Tác động của thỏa thuận trao đổi tù nhân Nga – phương Tây với xung đột Ukraine

Cuộc trao đổi 24 tù nhân mang tính lịch sử ngày 1/8 giữa Nga và các quốc gia phương Tây đặt ra câu hỏi về những tác động có thể xảy ra đối với xung đột Ukraine.

Cuộc trao đổi tù nhân lịch sử

Tổng thống Mỹ Joe Biden đón tù nhân trở về từ Nga. Ảnh: X

Chính phủ Thổ Nhĩ Kỳ cho biết nhà báo của tờ Wall Street Journal là Evan Gershkovich (32 tuổi) và cựu lính thủy đánh bộ Mỹ Paul Whelan (54 tuổi) nằm trong số những tù nhân được Nga thả.

Kênh CNN (Mỹ) đưa tin, máy bay chở các tù nhân trao đổi với Nga đã hạ cánh tại Đức, Mỹ, Ba Lan và Na Uy, Slovenia.

Trong khi đó, Ria Novosti (Nga) đưa tin, máy bay chở theo các công dân nước này đã từ Ankara (Thổ Nhĩ Kỳ) hạ cánh tại Moskva tối 1/8.

Tổng thống Thổ Nhĩ Kỳ Recep Tayyip Erdogan cho biết Tổ chức Tình báo Quốc gia Thổ Nhĩ Kỳ (MIT) đã thiết lập các kênh đối thoại cho cuộc trao đổi tù nhân lịch sử này. Đây được coi một trong những cuộc trao đổi tù nhân Đông-Tây lớn nhất kể từ Chiến tranh Lạnh.

Có 3 công dân Mỹ và một thường trú nhân được trở về từ Nga bao gồm: nhà báo Evan Gershkovich, cựu lính thủy đánh bộ Paul Whelan, nhà báo Alsu Kurmasheva và công dân Mỹ Vladimir Kara-Murza.

Đức cũng nhận về 12 trường hợp bao gồm: Dieter Voronin, Kevin Lick, Rico Krieger, Patrick Schoebel, Herman Moyzhes, Ilya Yashin, Liliya Chanysheva, Kseniya Fadeyeva, Vadim Ostanin, Andrey Pivovarov, Oleg Orlov, Sasha Skochilenko.

Những công dân Nga được thả bao gồm Vadim Krasikov từ Đức, Artem Viktorovich Dultsev và Anna Valerevna Dultseva từ Slovenia, Mikhail Valeryevich Mikushin và Pavel Alekseyevich Rubtsov từ Na Uy cùng Roman Seleznev, Vladislav Klyushin, Vadim Konoshchenock trở về từ Mỹ.

Nhà phân tích Lukas Aubin tại Viện Chiến lược và Các vấn đề Quốc tế Pháp (IRIS) nhận định thỏa thuận trao đổi tù nhân này cho thấy Washington và Moskva vẫn giữ một kênh liên lạc mở, tương tự thời Chiến tranh Lạnh.

Tổng thống Vladimir Putin vào tháng 12 năm ngoái cho biết ông muốn Moskva và Washington đạt được giải pháp để đảm bảo trả tự do cho phóng viên Gershkovich của Wall Street Journal, nhưng các cuộc đàm phán đó không hề đơn giản.

Phóng viên Mỹ Gershkovich bị giam giữ ở Nga từ tháng 3/2023 và bị kết án vào tháng 7 cùng năm về tội gián điệp.

Tác động với xung đột Ukraine

Bà Liana Fix thuộc Hội đồng Quan hệ Đối ngoại (CFR) nhận định rằng cuộc trao đổi tù binh là nỗ lực của Nga để chứng minh rằng quốc gia khác có thể thực hiện thỏa thuận với Moskva một cách thiện chí, đặc biệt là trước cuộc bầu cử Mỹ. Tuy nhiên, bà cho rằng nó không liên quan trực tiếp và rõ ràng đến một thỏa thuận hòa bình cho Ukraine.

Bà lập luận: “Mỹ và Đức sẽ đảm bảo rằng những vấn đề này không liên quan đến nhau vì họ tuân thủ nguyên tắc không thể có đàm phán nếu thiếu Ukraine trên bàn đàm phán”.

Tuy nhiên, bà bổ sung rằng Nga có thể muốn thể hiện thiện chí để tạo điều kiện thuận lợi cho việc tham gia các cuộc đàm phán mà họ sẽ cố gắng tiến hành theo các điều kiện riêng.

Trong khi đó, nhà phân tích Aubin cho rằng việc trao đổi tù nhân không mở đường cho các cuộc đàm phán hòa bình ở Ukraine.

Nhưng theo ông, cuộc trao đổi đã đến vào thời điểm mà Ukraine trong những tuần gần đây mở cửa ngoại giao với Nga. Ông Zelensky tuần này nói rằng “cả thế giới” muốn Nga tham gia các cuộc đàm phán hòa bình.