TS Phạm Hiệp: Kỳ thi ‘hai trong một’ không còn phù hợp
TS Phạm Hiệp cho rằng sau 7 năm tổ chức, kỳ thi “hai trong một” vẫn chưa thể đáp ứng được mục tiêu đề ra và nên có thay đổi.
TS Phạm Hiệp, Giám đốc nghiên cứu, Trung tâm Nghiên cứu và Phát triển giáo dục Edlab Asia, cho rằng những bất cập về điểm chuẩn năm 2021 một lần nữa cho thấy kỳ thi tốt nghiệp THPT không còn phù hợp. Các trường đại học cần một mô hình thi cử khác để đảm bảo chất lượng tuyển sinh.
Ông Phạm Hiệp cho rằng các trường đại học cần một mô hình thi cử, tuyển sinh khác thay cho kỳ thi tốt nghiệp THPT “hai trong một” hiện nay. Ảnh minh họa: Phương Lâm.
Đề thi vẫn là điểm yếu lớn nhất
- Hiện tượng điểm chuẩn trên 30, thí sinh điểm cao trượt tất cả nguyện vọng đăng ký, “lạm phát” điểm chuẩn đã diễn ra 2 năm nay. Theo ông, nguyên nhân từ đâu và vì sao vẫn không khắc phục được?
- Nguyên nhân chủ yếu dẫn đến điểm chuẩn đại học tăng cao là do đề thi năm nay khá dễ, số thí sinh đạt điểm cao tăng đột biến dẫn tới điểm trúng tuyển được đẩy lên cao. Bên cạnh đó, số lượng lớn thí sinh đạt điểm cao tập trung đăng ký nguyện vọng vào một số ngành nhất định.
Ngoài ra, việc các trường đại học được tự chủ trong xét tuyển, sử dụng đa dạng phương thức tuyển sinh, cũng là một trong những nguyên nhân dẫn tới điểm chuẩn tăng cao hơn mọi năm.
Nói chung, để xảy ra hiện tượng điểm chuẩn hơn 30, rất khó giải thích với xã hội. Bởi như thế nghĩa là các thí sinh ở khu vực 3 (thành phố lớn), không có điểm ưu tiên thì dù học giỏi, 3 môn đều đạt điểm 10, vẫn trượt đại học. Điều đó là bất bình đẳng, thiếu công bằng với các thí sinh.
- Theo ông, tại sao các trường đại học vẫn phụ thuộc rất lớn vào kỳ thi tốt nghiệp THPT để tuyển sinh, dù đã được tự chủ về lĩnh vực này từ lâu?
- Việc tổ chức một kỳ thi riêng vừa tốn kém, vừa đòi hỏi kỹ thuật cao, trong khi tính hiệu quả chưa có gì đảm bảo. Vì vậy, việc các trường dè dặt, chưa dám tổ chức một kỳ thi riêng, có quy mô đủ lớn, là điều dễ đoán.
Từ phía nhà trường, việc sử dụng kết quả kỳ thi tốt nghiệp THPT có thể còn một số bất cập nhất định nhưng hệ số an toàn cao hơn, vẫn tuyển sinh được đủ chỉ tiêu.
- Đã 7 năm chúng ta thực hiện kỳ thi “hai trong một” với nhiều thay đổi, ông nhận xét thế nào về kỳ thi này? Kỳ thi này có còn phù hợp để vừa xét tốt nghiệp THPT vừa là cơ sở để xét tuyển đại học?
Video đang HOT
- Một mô hình thi có quá nhiều mục tiêu, vừa để xét tốt nghiệp, tuyển sinh đại học, vẫn muốn giảm áp lực thi cử, giảm tốn kém, khó có thể cùng lúc cân bằng được. Nó giống như một phương trình có quá nhiều biến thì vô nghiệm.
Trong những bất cập của mô hình này, việc chưa thể chuẩn hóa được đề thi là vấn đề lớn nhất. Đề thi có năm dễ, năm khó. Hai năm nay, đề thi dễ quá, dẫn đến việc khó phân loại được học sinh xuất sắc, giỏi và khá.
Ví dụ, nếu đề thi có mức độ phân hóa cao, một học sinh khá sẽ được 7 điểm, học sinh giỏi được 8-8,5 điểm, học sinh xuất sắc được 9 điểm trở lên. Đề có mức độ phân hóa thấp, học sinh khá đã có thể đạt 9 thậm chí 9,5 điểm. Như vậy, học sinh giỏi và xuất sắc sẽ bị thiệt thòi nhiều vì không phân biệt được rõ ràng so với học sinh khá.
TS Phạm Hiệp ủng hộ phương án để địa phương tự kiểm tra, công nhận tốt nghiệp THPT. Ảnh: NVCC.
Giao quyền cho các địa phương tự công nhận tốt nghiệp THPT
- Bộ GD&ĐT xác định 2022 là năm đầu tiên thực hiện đổi mới thi cử và tuyển sinh. Theo ông, kỳ thi tốt nghiệp và tuyển sinh nên được tổ chức như thế nào?
- Theo tôi, chúng ta nên tổ chức xét tốt nghiệp hoặc giao quyền cho các địa phương tự kiểm tra, đ.ánh giá, công nhận tốt nghiệp THPT. Để làm được điều này, chúng ta phải sửa đổi Luật Giáo dục.
Đối với tuyển sinh đại học, chúng ta không nhất thiết phải quay lại kỳ thi “ba chung” như trước, có thể học tập mô hình các trung tâm khảo thí riêng, một kỳ thi riêng theo SAT hoặc ACT của Mỹ. Tất nhiên, chúng ta sẽ có những điều chỉnh để phù hợp điều kiện thực tế của Việt Nam.
“Một mô hình thi có quá nhiều mục tiêu, vừa để xét tốt nghiệp, tuyển sinh đại học vẫn muốn giảm áp lực thi cử, giảm tốn kém, khó có thể cùng lúc cân bằng được. Nó giống như một phương trình có quá nhiều biến thì vô nghiệm.”
TS Phạm Hiệp
Cả nước sẽ có một số trung tâm khảo thí cấp quốc gia hoặc trực thuộc một số trường đại học lớn, thực hiện nhiệm vụ tổ chức thi và có thể tổ chức nhiều đợt thi trong năm.
Mục đích là tách thi/đánh giá ra khỏi tuyển sinh, tạo điều kiện cho thí sinh tự phân loại, sàng lọc để đăng ký vào các trường đại học theo kết quả thi. Thí sinh có thể thi hai lần trong năm, lựa chọn điểm thi cao nhất để đăng ký vào các trường.
Các kỳ tuyển sinh của trường đại học cũng có thể kéo dài thời gian hơn. Nhà nước sẽ có quy định cụ thể những trường nào bắt buộc phải sử dụng kết quả kỳ thi đó. Ví dụ, một số trường, ngành mang tính chất đặc thù, thực hiện nghĩa vụ với Nhà nước thì bắt buộc phải sử dụng kết quả kỳ thi để tuyển sinh.
Một số trường đại học trọng điểm cũng sẽ có quy định tuyển sinh theo kết quả kỳ thi, bên cạnh đó vẫn có thể kết hợp áp dụng những kỳ thi riêng, kỳ thi năng khiếu sao cho phù hợp mục tiêu đào tạo của mình.
- Nếu phương án thi như ông đề xuất thì các trung tâm khảo thí phải lớn và đủ mạnh, đáp ứng cho khoảng 1 triệu thí sinh/năm. Hiện nay, ông đ.ánh giá có trung tâm nào đủ khả năng chưa? Nếu chưa, chúng ta phải xây dựng như thế nào?
- Mô hình lý tưởng là tách phần thi khỏi phần tuyển. Khi đó, thí sinh có thể thi quanh năm, thi nhiều lần và dùng kết quả cao nhất để đăng ký xét tuyển đại học. Với mô hình đó, áp lực tại mỗi lần thi sẽ giảm đáng kể.
Tất nhiên, trong ngắn hạn, chúng ta chưa đủ năng lực kỹ thuật để thực hiện mô hình như vậy thì vẫn phải tiến hành một kỳ thi như hiện nay. Khi đó, Bộ GD&ĐT phải đóng vai trò điều tiết và can thiệp sâu hơn trong ngắn hạn.
- Trong phương án mà ông đề xuất, Bộ GD&ĐT sẽ đóng vai trò quản lý như thế nào?
- Như đã nói ở trên, trong ngắn hạn, Bộ GD&ĐT vẫn phải đóng vai trò điều tiết, can thiệp sâu. Nhưng dài hạn, khi các trung tâm đã đi vào hoạt động ổn định, vai trò của Bộ GD&ĐT sẽ chuyển dịch theo hướng “kiểm soát từ xa” và “hậu kiểm”.
Bộ quản lý các trung tâm khảo thí, ra quy định, nguyên tắc về đề thi và quy trình thi và giám sát việc tổ chức kiểm tra, đ.ánh giá của các trung tâm.
Các trung tâm sẽ trực tiếp vận hành. Mô hình này tương tự mô hình của các trung tâm kiểm định chất lượng hiện nay. Nếu nhìn rộng sang bên ngành giao thông, mô hình này cũng có phần hơi giống việc Bộ Giao thông Vận tải quản lý các trung tâm sát hạch lái xe.
Tuyển sinh đại học: Cần giải pháp bền vững
Thời điểm này, nhiều trường đại học (ĐH) trên cả nước đang thông báo chỉ tiêu và điều kiện xét tuyển bổ sung, sau khi Bộ Giáo dục và Đào tạo (GDĐT) công bố điểm chuẩn trúng tuyển đợt 1. Tuy nhiên, ghi nhận cho thấy những ngành xét tuyển bổ sung không phải ngành có điểm chuẩn cao của các trường.
Thí sinh dự thi tốt nghiệp THPT năm 2021.
Hàng nghìn chỉ tiêu ở các trường top giữa và dưới
Thống kê cho thấy, hiện đã có 45 trường ĐH thông báo xét tuyển bổ sung hàng ngàn chỉ tiêu vào các ngành đào tạo bậc ĐH hệ chính quy năm 2021. Theo phương án đào tạo của các trường, dù thí sinh trúng tuyển theo phương thức nào đều học chung chương trình, tiến độ và các chế độ, chính sách đều áp dụng chung. Vì vậy, thí sinh có thể cân nhắc nộp hồ sơ vào các phương thức xét bổ sung như xét điểm thi tốt nghiệp THPT, điểm học bạ, điểm thi đ.ánh giá năng lực...
Đơn cử, Học viện Ngân hàng thông báo xét tuyển bổ sung ngành Kế toán (định hướng Nhật Bản, Học viện Ngân hàng cấp bằng) với 25 chỉ tiêu tuyển bổ sung, tổ hợp xét tuyển A00, A01, D01, D07. Mức điểm nhận hồ sơ được trường đưa ra với ngành này là 26,4 điểm. Ngoài ra, trường còn xét tuyển bổ sung ngành Hệ thống thông tin quản lý (định hướng Nhật Bản, Học viện Ngân hàng cấp bằng) với 24 chỉ tiêu bổ sung. Mức điểm nhận hồ sơ vào ngành này là 26,3 điểm.
Trường ĐH Lâm nghiệp (Hà Nội) tuyển bổ sung ở 20 ngành đào tạo ở 3 cơ sở. Điểm nhận hồ sơ xét tuyển nguyện vọng bổ sung là 15 điểm với phương thức xét điểm thi tốt nghiệp THPT và 18 điểm với xét tuyển học bạ, không phân biệt tổ hợp và ngành đào tạo.
Trường ĐH Quốc tế, ĐH Quốc gia TP HCM, tuyển bổ sung sinh viên cho gần 30 ngành. Trong đó có nhiều ngành liên kết với ĐH nước ngoài, điểm sàn nhận hồ sơ thấp nhất là 15 điểm;...
Trường top trên không có nhu cầu tuyển bổ sung
Theo kế hoạch, ngày 26/9 các trường ĐH-CĐ sẽ kết thúc đợt 1 xét tuyển. Tuy nhiên, cho đến đến nay, nhiều trường đã có tỷ lệ thí sinh xác nhận nhập học đạt gần 100%.
PGS.TS Trần Trung Kiên, Trưởng phòng Đào tạo, Trường ĐH Bách khoa Hà Nội cho hay, với phương thức xét kết quả thi tốt nghiệp THPT, tính đến ngày 22/9, tỷ lệ xác nhận nhập học chung của toàn trường đã đạt 93%. Trong số 59 ngành đào tạo, chỉ có 10 ngành có tỷ lệ xác nhận nhập học/chỉ tiêu dưới 100% (từ 92-99%), 49 ngành còn lại đều trên 100%.
Được biết, ĐH Sư phạm Kỹ thuật TP HCM là trường đầu tiên thông báo xét tuyển thẳng điểm thi THPT năm 2021 vào hệ ĐH chính quy, với điều kiện điểm đăng ký phải từ 26,75. Thời gian nhận hồ sơ xét tuyển hạn cuối đến 17 giờ ngày 28/9.
PGS.TS Nguyễn Xuân Thạch, Trưởng ban Đào tạo, Học viện Tài chính cho biết, những thí sinh đạt điểm thi 28, 29 điểm là nguồn có chất lượng đầu vào cao nên Học viện có dự định tuyển bổ sung đối với những trường hợp này. Tuy nhiên, về chỉ tiêu tuyển sinh cũng như điểm dự định xét tuyển phải phụ thuộc vào lượng thí sinh nhập học đã đủ hay chưa. Nếu số chỉ tiêu vào trường đã đủ, Học viện sẽ xin phép Bộ GDĐT để tăng chỉ tiêu tuyển sinh mới có thể tuyển những thí sinh trên 27 điểm trượt ĐH.
Như vậy có thể thấy, những ngành xét tuyển bổ sung không phải những ngành có điểm chuẩn cao của các trường. Các trường top trên thường không có nhu cầu xét tuyển bổ sung. Vì vậy, dù được phép tuyển sinh quanh năm, nhưng quan trọng nhất với các trường ĐH vẫn là đợt 1 xét kết quả thi tốt nghiệp THPT, và các phương thức xét tuyển riêng trước đó ở các trường top trên, nhất là với những ngành học "hot".
Theo thống kê của Bộ GDĐT, cả nước có 165 thí sinh đạt từ 27 điểm trở lên (theo tổ hợp thi 3 môn, chưa gồm điểm ưu tiên) nhưng không trúng tuyển đợt 1. Ông Hoàng Minh Sơn - Thứ trưởng Bộ GDĐT cho biết nhằm tạo mọi điều kiện để các em có cơ hội, Bộ sẽ trao đổi với các trường để tạo điều kiện cho các em có điểm cao nhưng thi trượt được xét tuyển bổ sung vào các ngành top của các trường top đầu. Bộ cũng sớm có hướng dẫn để các trường triển khai tuyển bổ sung những thí sinh nói trên.
Tuy nhiên, theo các chuyên gia giáo dục việc tạo điều kiện để thí sinh đạt điểm cao chưa đỗ có cơ hội được xét tuyển bổ sung chỉ là giải pháp tình thế. Về lâu dài, tuyển sinh ĐH cần có giải pháp bền vững để đảm bảo quyền lợi, sự an tâm cho người học.
Theo TS Nghiêm Thuý Hằng, giảng viên Trường ĐH Khoa học Xã hội và Nhân văn, ĐH Quốc gia Hà Nội, cộng điểm vùng miền và đối tượng ưu tiên trong xét tuyển ĐH tạo nên bất công cho thí sinh, đặc biệt là ở những ngành học điểm chuẩn cao. Điển hình ngành Hàn Quốc của Trường ĐH Khoa học Xã hội và Nhân văn (30 điểm khối C), ngành Xây dựng lực lượng của Học viện Chính trị Công an nhân dân 30,34 điểm khối C (với nữ)... Nếu các thí sinh không có điểm cộng, chắc chắn sẽ trượt...
Bà Hằng đề xuất hai hướng giải quyết điểm cộng ưu tiên. Thứ nhất, siết điểm cộng tối đa từ 2,75 xuống 1 điểm. Thứ hai, Bộ GDĐT có thể bỏ chính sách cộng điểm ưu tiên hoặc trao quyền quyết định cho các trường ĐH trong xét tuyển. Tuy nhiên việc giao quyền này cần quy định khung điểm tối thiểu và tối đa để tránh lạm phát điểm số.
TS Nguyễn Đức Nghĩa: Cần từng bước thay đổi kỳ thi tốt nghiệp THPT Nhìn các vấn đề phát sinh từ điểm chuẩn đại học năm nay, TS Nguyễn Đức Nghĩa cho rằng kỳ thi tốt nghiệp THPT cần được thay đổi dần. Trong đó, đề thi là yếu tố cốt lõi. Là người có kinh nghiệm nhiều năm theo dõi công tác thi tốt nghiệp THPT và tuyển sinh đại học, TS Nguyễn Đức Nghĩa, nguyên...