Sốc với khung cảnh giống Hawaii ở thế giới ngoài hành tinh
Tàu vũ trụ Juno của NASA đã tìm thấy các cấu trúc gây kinh ngạc trên “địa ngục ngoài hành tinh” Io.
Bột phân tích mới về dữ liệu từ thiết bị lập bản đồ cực quang hồng ngoại Jovian (JIRAM) trên tàu vũ trụ Juno của NASA đã tiết lộ những “vòng nhiệt” bí ẩn phủ khắp mặt trăng Io của Sao Mộc – thế giới ngoài hành tinh “cuồng nộ” nhất Thái Dương hệ.
Trong hệ Mặt Trời chúng ta, Io – mặt trăng lớn thứ tư của hệ – là nơi duy nhất ngoài Trái Đất có các ngọn núi lửa đang phun trào dung nham nóng.
Các “vòng nhiệt” bí ẩn trên thế giới ngoài hành tinh mang tên Io – Ảnh: NASA
Thế giới này có hơn 400 ngọn núi lửa đang hoạt động, được hình thành và “giữ lửa” do sự nóng lên của thủy triều, lực hấp dẫn từ Sao Mộc và các mặt trăng khổng lồ khác gần đó.
Mặc dù có nhiều giả thuyết về các dạng phun trào núi lửa trên thế giới ngoài hành tinh lạ lùng này nhưng lại có rất ít dữ liệu hỗ trợ.
Theo TS Alessandro Mura, thành viên nhóm sứ mệnh Juno, những gì tàu vũ trụ vừa ghi nhận là bằng chứng rõ ràng về một cấu trúc quen thuộc ở Trái Đất: Hồ dung nham.
“Tại khu vực bề mặt Io mà chúng tôi có dữ liệu đầy đủ nhất, ước tính khoảng 3% bề mặt được bao phủ bởi một trong những hồ dung nham nóng chảy này. Đó một miệng núi lửa lớn được hình thành khi núi lửa phun trào và sụp đổ” – TS Mura tiết lộ.
Video đang HOT
Bề mặt nham nhở cấu trúc núi lửa của Io – Ảnh: NASA
Dữ liệu mới không chỉ làm nổi bật trữ lượng dung nham dồi dào trên Io mà còn cung cấp cái nhìn thoáng qua về những gì có thể đang diễn ra bên dưới bề mặt, bao gồm sự tuần hoàn của dòng dung nham.
Hình ảnh hồng ngoại của một số hồ dung nham Io cho thấy một vòng dung nham mỏng ở ranh giới, giữa lớp vỏ trung tâm bao phủ phần lớn hồ dung nham và thành hồ.
Theo TS Mura, sự phổ biến của các “vòng nhiệt” có thể cho thấy loại hoạt động núi lửa phổ biến nhất trên Io có thể là sự dâng trào từ các hồ dung nham khổng lồ này.
Lớp dung nham buộc phải vỡ ra khỏi thành hồ, tạo thành vòng dung nham điển hình, vốn được thấy ở các hồ dung nham ở Hawaii, hòn đảo du lịch không chỉ nổi tiếng với các bãi biển cát trắng mà còn với công viên núi lửa ngoạn mục.
Điều này một lần nữa cho thấy hoạt động núi lửa trên Io có thể giống Trái Đất đến mức nào.
Vì vậy, Io cũng là một “phòng thí nghiệm” xuyên thời gian để nhân loại hiểu thêm về Trái Đất thời kỳ đầu, khi hoạt động núi lửa còn tàn khốc và thường xuyên hơn ngày nay rất nhiều.
Các phát hiện mới vừa được công bố trên tạp chí khoa học Nature Communications.
Io cùng 3 “mặt trăng Galilean” khác của Sao Mộc là Europa, Ganymede và Calisto là những thế giới ngoài hành tinh được giới khoa học “chăm sóc” kỹ lưỡng, bởi mỗi cái đều có đặc tính riêng.
Europa được cho là một trong những miền đất hứa hàng đầu cho sự sống ngoài hành tinh, trong khi Ganymede to lớn hơn cả Sao Thủy và có từ trường mạnh mẽ. Ganymede và Calisto cũng được cho là có khả năng sinh sống dù thấp hơn Europa.
Núi lửa nuốt nhau: Cận cảnh nơi khủng khiếp nhất hệ Mặt Trời
Kính thiên văn Large Binocular trên núi Graham ở Arizona (Mỹ) đã giúp nhân loại có cái nhìn rõ ràng nhất về "mặt trăng núi lửa" Io.
Dù mang tên nữ thần Io xinh đẹp trong thần thoại Hy Lạp, mặt trăng Io của Sao Mộc lại là "hỏa ngục" khủng khiếp nhất trong hệ Mặt Trời với hàng trăm ngọn núi lửa liên tục phun trào.
Những hình ảnh mới từ Large Binocular cho thấy thế giới này thậm chí còn đáng sợ hơn tưởng tượng, khi ghi lại cận cảnh một sự kiện tái tạo bề mặt lớn xung quanh Pele, một trong những ngọn núi lửa nổi bật nhất của mặt trăng.
"Mặt trăng núi lửa" Io của Sao Mộc - Ảnh: LARGE BINOCULAR TELESCOPE OBSERVATORY
Theo Sci-News, Io lớn hơn một chút so với Mặt Trăng - vệ tinh tự nhiên duy nhất của Trái Đất.
Nó là vệ tinh trong cùng trong nhóm "mặt trăng Galilean" của Sao Mộc - ngoài Io còn có Europa, Ganymede và Callisto - do nhà bác học Galileo Galilei phát hiện đầu thế kỷ XVII
Mặt trăng này bị quá nhiều tương tác hấp dẫn giằng co: Từ Sao Mộc, Europa cho đến mặt trăng Ganymede lớn hơn cả Sao Thủy.
Vì vậy, Io liên tục bị nén dẫn đến sự tích tụ nhiệt do ma sát bên trong nó, được cho là nguyên nhân khiến núi lửa hoạt động liên tục và lan rộng.
Những hình ảnh mà thiết bị SHARK-VIS từ Large Binocular chụp được cho thấy sự kiện tái tạo bề mặt lớn trong đó lớp trầm tích xung quanh núi lửa Pele đang bị bao phủ bởi các trầm tích phun trào từ Pillan Patera, một ngọn núi lửa lân cận.
Trong đó, 2 siêu núi lửa trông như cố nuốt chửng lấy nhau khi trầm tích dung nham sẫm màu và các lớp trầm tích sulfur dioxide màu trắng của Pillan Patera bao phủ một phần lớp trầm tích màu đỏ, giàu lưu huỳnh của Pele.
GS Imke de Pater từ Đại học California ở Berkeley (Mỹ) cho biết sự kiện gây ra ánh sáng khả kiến đáng kinh ngạc.
Không chỉ Pillan Patera đang cố bao bọc lấy Pele bằng dung nham, mà Pele cũng phun trào liên tục, phóng ra những luồng khí núi lửa cao tới 300 km.
Chỉ cần Pillan Patera tạm ngừng phun trào, trầm tích từ nó sẽ nhanh chóng bị trầm tích đỏ của Pele bao trùm ngược lại.
Bằng cách theo dõi các vụ phun trào trên bề mặt Io, các nhà khoa học hành tinh hy vọng sẽ hiểu rõ hơn về chuyển động do nhiệt của vật chất bên dưới bề mặt mặt trăng, cấu trúc bên trong của nó và cuối cùng là cơ chế làm nóng thủy triều gây ra hoạt động núi lửa dữ dội.
Theo TS Al Conrad từ Đài quan sát Kính viễn vọng Large Binocular, điều này có thể giúp hiểu thêm về những hoạt động núi lửa mạnh mẽ đã giúp hình thành bề mặt của Trái Đất và Mặt Trăng thuở sơ khai. Bởi lẽ, cả địa cầu và vệ tinh của nó từng khởi đầu như những quả cầu lửa, hoạt động núi lửa liên tục, trước khi dần nguội đi.
"Quả cầu tuyết sắt" to hơn hành tinh đang bay quanh Sao Mộc To hơn Sao Thủy và có từ trường mạnh đáng kinh ngạc như một hành tinh, Ganymede vẫn không ngừng xuất hiện những điều bất ngờ. Theo Science Alert, một nghiên cứu mới đã tìm ra câu trả lời về từ trường bí ẩn của Ganymeda, mặt trăng lớn nhất của Sao Mộc và của cả hệ Mặt Trời, kích thước vượt cả...
