Thành phố Hồ Chí Minh: Đào tạo nghề bằng công nghệ ảo

Dịch Covid-19 diễn biến phức tạp khiến các trường đào tạo nghề trên địa bàn thành phố Hồ Chí Minh gặp không ít khó khăn trong việc tổ chức dạy thực hành cho học viên, sinh viên .

Khắc phục khó khăn, hiện nhiều trường nghề đã xây dựng chương trình đào tạo thông minh , đẩy mạnh đào tạo nghề bằng công nghệ ảo để thích ứng với tình hình mới.

Giáo viên Trường Cao đẳng Lý Tự Trọng (thành phố Hồ Chí Minh) thao tác trên thiết bị ảo ở lớp học trực tuyến môn học sửa chữa phần cứng máy tính. Ảnh: Phạm Thanh

Khó khăn trong tổ chức dạy thực hành

Do ảnh hưởng của dịch Covid-19, nhiều trường nghề trên địa bàn thành phố Hồ Chí Minh chưa thể kết thúc môn học theo lịch trình là tháng 6-2021 bởi từ ngày 10-5-2021, UBND thành phố Hồ Chí Minh có chỉ đạo tạm ngừng các hoạt động dạy – học, hoạt động giáo dục trực tiếp tại các đơn vị, cơ sở giáo dục, giáo dục nghề nghiệp trên địa bàn. Thạc sĩ Nguyễn Đăng Lý, Hiệu trưởng Trường Cao đẳng Quốc tế thành phố Hồ Chí Minh cho biết, đầu tháng 6-2021, trường cơ bản hoàn thành chương trình của học kỳ này cho khoảng 2.000 sinh viên. Khối lượng kiến thức lý thuyết ở nhiều môn gần như đã hoàn tất, nhưng vẫn chưa thể kết thúc môn vì còn vướng về số tiết thực hành. Trong khi đó, đối với các trường nghề, thời lượng thực hành thường chiếm tới 70% chương trình đào tạo.

Tương tự, theo Thạc sĩ Lê Lâm, Hiệu trưởng Trường Cao đẳng Đại Việt thành phố Hồ Chí Minh, những môn đang được nhà trường giảng dạy trực tuyến phần lớn là lý thuyết. Riêng phần thực hành, nhà trường hiện hỗ trợ sinh viên bằng cách gửi tài liệu, video thầy, cô giáo đang thực hành để sinh viên có thể nắm bắt, tự học và làm theo. “Dù vậy, dạy thực hành trực tuyến gặp khó khăn, hiệu quả không cao do trang thiết bị của sinh viên không ổn định và nhiều trường hợp không thực hiện được. Đối với các trường nghề, việc tổ chức dạy thực hành cho học viên, sinh viên là hết sức quan trọng và cần thiết”, Thạc sĩ Lê Lâm nói.

Về vấn đề này, sinh viên năm thứ 2 ngành Điều dưỡng (Trường Cao đẳng Viễn Đông thành phố Hồ Chí Minh) Nguyễn Văn Huy cho biết: “Từ tháng 4-2021 đến nay, chúng em phải tăng cường thực hành để chuẩn bị đến bệnh viện thực tập. Theo chương trình, sinh viên phải tiếp xúc với bệnh nhân, thực hành tiêm thuốc, rút máu, hút đờm… nhưng nay thực hiện giãn cách, không thể thực tập với sự hướng dẫn trực tiếp của giáo viên nên chúng em rất lo”.

Xây dựng quy trình đào tạo trực tuyến

Để giải quyết khó khăn đang đặt ra, nhiều trường nghề trên địa bàn thành phố Hồ Chí Minh đã đầu tư ứng dụng công nghệ mới giúp sinh viên duy trì việc thực hành. Theo Tiến sĩ Phạm Hữu Lộc, Hiệu trưởng Trường Cao đẳng Lý Tự Trọng thành phố Hồ Chí Minh, nhà trường đầu tư các phòng thực tế ảo để giúp giảng viên dễ dàng hơn trong việc dạy thực hành cho sinh viên. Điển hình, phòng thực hành ảo chuyên ngành ô tô sử dụng phần mềm Electude để sinh viên học nguyên lý hoạt động, thao tác thực hành, chẩn đoán sửa chữa ô tô; giáo viên có thể giao bài, chia nhóm, đánh giá kiểm tra sinh viên qua mạng một cách chính xác.

Sinh viên năm thứ hai ngành Sửa chữa ô tô (Trường Cao đẳng Lý Tự Trọng thành phố Hồ Chí Minh) Trần Ngọc Tiến cho biết: “Do ảnh hưởng của dịch Covid-19, nên nhà trường chuyển qua hình thức học trực tuyến. Ban đầu em cũng lo lắng, chưa hình dung thực hành trực tuyến sẽ thế nào, nhưng với công nghệ ảo áp dụng vào thực hành, em thấy rất tiện lợi, dễ hiểu… giảng viên dạy thực hành và sinh viên thao tác trên thiết bị ảo giống như đang học thực hành trực tiếp tại xưởng”.

Còn Trường Cao đẳng Kỹ nghệ II thành phố Hồ Chí Minh đầu tư thiết bị máy hàn ảo, khi sử dụng thiết bị này trên máy tính cho hiệu quả tương đương 85-90% so với hàn thực tế. Trong khi đó, tại Trường Cao đẳng Viễn Đông thành phố Hồ Chí Minh, nhà trường đã nhập mô hình đào tạo, thực hành các ngành đào tạo chăm sóc sức khỏe cộng đồng từ Cộng hòa Liên bang Đức. Cụ thể, với môn giải phẫu sinh lý của ngành điều dưỡng, các mô hình cơ thể người được số hóa theo mã QR. Sinh viên có thể lên mạng và thao tác với những mô hình này không khác gì ngoài thực tế. Thạc sĩ Trần Thanh Hải, Hiệu trưởng Trường Cao đẳng Viễn Đông thành phố Hồ Chí Minh cho biết, với những mô hình động cơ trong các ngành công nghệ, sinh viên cũng có thể “bóc tách” ra từng bộ phận trên các ứng dụng nhờ vào mã QR.

Nhận xét về vấn đề này, Trưởng phòng Giáo dục nghề nghiệp (Sở Lao động – Thương binh và Xã hội thành phố Hồ Chí Minh) Đặng Minh Sự cho hay, việc nhiều trường nghề biến thách thức thành cơ hội, bắt tay ngay vào xây dựng quy trình đào tạo trực tuyến đã góp phần thực hiện yêu cầu số hóa của Tổng cục Giáo dục nghề nghiệp (Bộ Lao động – Thương binh và Xã hội). Đặc biệt, các trường đã mạnh dạn đầu tư đưa công nghệ ảo vào thực hành cho sinh viên. Đây là việc làm cần thiết trong công cuộc số hóa đào tạo nghề hiện nay.

Tiên phong trong chuyển đổi số trong lĩnh vực giáo dục ở TP.HCM

Chuyển đổi số trong giáo dục đã được nhiều cơ sở giáo dục tại Thành phố Hồ Chí Minh từng bước thực hiện với những mức độ khác nhau trong bối cảnh thành phố chủ trương xây dựng đô thị thông minh.

Học sinh Trường Trung học Cơ sở Nguyễn Gia Thiều điểm danh bằng thẻ học đường thông minh. (Nguồn: doimoisangtao.vn)

Trong chương trình Chuyển đổi số quốc gia đến năm 2025, định hướng đến năm 2030, giáo dục và đào tạo là một trong 8 lĩnh vực trọng tâm, được ưu tiên thực hiện.

Đặc biệt, chủ trương xây dựng đô thị thông minh của Thành phố Hồ Chí Minh càng đòi hỏi ngành Giáo dục và Đào tạo thành phố tiên phong trong chuyển đổi số.

Với vai trò cung cấp nhân lực chất lượng cho quá trình phát triển kinh tế-xã hội đất nước, giáo dục và đào tạo là lĩnh vực tiên phong trong quá trình chuyển đổi số, ứng dụng công nghệ thông tin từ hoạt động quản lý đến dạy và học.

Thực tế, chuyển đổi số trong giáo dục đã được nhiều cơ sở giáo dục tại Thành phố Hồ Chí Minh từng bước thực hiện với những mức độ khác nhau.

Nâng cao hiệu quả quản lý

Việc ứng dụng công nghệ thông tin trong công tác quản lý đang được nhiều trường đẩy mạnh thực hiện, góp phần nâng cao hiệu quả công tác quản trị nhà trường.

Tại Trường Trung học Phổ thông Nguyễn Hữu Huân (thành phố Thủ Đức), hầu hết các thủ tục hành chính, quản trị nhà trường đều đã được số hóa và thực hiện trên các ứng dụng, trang web.

Học sinh, cựu học sinh của trường có nhu cầu trong bất kỳ hoạt động quản lý nào, như cấp lại văn bằng, chứng chỉ, chuyển ban... có thể gửi yêu cầu theo mẫu trên trang web, ứng dụng mà không cần đến trực tiếp.

Công tác quản lý học sinh, kết nối phụ huynh được thực hiện thông qua các phần mềm, ứng dụng điện tử. Thực hiện chủ trương chung, phần lớn học sinh thực hiện đóng học phí không dùng tiền mặt, qua các kênh thanh toán khác nhau.

Được triển khai thử nghiệm từ năm 2018 tại thành phố, mô hình quản lý "Trường học thông minh-An toàn-Không dùng tiền mặt" đã mang lại kết quả tích cực trong công tác quản lý nhà trường.

Trường Trung học Cơ sở Nguyễn Gia Thiều (quận Tân Bình) là một trong hai đơn vị đầu tiên được đầu tư trang thiết bị để thực hiện thí điểm mô hình này từ năm học 2018-2019. Toàn bộ học sinh và giáo viên của trường được cung cấp thẻ đa năng để sử dụng cho các hoạt động của nhà trường. Thẻ này được tích hợp đa chức năng, từ thu học phí không dùng tiền mặt, ứng dụng tương tác học đường, quản lý xe đưa đón học sinh, đến điểm danh quản lý học sinh, giáo viên tự động.

Theo Hiệu trưởng Trường Trung học Cơ sở Nguyễn Gia Thiều Nguyễn Xuân ắc, thông qua ứng dụng công nghệ thông minh , chỉ với việc chạm thẻ vào thiết bị đã giúp công tác quản lý nhà trường dễ dàng, hiệu quả hơn.

Việc ứng dụng công nghệ thông tin trong các hoạt động tuyển sinh đầu cấp đã được nhiều địa phương đẩy mạnh, tạo thuận lợi cho phụ huynh cũng như các trường trong công tác tuyển sinh .

Tại quận Gò Vấp, với hiệu quả đã đạt được từ thực tế, trong năm nay, công tác tuyển sinh đầu cấp bằng hình thức trực tuyến tiếp tục được duy trì.

Theo ông Nguyễn Thanh Thủy, Trưởng Phòng Giáo dục và Đào tạo quận Gò Vấp, hình thức tuyển sinh trực tuyến các lớp đầu cấp đã được quận triển khai từ đợt tuyển sinh năm học trước. Giải pháp này vừa giúp phụ huynh tiết kiệm được thời gian, vừa nâng cao hiệu quả công tác quản lý ngành, bảo đảm tính công khai minh bạch trong tuyển sinh.

Tạo môi trường học tập mở

Đáp ứng yêu cầu xây dựng và phát triển nguồn nhân lực chất lượng cao, việc hoàn thiện hệ thống giáo dục theo hướng mở nhằm thúc đẩy xã hội học tập, học tập suốt đời là điều cần thiết. Trong đó, tại nhiều trường phổ thông cũng như đại học, việc học tập không chỉ gói gọn trong môi trường giảng đường mà được "mở" ở nhiều không gian, thời gian, đáp ứng nhu cầu học tập của người học. Hệ thống giáo dục mở này góp phần nâng cao dân trí và thúc đẩy việc học tập suốt đời của người dân.

Trong bối cảnh công nghệ thông tin được ứng dụng mạnh mẽ hiện nay, thầy Phạm Phương Bình, Phó Hiệu trưởng Trường Trung học Phổ thông Nguyễn Hữu Huân (thành phố Thủ Đức), cho biết hoạt động dạy và học tại nhà trường cùng dần được chuyển đổi để phù hợp với thực tế. Bên cạnh dạy học chính khóa trên lớp, giáo viên sử dụng kết hợp các kênh trực tuyến để hỗ trợ cho việc dạy học đạt hiệu quả tốt hơn. Học sinh và giáo viên có thể trao đổi về bài học mọi lúc, mọi nơi thông qua hình thức trực tuyến hoặc thông qua các video bài giảng. Hiện, phần lớn giáo viên của trường đã ứng dụng tốt công nghệ thông tin trong đổi mới phương pháp dạy học.

Trường Trung học Phổ thông Nguyễn Hữu Huân đang đầu tư, nâng cấp cơ sở vật chất theo hướng đáp ứng yêu cầu nghiên cứu, thực hành chuyên sâu. Từng bộ môn có phòng thực hành với đầy đủ trang thiết bị và mở cửa cho học sinh tự học mọi lúc. Cùng với sử dụng kho dữ liệu chung đã được ngành Giáo dục thẩm định, trường đã xây dựng kho dữ liệu là video các bài học, thí nghiệm để học sinh trong trường học tập, tham khảo.

Là một trong 5 trường được thành phố lựa chọn thực hiện thí điểm mô hình trường học thông minh, nhiều năm nay, Trường Trung học Phổ thông Nguyễn Du (Quận 10) đã có nhiều bước đột phá trong ứng dụng công nghệ thông tin vào hoạt động dạy và học.

Thầy Huỳnh Thanh Phú, Hiệu trưởng Nhà trường, chia sẻ đến nay, trường đã đầu tư phủ sóng wifi để học sinh, giáo viên thuận tiện khi sử dụng các thiết bị thông minh trong dạy và học; hình thức kiểm tra, đánh giá cũng đổi mới. Từ học kỳ II năm học 2020-2021, Nhà trường đã chính thức triển khai kiểm tra trên máy tính ở tất cả môn thi trắc nghiệm. Bên cạnh bồi dưỡng về chuyên môn, Nhà trường khuyến khích giáo viên chủ động học tập nâng cao kỹ năng ngoại ngữ, tin học đảm bảo ứng dụng tốt công nghệ trong dạy học.

Với môi trường học tập mở, việc tiếp cận kiến thức trở nên dễ dàng hơn đối với mọi người dân.

Tiến sỹ Phan Thị Ngọc Thanh, Giám đốc Trung tâm Đào tạo trực tuyến Trường Đại học Mở Thành phố Hồ Chí Minh, giới thiệu về VMOOCs. (Nguồn: giaoducthoidai.vn)

Đầu năm 2021, Trường Đại học Mở Thành phố Hồ Chí Minh đã ra mắt hệ thống VMOOCs, cung cấp khóa học trực tuyến, miễn phí cho cộng đồng. Đây là cơ sở giáo dục đại học công lập tiên phong triển khai mô hình này.

Tiến sỹ Phan Thị Ngọc Thanh, Giám đốc Trung tâm Đào tạo trực tuyến Trường Đại học Mở Thành phố Hồ Chí Minh, cho biết hệ thống đã cung cấp hơn 40 khóa học miễn phí cho mọi người dân có nhu cầu học tập để nâng cao kiến thức phục vụ công việc, đời sống. Nội dung các khóa học ở ngành nghề, lĩnh vực đáp ứng nhu cầu học tập đa dạng của người dân. Người học chỉ cần có thiết bị kết nối Internet là có thể chủ động học ở mọi lúc, mọi nơi, học đa ngành, đa kỹ năng.

Nhìn nhận về vai trò của ngành giáo dục trong thực hiện chuyển đổi số, ông Lê Hồng Sơn, Giám đốc Sở Giáo dục và Đào tạo Thành phố Hồ Chí Minh cho rằng, giáo dục phải là ngành tiên phong trong chuyển đổi số.

Do đó, ngành Giáo dục và Đào tạo thành phố đã sớm ban hành khung kiến trúc tổng thể về ứng dụng công nghệ thông tin-truyền thông của ngành, tạo cơ sở để triển khai đồng bộ các giải pháp chuyển đổi số.

Một trong những biện pháp mà ngành Giáo dục và Đào tạo thành phố đang tích cực triển khai là xây dựng hệ thống tài nguyên số, khai thác và sử dụng hiệu quả kho học liệu số, học liệu điện tử toàn ngành.

Đây là điều kiện quan trọng tạo môi trường học tập mở, giúp học sinh tự học, tự nghiên cứu, là điều kiện quan trọng để xây dựng xã hội học tập, hướng đến học tập suốt đời./.