Sử dụng thuốc theo hướng dẫn của bác sĩ, dược sĩ hoặc nhãn thuốc cụ thể. Thực hiện theo hướng dẫn của bác sĩ để theo dõi các xét nghiệm liên quan đến chức năng gan.
Không uống rượu trong khi dùng thuốc và chú ý đến phản ứng của cơ thể với thuốc. Những bất thường về thể chất trong quá trình dùng thuốc như buồn nôn, chán ăn, khó chịu ở bụng, mệt mỏi, ngứa da, thậm chí cả sốt nhẹ, lòng trắng của mắt và da vàng, nước tiểu có màu sậm, phân màu xám - trắng... rất có thể là dấu hiệu cảnh báo tổn thương gan và nên đi khám càng sớm càng tốt.
Cấp cứu sau khi uống nước lá đu đủ trị xương khớp Bị đau xương khớp, người phụ nữ ở Hà Nội tự mua thuốc trên mạng kết hợp với nấu nước lá đu đủ, củ ráy uống cả tháng. Kết quả, bệnh nhân phải nhập viện cấp cứu vì suy gan. Trong thời gian ngắn, Bệnh viện Bệnh Nhiệt đới Trung ương (Hà Nội) đã tiếp nhận liên tiếp các bệnh nhân nhập viện...