Thủ phạm gây đột quỵ và xơ vữa động mạch
Tại Việt Nam, cứ 10 người trưởng thành thì có 5 người bị tăng cholesterol trong má.u, trong đó có tới 70% phụ nữ ở lứa tuổ.i 50-69 tuổ.i gặp vấn đề này.
Ăn uống thiếu khoa học, hút thuố.c, lạm dụng rượu bia,… gây tăng cholesterol trong má.u, dễ dẫn đến xơ vữa động mạch. Đây là nguyên nhân âm thầm có thể gây ra các biến chứng tim mạch nguy hiểm tính mạng như đột quỵ.
Tại Việt Nam, cứ 10 người trưởng thành thì có 5 người bị tăng cholesterol trong má.u. 70% phụ nữ ở lứa tuổ.i 50-69 tuổ.i gặp vấn đề này.
Theo các chuyên gia y tế, tình trạng cholesterol má.u tăng cao trong thời gian dài và không được điều trị là nguyên nhân hình thành mảng xơ vữa dẫn đến nhiều căn bệnh tim mạch nguy hiểm như bệnh động mạch cảnh, động mạch vành, bệnh động mạch chi dưới, nhồi má.u cơ tim, đột quỵ não…
Mặc dù tăng cholesterol má.u gây ra nhiều biến chứng nguy hiểm song không phải cholesterol nào cũng xấu. Mỡ má.u (lipid) là chất béo dạng sáp, gồm hai thành phần chính là cholessterol và triglycerid chính là có vai trò cung cấp năng lượng cho tế bào và các hoạt động chức năng của cơ thể.
Ở trong má.u, mỡ má.u tồn tại dưới dạng các Lipoprotein, gồm có các loại chính là LDL cholesterol – cholessterol trọng lượng phân tử thấp , HDL Cholesterol – Cholessterol trong lượng phân tử cao và Triglyceride (chất béo trung tính).
Nếu LDL cholesterol được coi là cholesterol “xấu”, gây hình thành các mảng bám trong mạch má.u thì HDL cholesterol lại được biết là cholesterol “tốt” vì nó mang Cholessterol trở về gan để đào thải ra khỏi cơ thể.
Rối loạn mỡ má.u (hay rối loạn lipid má.u) là tình trạng nồng độ chất béo trong má.u quá cao hay quá thấp bao gồm: Tăng nồng độ lipoprotein tỷ trọng thấp (LDL-C), giảm nồng độ lipoprotein tỷ trọng cao (HDL- C), tăng nồng độ Triglyceride (có chứa trong các Cholesterol “xấu” khác như VLDL -C).
Video đang HOT
Theo các nghiên cứu y tế, rối loạn lipit má.u làm thúc đẩy quá trình xơ vữa động mạch. Sự tích tụ các mảng xơ vữa gây ra tình trạng bị hẹp lòng mạch, có thể tiến triển hẹp nặng gây hẹp tắc mạch má.u dẫn đến vấn đề tim mạch, nặng nề nhất là đột quỵ tim và đột quy não.
Theo PGS-TS.Nguyễn Thị Bạch Yến, Trưởng khoa Tim mạch, Bệnh viện Đa khoa Tâm Anh Hà Nội, có nhiều nguyên nhân gây rối loạn mỡ má.u như tiêu thụ quá nhiều calo, chất béo bão hòa (có trong thị động vật) và chất béo chuyển hóa; thường xuyên sử dụng đồ uống có cồn; hút thuố.c l.á và các chế phẩm từ thuố.c l.á;
Sử dụng các loại thuố.c có hoạt tính cao như thiazid, retinoid ,cyclosporine, tacrolimus, estrogen và progestin và glucocorticoid…; mắc các bệnh thận mạn tính, đái tháo đường, suy giáp, xơ gan-mật nguyên phát, các bệnh gan ứ mật khác; hội chứng buồng trứng đa nang (PCOS), hội chứng Cushing, rối loạn đường ruột (IBS); nhiễm hội chứng suy giảm miễn dịch ở người HIV và hội chứng thận hư.
PGS.Yến cho biết các nguyên nhân bắt nguồn từ thói quen, lối sống như lười vận động; chế độ ăn uống kém lành mạnh, tiêu thụ nhiều đồ ăn nhanh, thực phẩm chế biến sẵn, đồ ăn giàu chất béo…; môi trường ô nhiễm, cuộc sống căng thẳng… là những yếu tố khiến tỷ lệ mắc rối loạn mỡ má.u ngày càng tăng, đặc biệt độ tuổ.i mắc bệnh ngày càng có xu hướng trẻ hóa.
Những người mắc rối loạn mỡ má.u mức thường không có triệu chứng và chỉ được phát hiện khi xét nghiệm má.u định kỳ, trong khi đó, khi tình trạng rối loạn mỡ má.u đã âm thầm ảnh hưởng đến các mạch má.u.
Các triệu chứng chỉ xảy ra khi hình thành mảng xơ vữa gây hẹp đấng kể các mạch má.u và ảnh hưởng đến chức năng các cơ quan của cơ thể như tim, não, thận…
Lúc này các dấu hiệu có thể gặp là: đau tức ngực; đau khi hít thở mạnh; đau, căng ở khu vực cổ, quai hàm, vai, lưng; nhịp tim nhanh; ngất xỉu.
Một số người có mức cholesterol và chất béo trung tính cao khiến phát triển xanthomas, biểu hiện là các vết nổi, u vàng vùng xung quanh mắt, khuỷu tay, mắt cá chân. Trường hợp này thường phổ biến ở những bệnh nhân có tiề.n sử rối loạn mỡ má.u trong gia đình.
Theo PGS.Yến, các phương pháp điều trị nội khoa như sử dụng thuố.c kết hợp chế độ ăn uống cân bằng các nhóm chất, luyện tập thể thao điều độ có thể làm giảm tình trạng mỡ má.u cao hiệu quả, ổn định huyết áp, ngăn ngừa xơ vữa động mạch tiến triển.
Đối với các trường hợp xơ vữa gây hẹp khít mạch má.u cần tiến hành can thiệp nội mạch hoặc phẫu thuật giúp tái thông dòng chảy, ngăn ngừa biến chứng và nguy hiểm tính mạng.
Theo Liên đoàn Tim mạch thế giới, tăng cholesterol má.u gây ra khoảng 3,6 triệu ca t.ử von.g mỗi năm trên toàn cầu, là gánh nặng bệnh tật đáng lo ngại.
PGS.Bạch Yến khuyến cáo mọi người nên thực hiện lối sống lành mạnh, tầm soát sức khỏe định kỳ để phát hiện sớm và điều trị kịp thời tình trạng mỡ má.u cao cũng như các vấn đề tim mạch khác, giảm thiểu biến chứng nguy hiểm.
Đột quỵ diễn ra từ từ nên quá nhiều người bỏ qua những dấu hiệu này
Nhiều người nghĩ rằng đột quỵ não là xuất hiện rầm rộ các triệu chứng như: ngã, liệt, nói ngọng, thậm chí hôn mê...
nên những biểu hiện diễn ra một cách từ từ và kín đáo rất dễ bị bỏ qua.
Tại Trung tâm Đột quỵ, Bệnh viện Bạch Mai, trung bình 50 ca nhập viện mỗi ngày, có những ngày cao điểm, đơn vị tiếp nhận gần 60 người bệnh.
Tuy nhiên, quá nửa bệnh nhân đột quỵ nhập viện trong tình trạng rất nặng, qua giờ vàng của can thiệp, do người dân không có thói quen đi cấp cứu khi có dấu hiệu ban đầu. Nhiều người nghĩ rằng đột quỵ não là xuất hiện rầm rộ các triệu chứng như: ngã, liệt, nói ngọng, thậm chí hôn mê... nên những biểu hiện diễn ra một cách từ từ và kín đáo rất dễ bị bỏ qua.
PGS.TS Mai Duy Tôn, Giám đốc Trung tâm đột quỵ, Bệnh viện Bạch Mai cũng cho biết, nếu cùng lúc có 3 dấu hiệu dưới đây, đừng chậm trễ nhập viện vì nguy cơ đột quỵ rất cao.
(Ảnh minh họa).
Dưới đây là 3 dấu hiệu cảnh báo đột quỵ
- Liệt mặt: Mặt không cân xứng, miệng méo, nhân trung hơi lệch qua một bên, nếp mũi má bên yếu bị rũ xuống, đặc biệt khi bệnh nhân nói cười.
- Yếu tay chân: Yêu cầu bệnh nhân giơ đều hai tay lên cao, nếu bên nào yếu hơn, hoặc rơi xuống trước cho thấy có bất thường. Bệnh nhân không nhấc được tay, chân hoặc nhấc lên khó khăn, một bên cánh tay hoặc chân (hoặc cả hai) đột ngột yếu đi, tê bì.
- Nói khó: Hãy yêu cầu bệnh nhân nói, lặp lại một cụm từ đơn giản. Nếu bệnh nhân nói không lưu loát, đó là dấu hiệu bất thường.
PGS Tôn cho biết, đột quỵ thường xảy ra ở người cao tuổ.i, người có bệnh nền huyết áp, mỡ má.u, tiểu đường... Với những yếu tố huyết áp, mỡ má.u, tiểu đường, béo phì, thói quen hút thuố.c... đột quỵ cũng có nguy cơ xảy ra ở người trẻ.
Theo PGS.TS. Mai Duy Tôn, "đột quỵ não - thời gian là não!" là phải chạy đua với thời gian để tới viện sớm nhất có thể khi có triệu chứng nghi ngờ. Đó là méo miệng một bên, nói ngọng, thất ngôn, yếu liệt hoặc tê bì tay chân một bên, mất thị lực đột ngột một hoặc hai mắt... Không được phép để mất một giây phút nào để nằm bất động đợi chờ tự hồi phục hay tự điều trị theo "phương pháp dân gian truyền miệng".
Cơ hội để dùng thuố.c tiêu sợi huyết chỉ có 4,5 giờ từ khi khởi phát. Cơ hội để can thiệp lấy huyết khối chỉ có 06 giờ đầu, ngoài ra một số trường hợp đặc biệt có thể tới 24 giờ. Nếu càng đến sớm bao nhiêu thì tỉ lệ điều trị thành công càng cao bấy nhiêu.
"Thời gian vàng" trong đột quỵ não hay "thời gian là não" là cụm từ để nhấn mạnh rằng, càng trì hoãn đột quỵ não thì càng có nhiều thiệt hại cho người bệnh. Tế bào não sẽ chế.t chỉ trong vài phút nếu không được cấp má.u hoặc oxy. Đối với đột quỵ thiếu má.u não, khi mạch má.u lớn trong não bị tắc, cứ mỗi giây trôi qua có 32.000 tế bào não chế.t và cứ mỗi phút trôi qua sẽ có 1,9 triệu tế bào não bị chế.t. Cứ mỗi giờ trôi qua, số tế bào não chế.t tương ứng mất đi 3,6 năm tuổ.i thọ của người bình thường (đó là trong trường hợp người bệnh may mắn sống sót).
PGS. Tôn nhấn mạnh: "Thời gian vàng" trong đột quỵ thiếu má.u não là 270 phút nếu sử dụng thuố.c tiêu huyết khối làm tan cục má.u đông hoặc trong 6 - 8 giờ nếu lấy huyết khối cơ học trong trường hợp tắc động mạch lớn trong não. Tuy nhiên, nếu người bệnh được điều trị càng sớm trong khoảng thời gian này thì cơ hội phục hồi, ít để lại di chứng càng cao. Ngược lại, nếu điều trị càng muộn trong "cửa sổ thời gian" này cơ hội phục hồi sẽ thấp đi.
Do vậy, PGS. Tôn đưa ra lời khuyên: Khi phát hiện bệnh nhân đột quỵ não, chúng ta cần đưa người bệnh vào viện ngay để điều trị càng sớm càng hiệu quả.
Huyết áp ảnh hưởng đến mắt như thế nào? Tăng huyết áp tại Việt Nam gia tăng đáng kể trong thời gần đây và có dấu hiệu ngày càng trẻ hóa. Ngoài các biến chứng tại cơ quan đích ở tim, não, thận,... tăng huyết áp còn đặc biệt nguy hiểm bởi những tổn thương trên võng mạc mắt. Khám mắt, b ác sĩ HITEC phát hiện "bất thường " liền khuyến...