Tìm ra vaccine ung thư tiêu diệt u hắc tố và di căn
Loại vaccine ung thư sẽ được hỗ trợ bởi AI, có thể tạo ra trong 1 tuần dành riêng cho từng người bệnh với các giai đoạn khác nhau.
Loại vaccine ung thư của Nga sẽ được hỗ trợ bởi AI, dành cho từng cá thể người bệnh.
Các nhà khoa học Nga tại Trung tâm Quốc gia Gamaleya về Dịch tễ học và Vi sinh học, trực thuộc Bộ Y tế Liên bang Nga mới đây đã tiến thêm một bước trong quá trình nghiên cứu và phát triển ra vaccine ung thư.
Kết quả thử nghiệm tiền lâm sàng cho thấy triển vọng bất ngờ khi các khối u hắc tố (melanoma) đã bị triệt tiêu hoàn toàn, và ngay cả các ổ di căn cũng biến mất.
Ung thư hắc tố da (Melanoma) là ung thư da ác tính nhất, phát triển từ các tế bào sản xuất melanin (melanocytes). Ung thư hắc tố cũng có thể biểu hiện ở vị trí ngoài da như mắt hoặc hiếm hơn là cơ quan nội tạng (ví dụ: ruột).
Ông Alexander Gintsburg, Giám đốc của trung tâm, chia sẻ với Sputnik: “Qua các thử nghiệm tiền lâm sàng, chúng tôi nhận thấy rằng khối u – cụ thể là u hắc tố – bị tan rã hoàn toàn và biến mất, không chỉ ở khối u chính mà còn ở cả những di căn.”
Thậm chí ông Gintsburg còn bày tỏ triển vọng mạnh mẽ hơn: “Tôi không loại trừ khả năng chúng tôi có thể điều trị cho những bệnh nhân ở giai đoạn 4.”
Nhà khoa học này cũng tiết lộ rằng, hiện nay, đã có kế hoạch để khởi động các thử nghiệm đánh giá hiệu quả của loại thuốc này trên một loạt các loại ung thư khác, bao gồm ung thư phổi, ung thư thận và ung thư tuyến tụy. Các viện nghiên cứu chuyên sâu về ung thư được kỳ vọng sẽ tham gia hỗ trợ tích cực vào nghiên cứu này, ông Gintsburg giải thích thêm.
Trước đó, ông Gintsburg từng chia sẻ với Sputnik rằng vaccine ung thư sẽ được thiết kế theo hướng cá nhân hóa – nghĩa là nó sẽ được tạo ra riêng biệt cho từng bệnh nhân.
Trí tuệ nhân tạo, với khả năng phân tích vượt trội, sẽ tham gia vào quá trình tạo ra vaccine bằng cách đánh giá các đặc điểm của khối u và xây dựng một “kế hoạch chi tiết” cho loại thuốc cần sản xuất. Dựa trên bản kế hoạch này, các nhà khoa học sẽ tạo ra vaccine trong khoảng thời gian một tuần.
Các thử nghiệm lâm sàng về vaccine ung thư trên bệnh nhân ung thư dự kiến sẽ bắt đầu vào giữa năm 2025.
Video đang HOT
“Tôi nghĩ rằng vào giữa năm sau, chúng tôi sẽ bắt đầu thử nghiệm lâm sàng vaccine với sự tham gia của những bệnh nhân ung thư” – ông Gintsburg cho biết.
Ông lưu ý rằng hiện nay vaccine đang được thử nghiệm trong các nghiên cứu tiền lâm sàng trên chuột và công nghệ này đang được phát triển không chỉ để kéo dài tuổi thọ của động vật mắc bệnh ung thư hắc tố lên 2-3 lần mà còn tạo ra các loại thuốc cho phép tiêu diệt chắc chắn cả khối u và di căn.
Theo ông, nếu có thể thực hiện được công nghệ này, vaccine sẽ giúp ích cho những bệnh nhân mắc ung thư phổi không tế bào nhỏ, ung thư tuyến tụy, một số loại ung thư thận, u hắc tố.
Hơn nữa, ở những bệnh này, di căn xuất hiện ở giai đoạn đầu. Do đó, việc sử dụng vaccine sẽ là hoàn toàn phù hợp.
Bao giờ thế giới có vaccine ung thư?
Không giống các loại vaccine truyền thống ngừa bệnh, vaccine điều trị ung thư cá nhân hóa được tạo ra để sử dụng cho những người đã mắc bệnh ung thư.
Vaccine ung thư hoạt động bằng cách nhắm vào các protein trên khối u gọi là tân kháng nguyên. Ảnh minh họa: Nature.
Khi ung thư tiếp tục thay đổi nhiều về cả đặc điểm và diễn biến từ người này sang người khác, các nhà nghiên cứu tập trung vào các phương pháp điều trị cho mỗi người. Một tiến bộ đáng chú ý là sự xuất hiện của vaccine ung thư cá nhân hóa, được thiết kế riêng cho bệnh lý riêng biệt của từng bệnh nhân.
Vaccine ung thư cá nhân hóa là gì?
Không giống các loại vaccine truyền thống ngăn ngừa nhiễm trùng, vaccine ung thư cá nhân hóa, còn được gọi là vaccine tân kháng nguyên, được sử dụng ở những người đã được chẩn đoán mắc bệnh ung thư.
Vaccine hoạt động bằng cách nhắm vào các protein trên khối u gọi là tân kháng nguyên. Những protein này chỉ xuất hiện trong tế bào ung thư, là kết quả của đột biến gene và chỉ có ở một bệnh nhân cụ thể.
Theo Very Well Health, các nhà khoa học dựa vào trình tự bộ gene, quá trình kiểm tra các thành phần tế bào của con người như DNA và RNA trải qua những thay đổi khi ai đó mắc bệnh ung thư. Phân tích này cho phép các nhà nghiên cứu sử dụng một phần khối u hoặc mẫu máu để lấy thông tin về các quá trình sinh học cơ bản gây ra ung thư.
Vaccine được tạo ra nhắm vào các tế bào bị tổn thương, đồng thời tránh làm tổn hại đến những tế bào khỏe mạnh - vấn đề thường thấy với các phương pháp điều trị ung thư truyền thống như hóa trị và xạ trị.
Tiến sĩ Toni Choueiri, bác sĩ chuyên khoa ung thư tại Viện Ung thư Dana-Farber ở Boston, cho biết nhờ những tiến bộ trong giải trình tự, hiện nay chỉ mất hàng tuần để tạo ra vaccine chứ không phải hàng tháng. Ông cho biết chi phí giải trình tự cũng đang giảm, điều này sẽ giúp việc sản xuất vaccine trên quy mô lớn trở nên dễ dàng hơn.
Ưu và nhược điểm
Vaccine ung thư cá nhân hóa đều được thiết kế để cung cấp một liệu trình điều trị tùy chỉnh, nhưng không phải tất cả chúng đều hoạt động trên cùng một nền tảng.
Vaccine cá nhân hóa sẽ là bước tiến lớn của nhân loại trong việc tìm ra và điều trị các căn bệnh nguy hiểm nhất hiện nay. Ảnh: Medpagetoday.
Một số vaccine dựa trên protein, chẳng hạn vaccine dựa trên peptide hoặc epitope, trong khi một số vaccine khác dựa trên tế bào, dựa trên virus hoặc công nghệ RNA. Theo ông Choueiri, từng loại nền tảng vaccine đều có những ưu và nhược điểm:
- Vaccine dựa trên tế bào có khả năng cao tạo ra phản ứng của hệ thống miễn dịch nhưng đắt tiền và khó sản xuất.
- Vaccine dựa trên protein và peptide dễ sản xuất hơn và có độc tính thấp nhưng khá tốn kém.
- Vaccine dựa trên virus được sản xuất đơn giản nhưng có khả năng khiến bệnh nhân dễ bị nhiễm trùng.
- Vaccine dựa trên RNA giúp dễ dàng cung cấp nhiều loại kháng nguyên nhưng có thể ít nhận được phản ứng từ hệ thống miễn dịch hơn. Ngoài ra, chúng cũng yêu cầu lưu trữ đông lạnh đặc biệt.
Mặc dù vaccine cá nhân hóa là bước phát triển đầy hứa hẹn trong việc điều trị cho bệnh nhân mắc nhiều loại ung thư khác nhau, điều quan trọng cần lưu ý là chúng sẽ không thay thế các phương pháp điều trị ung thư truyền thống.
Vaccine nào đã được phê duyệt?
Hiện tại, chỉ có một loại vaccine ngừa ung thư cá nhân hóa được Cơ quan Quản lý Thực phẩm và Dược phẩm Mỹ (FDA) phê duyệt để sử dụng tại quốc gia này là Provenge (sipuleucel-T). Loại vaccine dành cho bệnh nhân ung thư tuyến tiền liệt di căn có ít triệu chứng và bệnh ung thư không đáp ứng với các liệu pháp giảm testosterone.
Tuy nhiên, viễn cảnh có vẻ hứa hẹn cho sự chấp thuận của FDA đối với vaccine ung thư cá nhân hóa trong tương lai. Dưới đây là các ứng cử viên vaccine đang được thử nghiệm:
Khối u ác tính
V940: Vaccine tân kháng nguyên mới dành riêng cho từng cá nhân V940 (còn được gọi là mRNA-4157) đã được thử nghiệm kết hợp với thuốc điều trị nhắm mục tiêu pembrolizumab ở những bệnh nhân có khối u ác tính giai đoạn IIIB/IV có nguy cơ cao đã được cắt bỏ hoàn toàn.
EVX-01: Vaccine dựa trên peptide EVX-01 cộng với thuốc điều trị nhắm mục tiêu pembrolizumab cho thấy nhiều hứa hẹn đối với những người bị u ác tính di căn.
EVX-02: Ở những người có khối u ác tính đã được loại bỏ hoàn toàn nhưng có nguy cơ tái phát cao, vaccine dựa trên DNA EVX-02 kết hợp với thuốc trị liệu miễn dịch nivolumab đã tạo ra phản ứng tế bào T kéo dài và khả năng sống sót không tái phát sau 12 tháng.
Ung thư tuyến tụy
Autogene cevumeran: Vaccine mRNA này, hiện trong giai đoạn thử nghiệm 2, mang lại hy vọng cho những người mắc bệnh ung thư tuyến tụy.
Ung thư phổi không phải tế bào nhỏ
Tedopi: Kết quả tích cực trong thử nghiệm giai đoạn 3 đánh giá nó chống lại hóa trị liệu ở những bệnh nhân có dấu ấn sinh học HLA-A2 bị ung thư phổi không phải tế bào nhỏ.
Ung thư buồng trứng
UPCC 19809 và UPCC 29810: Hai loại vaccine ngừa ung thư buồng trứng này đang trong giai đoạn thử nghiệm 1 và 2, đều sử dụng protein thu được từ tế bào khối u của bệnh nhân.
Hà Nội: Số ca mắc sởi có xu hướng gia tăng, số ca sốt xuất huyết vẫn ở mức cao Trung tâm Kiểm soát bệnh tật TP. Hà Nội nhận định số mắc sởi đang có xu hướng gia tăng trên địa bàn. Cộng dồn từ đầu năm 2024 đến nay, toàn thành phố có gần 90 ca mắc, sog chưa ghi nhận trường hợp tử vong... Chủ yếu trường hợp mắc bệnh là chưa tiêm chủng, hoặc tiêm chưa đầy đủ vaccine...