Tương lai ‘xóa sổ’ HIV đang đến gần?

Đột phá trong những trường hợp điều trị HIV có thể là hy vọng để thế giới sớm tìm ra phương pháp chữa khỏi căn bệnh thế kỷ này.

Những dấu hiệu tích cực trong thử nghiệm điều trị HIV đều có thể là hy vọng tìm ra lời giải cho căn bệnh này. Ảnh: News Medical.

Hy vọng về một giải pháp điều trị bệnh HIV/AIDS được nhen nhóm sau khi thế giới mới đây xác nhận người thứ 5 được chữa khỏi.

Hôm 20/2, các bác sĩ ở California, Mỹ đã xác nhận ông Paul Edmonds trở thành người thứ 5 trên thế giới được chữa khỏi HIV khi dùng liệu pháp ghép tế bào gốc để điều trị bệnh bạch cầu tủy cấp tính.

Điểm chung ở cả 5 bệnh nhân là khi sử dụng cấy ghép tế bào gốc đã xuất hiện đột biến hiếm gặp CCR5 Delta 32, với chỉ 1-2% dân số mang đột biến này.

Virus HIV sử dụng CCR5 như một đồng thụ thể, hay như “cánh cửa” để xâm nhập vào tế bào. Với đột biến Delta 32, thụ thể CCR5 không còn để virus đi qua, tiến vào tế bào, giúp người bệnh tránh nhiễm HIV, theo Nature.

Những trường hợp chữa khỏi HIV tuy ít, nó cũng mở ra những hiểu biết và kỳ vọng để thế giới từng bước tìm ra phương pháp điều trị căn bệnh vốn được coi là “án tử” với những người mắc phải.

Những phát hiện mới nhất

Trong một nghiên cứu được nhóm các trường đại học tại Trung Quốc phối hợp, các nhà nghiên cứu đã công bố bước tiến trong phát triển vaccine chống lại virus HIV, theo Global Times.

Nghiên cứu được đăng tải trên website HKUMed hôm 31/1 cho biết các nhà khoa học đã thử nghiệm trên khỉ và phát hiện vaccine DNA tăng cường PD-1 có thể tạo ra khả năng miễn dịch cho tế bào T CD8 đặc hiệu ở khỉ bị nhiễm AIDS.

Những con khỉ được tiêm vaccine đã không còn phát hiện AIDS trong 6 năm mà không cần điều trị bằng thuốc kháng virus. Nghiên cứu này cung cấp thêm những thông tin về phát triển vaccine tăng cường PD-1, hứa hẹn trở thành vaccine DNA có thể phòng ngừa và như liệu pháp miễn dịch bệnh AIDS.

“Hy vọng rằng vaccine này có thể được sử dụng độc lập hoặc kết hợp với các biện pháp can thiệp y sinh khác cho những người mắc HIV trong tương lai”, Chen Zhiwei, trưởng nhóm nghiên cứu trên, cho biết.

Nếu phương pháp này hiệu quả ở người, một loại vaccine điều trị virus HIV-1 mà không cần thuốc kháng virus sẽ được nhân rộng.

Hiện tại, vaccine đang ở thử nghiệm lâm sàng giai đoạn 1 để kiểm tra xem liệu kết quả tích cực có thể xuất hiện ở người hay không, dự kiến được công bố vào giữa năm nay.

Tuy nhiên, các nhà nghiên cứu thừa nhận vẫn còn chặng đường khá xa để kiểm chứng độ hiệu quả của vaccine trong điều trị HIV/AIDS.

Lu Hongzhou, Giám đốc Bệnh viện Nhân dân số 3 Thâm Quyến, nói rằng động vật không thể hiện phản ứng miễn dịch đầy đủ ở người, do đó, khó đánh giá khả năng phản ứng và nhân lên của virus HIV.

Ngoài ra, khả năng đột biến nhanh và né miễn dịch cũng là trở ngại với những nghiên cứu vaccine HIV.

Các nhà khoa học vẫn trên đường tìm cách điều trị HIV/AIDS. Ảnh: YaleNews.

Một nghiên cứu khác tập trung vào việc thu hẹp các ổ chứa virus HIV tiềm ẩn. Ổ chứa HIV tiềm ẩn là các tế bào bị nhiễm HIV nhưng không hoạt động sản sinh virus HIV mới.

Với tình trạng này, bệnh nhân HIV phải liên tục dùng thuốc điều trị HIV, nếu không, những ổ chứa tiềm ẩn có thể hoạt động và sản sinh virus mới, theo Managed Healthcare Executive.

Trong nghiên cứu được đăng trên Tạp chí về Bệnh truyền nhiễm, các nhà khoa học thuộc Đại học Bắc Carolina đã thử nghiệm thuốc trị ung thư Zolina kết hợp liệu pháp miễn dịch trên 9 bệnh nhân.

Kết quả thu được những tác động khiêm tốn đến khả năng kháng virus và thu hẹp ổ chứa HIV tiềm ẩn, song không duy trì được lâu dài.

“Cách tiếp cận này đã có thể giảm ổ chứa virus, nhưng mức giảm không đáng kể để có ý nghĩa thống kê”, David Margolis, đồng tác giả nghiên cứu, cho biết.

Nhiều thách thức phía trước

Kể từ khi những ca AIDS đầu tiên được phát hiện vào năm 1981, đến nay, HIV/AIDS đã giết chết khoảng 40 triệu người và vẫn là tình trạng sức khỏe nghiêm trọng toàn cầu, theo Tổ chức Y tế Thế giới (WHO).

Hiện chưa có phương pháp điều trị virus HIV. Dù các liệu pháp kháng virus được chứng minh hiệu quả trong kiểm soát lây nhiễm, việc tạo ra thuốc đặc trị AIDS và vaccine ngừa HIV vẫn đang là bài toán với các nhà khoa học.

Những trường hợp được chữa khỏi HIV có thể là tia hy vọng, song một thực tế là ghép tế bào gốc cần nhiều yếu tố như người hiến tặng, quy trình phức tạp và đột biến siêu hiếm khiến đây khó trở thành cách điều trị HIV quy mô lớn, ông Lu Hongzhou nhận định.

Bất chấp khó khăn, các nhà khoa học tin rằng với phát triển của khoa học công nghệ và hợp tác quốc tế, một thế giới “không còn AIDS” sẽ không phải điều viển vông.