U xơ vòm mũi họng và nguy cơ tử vong

U xơ vòm mũi họng là một khối u lành tính (bản chât là những sợi mạch tâp trung lại) nhưng có khả năng lan rất rộng, phá hủy xương mạnh, có thê lan rông vào nôi sọ làm nguy hiểm tới tính mạng người bệnh nếu không được phát hiện và chữa trị kịp thời.

Khối u vòm mũi họng.

Nhiều giả thuyết về căn nguyên gây bệnh

U xơ vòm mũi họng là một bệnh lý phổ biến ở tuổi dậy thì, thường gặp ở nam giới, tuổi từ 15-25. Nguyên nhân chính xác của bệnh lý này cho đến nay cũng chưa được biết một cách chính xác nhưng người ta cho rằng sự phát triển của u xơ vòm mũi họng liên quan tới nội tiết ở giai đoạn dậy thì. Khôi u xuất phát từ môt loại mô có mang hormon kích thích corticoid giới tính tại đâu trong của sụn cuốn mũi, điều này giải thích vì sao mà u xơ vòm mũi họng rất hiếm có sau tuổi trưởng thành. Một số giả thuyết khác cho rằng u hình thành từ sụn lúc phôi thai của mảnh xương chũm hoặc cho rằng u xuất phát từ những tế bào nhánh tận cạnh hạch không ưa chrôm của động mạch hàm trong do rối loạn về cốt hoá của xương nền sọ và cuối cùng là do sự kích thích cốt mạc nền sọ bởi viêm V.A mạn tính…

Bộ mặt khủng khiếp

Trước kia người bị u xơ vòm mũi họng được mô tả với bộ mặt khủng khiếp như nhãn cầu lồi ra khỏi hốc mắt, mũi nở rộng, má phồng lổn nhổn như đá cuội. Ngày nay chúng ta không còn thấy mức độ nặng nề như thế nữa vì bệnh đã được phát hiện sớm hơn. Bênh nhân bị u xơ vòm mũi họng thường đên viên vì dâu hiêu chảy máu mũi đỏ tươi, từng đợt, tự câm.

Khi khai thác bênh nhân thường thây bệnh diễn biến âm thầm với biểu hiện ngạt tắc mũi một bên ngày càng tăng, giai đoạn muộn ngạt tắc mũi cả hai bên. Chảy nước mũi liên tục, nhiều lên dần với hai lỗ mũi ướt và đầy chất nhầy. Thỉnh thoảng chảy máu cam, lúc đầu có khả năng tự cầm, sau phải có can thiệp của các cơ sở y tế mới cầm được máu mũi. Đi cùng các triệu chứng này là dấu hiệu ù tai và nghe kém do khối u chèn ép vùng loa vòi tai. Bệnh nhân gầy xanh, mệt mỏi do mât máu kéo dài.

Hình ảnh khối u vòm xâm lấn sọ trên phim chụp MRI.

Quan sát trực tiêp thây khối u xơ bám sát vào nền sọ vùng họng mũi và len lỏi vào các cấu trúc lân cận tạo ra các chân bám vào vùng bướm sàng, chu vi cửa mũi sau, cánh trong chân bướm. Khối u chắc, có nhiều thùy, có cuống. Kích thước to nhỏ tùy thuộc vào thời gian xuất hiện bệnh đến lúc được phát hiên bênh và phâu thuât lấy bỏ khối u. Lấy khối u đem quan sát dưới kính hiển vi sẽ thấy trong khối u có rất nhiều mạch máu hoặc những hồ máu nằm rải rác cùng tổ chức xơ và hình thành một mạng lưới dưới niêm mạc bao bọc toàn bộ khối u. Khám hốc mũi thấy môt khối u màu hồng nhạt, nằm bịt cửa mũi sau, khi phát triển lớn lấp đầy hốc mũi, khối u đẩy dồn làm hẹp hốc mũi bên đối diện, nhưng không làm tôn thương niêm mạc mũi. Khám họng và soi mũi sau thấy màn hầu phồng lên, bị đẩy dồn về phía trước và phía dưới hoặc quá to thòi xuống tận họng miêng. Nhức đầu kèm theo gặp trong khoảng 25% trường hợp do những lỗ thông xoang bị tắc do khôi u hoặc do nhiễm khuẩn. Ngoài ra bênh nhân còn có những triệu chứng khác: giảm khứu hay mất hẳn khứu giác, đau tai một bên, khẩu cái mềm bị đẩy lệch, mắt lồi, cứng hàm…

Nếu để phát triển tự nhiên khối u sẽ lấp đầy hốc mũi, xoang hàm, xoang bướm, hốc mắt, phá vỡ hàm ếch, tiêu xương hàm trên và nổi phồng dưới da. Khối u chui vào nội sọ, tổn thương thần kinh nội sọ làm mù mắt, khó nuốt, không ngửi được. Bệnh nhân có khối u xơ vòm mũi họng không được điều trị sẽ tử vong vì chảy máu và biến chứng nội sọ gây tăng áp lực sọ não.

Chẩn đoán xác định được thực hiện qua thăm khám lâm sàng: Khối u màu hồng, xuất hiện ở cửa mũi sau của bệnh nhân nam giới tuổi từ 15-25, có chảy máu mũi từng đợt, chụp CT. Scanner và chụp mạch để có chân đoán xác định.

Phẫu thuật là phương pháp điều trị chủ yếu.

- Nếu phát hiện sớm khối u có thể mổ qua đường nội soi lấy bỏ, đường này không để lại vết sẹo cạnh mũi như phẫu thuật với khối u to.

- Khi khối u quá to phải mở rông cạnh mũi đê lây bỏ khôi u.

Xạ trị kết hợp với nội tiết tố giúp teo nhỏ khối u thực hiên khi không còn chỉ định phẫu thuât.

Theo SKDS