Trải lòng của nhà khoa học Việt Nam có tên trong bảng xếp hạng danh giá quốc tế

Nguyễn Thị Thu Lương16:01 17/11/2020

“Hạnh phúc và thành công chỉ mỉm cười với những ai kiên trì và hăng say lao động”- GS.TSKH Nguyễn Đình Đức – Trưởng ban Đào tạo Đại học Quốc gia Hà Nội chia sẻ.

Ngày 08/10/2020, Tạp chí PLoS Biology của Hoa Kỳ công bố danh sách 100,000 nhà khoa học hàng đầu trên thế giới có ảnh hưởng lớn nhất năm 2020. Trong công bố của năm nay, đã có 22 nhà khoa học người Việt đang công tác tại Việt Nam lọt top 100.000 nhà khoa học có ảnh hưởng nhất thế giới trong năm 2019.

GS.TSKH Nguyễn Đình Đức – Trưởng ban Đào tạo Đại học Quốc gia Hà Nội.

Theo thứ tự trong bảng xếp hạng này, đứng đầu trong các nhà khoa học Việt Nam là GS. Nguyễn Đình Đức (ĐHQGHN) – xếp hạng 5798 thế giới. Phóng viên VOV có cuộc phỏng vấn GS.TSKH Nguyễn Đình Đức – Trưởng ban Đào tạo Đại học Quốc gia Hà Nội.

Xin GS cho biết quy trình đánh giá xếp hạng bình chọn danh sách các nhà khoa học có tầm ảnh hưởng thế giới?

GS Nguyễn Đình Đức: Xếp hạng bình chọn chỉ số ảnh hưởng của các nhà khoa học trên thế giới được công bố trên Tạp chí PLoS Biology của Hoa Kỳ. Tác giả của công bố này là nhóm Metrics của Jeroen Baas và các cộng sự. Theo đó, nhóm tác giả đã dùng cơ sở dữ liệu của Scopus từ 1960 đến 2019 trong 7 triệu nhà khoa học và lọc ra top 100.000 người có ảnh hưởng nhất từ nguồn dữ liệu của Scopus và xếp hạng của họ dựa vào sáu chỉ số về trích dẫn: tổng số trích dẫn; chỉ số Hirsch h-index;

Chỉ số Schreiber hm-index; số trích dẫn cho các bài báo được đăng với tư cách là tác giả duy nhất (single author); số trích dẫn cho các bài báo là tác giả duy nhất hoặc tác giả đầu tiên (first author) và số trích dẫn cho các bài báo là tác giả duy nhất, đầu tiên hoặc cuối cùng (last author).

Đây là những số đo đánh giá rất khách quan và thực chất, về chất lượng cũng như ảnh hưởng của các kết quả nghiên cứu của nhà khoa học với cộng đồng khoa học quốc tế.

GS có bất ngờ không khi mình đứng đầu danh sách 22 nhà khoa học Việt Nam có tên trong bảng xếp hạng?

GS Nguyễn Đình Đức: Tôi rất bất ngờ và cũng rất tự hào, phấn khởi, vinh dự là người con của đất nước Việt Nam khi được đứng trong bảng xếp hạng cao so với các đồng nghiệp quốc tế. Sự đánh giá này làm cho tôi như thấy được động viên, khích lệ. Đây cũng là thành quả của rất nhiều năm kiên trì, nỗ lực làm việc miệt mài của tôi và nhóm nghiên cứu và đã được đền đáp bằng sự rút ngắn khoảng cách với các nhà khoa học trên thế giới. Đúng là hạnh phúc và thành công chỉ mỉm cười với những ai kiên trì và hăng say lao động.

Ông nhìn nhận thế nào về phong độ của các nhà khoa học Việt Nam trong lĩnh vực nghiên cứu khoa học ở tầm cao và ông kỳ vọng gì ở thế hệ những nhà khoa học trẻ?

Video đang HOT

GS Nguyễn Đình Đức: Nếu so sánh với bảng xếp hạng của năm ngoái, chỉ có 10 nhà khoa học ở Việt Nam lọt vào bảng xếp hạng, thì xếp hạng năm nay đã có 22 người. Có thế thấy sự trưởng thành và ngày càng lớn mạnh cả về số lượng và chất lượng của các nhà khoa học Việt Nam.

Với cá nhân tôi, năm ngoái (2019) lọt vào top 100.000 các nhà khoa học có ảnh hưởng hàng đầu thế giới (51.083). Năm nay đã được thăng hạng vượt bậc, lên top 10.000 (5.798) – tôi rất bất ngờ. Điều tôi vui nhất là thành công đó động viên và khích lệ rất lớn đội ngũ cán bộ khoa học trẻ trong nước nói chung và đặc biệt là các em trong nhóm nghiên cứu của tôi.

Nếu có sự quan tâm và hỗ trợ mạnh mẽ hơn nữa từ nhà nước và các các cơ sở giáo dục đại học, các nhà khoa học Việt Nam có thể thành công và bứt phá nhanh hơn nữa.

Trân trọng cảm ơn GS!

Năm 2019, GS.TSKH Nguyễn Đình Đức- Trưởng ban Đào tạo Đại học Quốc gia Hà Nội lọt vào top 100.000 các nhà khoa học có ảnh hưởng hàng đầu thế giới (51.083) theo bảng xếp hạng của Tạp chí PLoS Biology của Hoa Kỳ. Năm nay GS Nguyễn Đình Đức đã được thăng hạng vượt bậc, lên top 10.000 (5.798).

Điểm khác biệt lớn nhất năm nay có 2 nhà khoa học Việt Nam đang làm việc cơ hữu trong nước đã vinh dự lọt vào bảng xếp hạng 100.000 nhà khoa học được xếp hạng ảnh hưởng thế giới ở hạng mục “Thành tựu trọn đời”. Đó là GS Nguyễn Xuân Hùng (ĐH Công nghệ Tp. HCM) và GS Nguyễn Đình Đức (ĐHQGHN).

Năm 2019, không có nhà khoa học Việt Nam nào trong nước lọt vào hạng mục này.

Thành tích ảo trong nghiên cứu khoa học: Đánh giá thông qua con số dễ ngụy tạo

Trong kinh tế, không nước nào muốn "nhập siêu". Nhưng hiện nay, chúng ta hoàn toàn phụ thuộc vào nước ngoài trong việc đánh giá nghiên cứu khoa học.

Phụ thuộc vào nước ngoài

Khoảng 10 năm trở lại đây đã có những thay đổi lớn trong hệ thống đại học (ĐH) ở Việt Nam. Các trường ĐH thuộc tốp đầu đều quan tâm nhiều hơn đến nghiên cứu khoa học, coi nghiên cứu khoa học như một nhiệm vụ của giảng viên. Nhà nước cũng có các chương trình đầu tư cho nghiên cứu khoa học thông qua Quỹ phát triển khoa học - công nghệ quốc gia (Nafosted). Gần đây đã bắt đầu xuất hiện quỹ tư nhân, như Vinif của Vingroup. Nguyên tắc làm việc của các quỹ này là tài trợ phi vụ lợi cho những nghiên cứu khoa học có ích cho sự phát triển kinh tế, xã hội và đất nước.

Việc tài trợ nghiên cứu khoa học tất yếu dẫn tới yêu cầu đánh giá chất lượng nghiên cứu khoa học. Rõ ràng, bất kỳ đơn vị tài trợ nào cũng cần đánh giá được hiệu quả của các chương trình tài trợ. Đến đây, Việt Nam gặp bài toán khó, cũng như tất cả các nước đang phát triển khác, nền khoa học của chúng ta chưa tự đánh giá được mình! Đây không phải điều bất thường mà là thực tế của tất cả các nước chưa phát triển.

Để giải quyết bài toán tự đánh giá, cách chúng ta làm là sử dụng hệ tiêu chuẩn sẵn có ở nước ngoài. Điều này vừa hợp lý, vừa không hợp lý. Nó cũng giống như việc chúng ta nhập khẩu hàng hóa từ nước ngoài thì tự khắc sẽ phụ thuộc vào nguồn nhập khẩu đó. Trong kinh tế, không nước nào muốn "nhập siêu".

Nhưng hiện nay, chúng ta hoàn toàn phụ thuộc vào nước ngoài trong việc đánh giá khoa học. Có thể đơn cử các hệ thống đánh giá khoa học thông qua chỉ số ảnh hưởng IF của WoS của Scopus hay các hệ thống đánh giá ĐH THE, QS, ARWU... Về cơ bản, các hệ thống này đều đánh giá chất lượng nghiên cứu hay đào tạo thông qua những con số. Mới nghe có vẻ khách quan, nhưng không phải lúc nào cũng chính xác và rất dễ ngụy tạo.

Nhà khoa học cần được trả lương xứng đáng

Việc nhà khoa học phải bươn chải kiếm sống là một điểm khác biệt rất lớn giữa Việt Nam so với thế giới. Ở Việt Nam, lương giảng viên căn bản là không đủ sống. Theo tôi, việc các trường ĐH trả lương cho nhà khoa học với giá rẻ mạt chính là hành vi bóc lột chất xám nghiêm trọng. Đây mới là nguồn gốc của vấn đề. Nếu được trả lương xứng đáng, mỗi nhà khoa học sẽ trân trọng nơi làm việc của mình và sẽ có rất ít nhu cầu ký thêm hợp đồng bên ngoài.

GS Phan Thành Nam (ĐH Ludwig-Maximlians, Đức)

"Dây chuyền sản xuất" giữa "3 nhà"

Từ 200 năm nay, các nhà xuất bản (NXB) có đóng góp rất nhiều cho nhân loại qua việc quảng bá khoa học. Nhà khoa học tất nhiên là những người tạo ra khoa học, còn nhà trường là những nơi đào tạo ra nhà khoa học và cũng là nơi làm việc của họ. Đó là mô hình của xã hội phương Tây, về sau lan ra cả thế giới. Các trường ĐH tốt tại các nước tiên tiến đều có điểm chung là phi lợi nhuận và coi trọng nghiên cứu khoa học.

Nhưng ở Việt Nam, điều gì đã xảy ra xoay quanh "3 nhà" này?

Các giảng viên, nhà khoa học cần phải có công bố khoa học, nhằm nghiệm thu đề tài nghiên cứu để được cấp nguồn tài chính khá quan trọng, giúp họ tồn tại và làm việc như một nhà khoa học. Lý do là lương cơ bản của họ không đủ sống, hoặc chỉ đủ để tồn tại. Đây là khác biệt quan trọng giữa Việt Nam và các nước phát triển. Ở các nước phát triển, lương trả cho một giảng viên ĐH luôn đủ để sống một cách sung túc, cho dù không giàu có. Kinh phí nghiên cứu khoa học nếu có là để hỗ trợ hoạt động nghiên cứu, không phải trả lương. Ở Việt Nam thì sử dụng mô hình "bù quỹ vào lương", nhưng mô hình này đang bị lạm dụng.

Một cách "lách luật" trong mô hình "bù quỹ vào lương" là tìm cách công bố trên những tạp chí chất lượng thấp. Đây không phải thực tế của riêng Việt Nam mà của tất cả các nước đang phát triển, bao gồm cả Trung Quốc, Ấn Độ... Trong cơ chế thị trường, một số NXB đánh hơi được nhu cầu "xuất bản dễ" từ giới khoa học, nên họ xây dựng các tạp chí đáp ứng nhu cầu này. Với nhiều mẹo mực, các NXB này không khó khăn gì để đáp ứng tiêu chí về chỉ số trích dẫn để có thứ hạng cao trong các bảng xếp hạng Web of Science (WoS), Scopus. Sau khi đã có được thứ hạng, họ thu lợi bằng cách "bán bài". Giá đăng bài trên một tạp chí như vậy dao động từ 500 - 2.000 USD, phụ thuộc vào chỉ số trích dẫn - thứ hạng của tạp chí.

Một số trường ĐH cũng muốn thăng hạng nhanh chóng. Để phục vụ cho mục tiêu thăng hạng đó, họ "mua bài". Họ ký "hợp đồng làm việc" với các nhà khoa học không hề liên quan gì đến mình, không nghiên cứu, không giảng dạy, chỉ với một điều kiện: ghi địa chỉ của trường vào trong công bố. Có trường còn "sát ván" hơn, không chỉ muốn thăng hạng mà còn "rút ruột đối thủ" - chỉ trả tiền cho những công bố mà tác giả chính ghi duy nhất địa chỉ nhà trường. Đến mức này thì rõ ràng là cạnh tranh rất không lành mạnh.

Chúng ta thấy đang có một "dây chuyền sản xuất" bao gồm các trường "mua bài" để có thành tích ảo, các NXB vụ lợi tạo ra các tạp chí dễ dãi về chất lượng để "bán bài" và các nhà khoa học tiếp tay, hưởng lợi từ những hoạt động trên.

Làm thế nào để các nhà khoa học ở Việt Nam có đủ thu nhập?

Một câu hỏi lớn hơn, từ trước đến nay vẫn tồn tại, và càng trở nên nhức nhối hơn sau những ồn ào gần đây về việc "mua bán" bài báo khoa học, là: làm thế nào để các nhà khoa học, đặc biệt là các nhà khoa học trẻ, ở Việt Nam có đủ thu nhập và cảm nhận được sức lao động của mình được trân trọng, để họ không bao giờ phải dằn vặt trước lựa chọn mà họ biết là có thể vi phạm đạo đức khoa học. Một chiến lược đầu tư vào khoa học và con người đúng đắn không chỉ có tác dụng ngăn chặn các hành vi gian dối trong nghiên cứu, mà còn có ảnh hưởng dài hạn trong phát triển khoa học và phát triển đất nước.

GS Đàm Thanh Sơn (ĐH Chicago, Mỹ)

Lỗi ở đâu?

Chìa khóa cho sự trỗi dậy của dân tộc Việt Nam nằm ở đào tạo ĐH. Chất lượng đào tạo ĐH nằm ở trình độ và đạo đức của các giảng viên ĐH. Mà giảng viên thì phải nghiên cứu khoa học, bởi tinh thần của giáo dục ĐH là khai phóng. Sinh viên không chỉ học kiến thức mà quan trọng hơn là học cách tư duy, sáng tạo. Nếu người thầy không nghiên cứu, không suy nghĩ sáng tạo mỗi ngày thì không thể truyền đạt cho người học tinh thần sáng tạo được.

Nhiệm vụ của trường ĐH là đào tạo học sinh sau khi rời ghế nhà trường phổ thông trở thành những người nắm được các kiến thức khoa học để phục vụ xã hội, để họ là động lực chính đưa xã hội phát triển. Trách nhiệm xã hội của người thầy vì thế càng cao hơn, nếu anh không muốn gánh trách nhiệm đó, đừng làm thầy nữa. Nếu ai đó muốn trở nên giàu có, anh ta có nhiều nghề để chọn, chứ không nên chọn nghề tạo ra và truyền bá tri thức.

Nhiều báo khoa học của Trường ĐH Tôn Đức Thắng là sự "hợp tác", mua bán từ các tác giả người nước ngoài - ẢNH: CHỤP MÀN HÌNH

Nhưng để xảy ra điều này, tôi cho rằng lỗi chính nằm ở các cơ quan quản lý cấp bộ, rồi đến cấp quản lý các trường ĐH, viện nghiên cứu. Lỗi của các cơ quan này là chưa tạo được môi trường khoa học lành mạnh, có cơ chế đánh giá công bằng, khiến thật giả lẫn lộn; người làm khoa học một cách có trách nhiệm (không chỉ với chuyên môn mà còn với xã hội) không có động lực phấn đấu.

Vì vậy, rất cần các cơ quan quản lý như Bộ GD-ĐT, Bộ KHCN gấp rút xây dựng quy định pháp lý để ngăn chặn triệt để các hành vi mua bán bài để có thành tích ảo, loại bỏ các NXB không có chất lượng và chạy theo lợi nhuận trong bất cứ quy định nghiệm thu, đánh giá khoa học nào. Có như thế mới động viên được những lao động khoa học nghiêm túc, làm khoa học với tinh thần đóng góp cho xã hội, chứ không phải chỉ để có lợi cho bản thân.

Mặt khác, trong khi chưa xây dựng được cơ chế tiền lương hợp lý cho nhà khoa học, nhà nước cần đầu tư nhiều hơn vào quỹ hỗ trợ nghiên cứu khoa học, đồng thời tiếp tục cải tổ hoạt động của quỹ theo hướng đánh giá khoa học thực chất hơn, thông qua chuyên gia cùng lĩnh vực; làm sao để những nhà khoa học có thể sống tốt nhờ lao động khoa học đích thực của mình.

https://vov.vn/xa-hoi/trai-long-cua-nha-khoa-hoc-viet-nam-co-ten-trong-bang-xep-hang-danh-gia-quoc-te-818059.vov

Thành tích ảo trong nghiên cứu khoa học: Chất lượng bài báo quốc tế đến đâu? Việc mua bán bài báo khoa học để đạt 'đẳng cấp quốc tế' mà Trường ĐH Tôn Đức Thắng là một ví dụ điển hình khiến nhiều nhà khoa học đặt câu hỏi về phát triển nghiên cứu khoa học không thực chất. Trong nghiên cứu khoa học, không có chỗ cho thành tích ảo và những chiêu trò mang tính ngụy khoa...

Bạn thấy bài viết này có hữu ích không?

Có;

Không

Tin liên quan

Xem thêm Share

Xem nhiều

Người phụ nữ cầm chổi đánh hàng xóm là giáo viên tiểu học, thái độ ra sao sau vụ việc?04:01

Video: Cận cảnh cú xoay 360 độ của máy bay tiêm kích trên bầu trời TP.HCM, biểu cảm của phi công gây sốt00:45

Bùng nổ MXH: Thủ tướng Singapore đăng video cùng Thủ tướng Phạm Minh Chính lên TikTok, chèn nhạc Bắc Bling remix00:18

Cô dâu rơi tõm xuống nước khi đi qua cầu khỉ, chú rể nhất quyết không nhảy xuống cứu: 14 triệu người hóng cái kết01:30

Clip thanh niên sinh năm 2001 "thông chốt", tông gãy xương sườn Đại úy Công an ở Thái Bình00:30

Khoảnh khắc tự hào: 2 máy bay chở lực lượng cứu hộ Việt Nam và 60 tấn hàng cứu trợ đã hạ cánh tại Myanmar00:43

Hàng xóm quay lén cảnh người phụ nữ Vĩnh Phúc hì hụi trước cổng nhà, thốt lên: Tôi chẳng dám làm gì bậy bạ!01:04

Pháo tiết lộ trả tiền hẹn hò, còn bị hỏi vay thêm, ViruSs phản pháo: "Mang chuyện tài chính nói thì tôi cũng chịu"00:43

186.000 người rùng mình theo dõi cảnh nhóm du khách vùng vẫy tuyệt vọng khi rơi vào cảnh này trên biển00:59

Video: Cô gái thoát nạn trong gang tấc nhờ nhanh trí vứt xe máy bỏ chạy00:54

Bạn gái cũ có mặt tại đám cưới, chú rể lao đến có hành động khiến tất cả choáng váng00:19

Tin đang nóng

Tin mới nhất

Còn nhiều băn khoăn về chứng nhận giỏi cấp tỉnh với học sinh điểm IELTS cao

2 năm trước

Việc Hà Tĩnh công nhận học sinh (HS) giỏi cấp tỉnh với HS có điểm IELTS cao đang được dư luận quan tâm. Nhiều giáo viên phổ thông và giảng viên dạy Ngoại ngữ thể hiện băn khoăn trước việc này

Việc thực hiện chương trình, SGK mới còn nhiều khó khăn

2 năm trước

Tiếp tục chương trình giám sát chuyên đề Việc thực hiện Nghị quyết số 88/2014/QH13 và Nghị quyết số 51/2017/QH14 của Quốc hội về đổi mới chương trình, SGK giáo dục phổ thông trên địa bàn tỉnh Bà Rịa-Vũng Tàu , sáng 20/12, Đoàn Đại biểu ...

Cấp phép tổ chức thi chứng chỉ HSK trở lại

2 năm trước

Theo thông báo mới của Bộ GD&ĐT chứng chỉ tiếng Trung (HSK) đã được cấp phép tổ chức duy nhất tại ĐH Thành Đông (Hải Dương)

Banner tìm hiểu ngày 22/12 của Trường ĐH Tôn Đức Thắng in hình lính Mỹ

2 năm trước

Trường ĐH Tôn Đức Thắng (TP.HCM) đang làm rõ trách nhiệm việc cơ sở ở Bảo Lộc đăng trên fanpage banner tìm hiểu truyền thống ngày 22/12 nhưng in hình lính Mỹ

Nhiều tỉnh cho học sinh nghỉ Tết hơn 10 ngày, Hà Nội lý giải nghỉ 8 ngày

2 năm trước

Lịch nghỉ tết của học sinh Hà Nội thiết kế theo quy định của Nhà nước. Nếu cho nghỉ thêm, hàng nghìn học sinh mầm non, tiểu học không ai trông nom vì bố mẹ vẫn phải đi làm

Trường ĐH Kiên Giang dự kiến tuyển hơn 1.600 chỉ tiêu năm 2023

2 năm trước

Năm 2023 Trường ĐH Kiên Giang tuyển sinh 22 ngành, trong đó có 2 ngành mới, dự kiến 1.675 chỉ tiêu. Trường ĐH Kiên Giang vừa tổ chức Hội nghị Tổng kết công tác tuyển sinh năm 2022 và đề ra các giải pháp, phương hướng để nâng cao hiệu qu...

Trường Đại học Hồng Đức nâng cao chất lượng đào tạo sinh viên ngành giáo dục mầm non

2 năm trước

Cùng với các ngành đào tạo khác, trong những năm qua, Trường Đại học (ĐH) Hồng Đức không ngừng đổi mới công tác quản lý, xây dựng và hoàn thiện nội dung chương trình đào tạo ngành giáo dục mầm non (GDMN) với mục tiêu đào tạo những giáo ...

Học sinh Hà Giang nghỉ Tết Quý Mão 12 ngày, từ 27 tháng Chạp

2 năm trước

UBND tỉnh Hà Giang quyết định cho học sinh trên toàn tỉnh bắt đầu nghỉ học từ ngày 18/1 đến hết ngày 29/1/2023. Ngày 19/12, Chủ tịch UBND tỉnh ban hành Quyết định số 2341/QĐ-UBND về việc cho trẻ mầm non, học sinh, sinh viên các cơ sở gi...

Nhiều tiết dạy sáng tạo tại hội thi giáo viên dạy giỏi Hà Nội

2 năm trước

Ngày 20/12, Sở Giáo dục và Đào tạo Hà Nội tổ chức tổng kết hội thi giáo viên dạy giỏi thành phố cấp Trung học cơ sở năm học 2022-2023

Trường Đại học Kinh tế Quốc dân công bố Đề án tuyển sinh đại học năm 2023

2 năm trước

Chiều ngày 20.12, Trường Đại học Kinh tế Quốc dân đã công bố Đề án tuyển sinh đại học năm 2023. Theo đó, nhà trường tuyển sinh 60 mã ngành/chương trình với 6200 chỉ tiêu đại học chính quy

Tuyển sinh 2023: Đại học Kinh tế Quốc dân công bố đề án tuyển sinh

2 năm trước

Năm 2023, Trường đại học Kinh tế Quốc dân giữ nguyên 4 phương thức tuyển sinh và có sự thay đổi về chỉ tiêu mỗi phương thức để phù hợp tình hình thực tế

Cần cẩn trọng lựa chọn nhân sự, ra đề thi

2 năm trước

Một kỳ thi học sinh giỏi được tổ chức tốn rất nhiều công sức, tâm huyết của nhiều nhà giáo, học sinh và tốn kém tiền bạc nhưng cũng là một hoạt động khuyến tài quan trọng của giáo dục địa phương. Vậy nên cấp tổ chức cần cẩn trọng trong ...