Sách giáo khoa: Không thể sửa kiểu chắp vá
Bộ Giáo dục và Đào tạo tính đến việc đăng lên mạng bản thảo sách giáo khoa để xin góp ý đa chiều từ giáo viên, cán bộ quản lý, nhà khoa học và người dân
Chỉ còn 10 ngày nữa là đến hạn Nhà Xuất bản (NXB) ĐH Sư phạm TP HCM và các tác giả của sách giáo khoa (SGK) Tiếng Việt 1 – bộ Cánh Diều nộp phương án chỉnh sửa, hiệu đính để Bộ Giáo dục và Đào tạo (GD-ĐT) xem xét phê duyệt nội dung chỉnh sửa. Tuy nhiên, vẫn còn rất nhiều ý kiến băn khoăn.
Nhiều bộ sách, sửa sao hết?
GS Nguyễn Lân Dũng nhận định không chỉ SGK Tiếng Việt lớp 1 tập 1 của bộ sách Cánh Diều mà cả tập 2 của sách này cũng có nhiều “sạn”. PGS Nguyễn Hữu Đạt – Viện trưởng Viện Ngôn ngữ và Văn hóa phương Đông, nguyên Chủ nhiệm Bộ môn Việt ngữ học Trường ĐH Khoa học Xã hội và Nhân văn (ĐHQG Hà Nội) – cho rằng những sai sót trong sách không thể coi là “sạn” mà là những lỗi sai cơ bản cả về phương pháp biên soạn, ngữ liệu, tri thức về ngôn ngữ học, về mục đích dạy tiếng Việt, ngữ liệu của các bài đọc cũng ngô nghê, phương pháp học âm vần gán ghép các từ ngữ rất tùy tiện…
Chính vì thế, ông cho rằng nếu muốn dùng SGK Tiếng Việt 1 – bộ Cánh Diều thì phải biên soạn lại chứ không thể sửa chữa theo kiểu chắp vá. Ngoài ra, vì cơ sở khoa học để biên soạn sách này không xuất phát từ chuẩn mực khoa học, không đạt yêu cầu nên bây giờ có đưa ngữ liệu nào vào xử lý cũng không hoàn thiện.
Học sinh lớp 1 tại TP HCM học SGK mới. Ảnh: TẤN THẠNH
GS Nguyễn Lân Dũng cũng cho rằng học sinh lớp 1 không thể học Lev Tolstoy hay ngụ ngôn La Fontaine như ở bộ Cánh Diều. Ông đồng tình với quan điểm chỉnh sửa theo cách mà Bộ GD-ĐT đưa ra là chưa phù hợp bởi nếu chỉnh sửa, hiệu đính rồi in tài liệu chỉnh sửa đính kèm thì cũng sẽ là tài liệu rất dài, gây thêm khó khăn cho giáo viên, học sinh.
GS Nguyễn Lân Dũng cho rằng Hội đồng thẩm định SGK đã mắc lỗi lớn vì đã thông qua sách này. Người viết sách có thể do trình độ hoặc quan điểm riêng viết SGK theo cách của họ nhưng hội đồng thẩm định chính là người “gác cửa” cho qua hay không, trách nhiệm của hội đồng rất lớn.
Video đang HOT
Hiệu trưởng một trường tiểu học chia sẻ bà đã nghiên cứu tất cả các bộ sách và nhận thấy không chỉ sách Tiếng Việt 1 – bộ Cánh Diều có sạn mà những sách khác cũng nhiều lỗi ngô nghê, dùng từ tùy tiện và nặng với học sinh lớp 1. “Nhiều ý kiến tập trung vào sách Cánh Diều, trong khi nhiều SGK khác cũng mắc những lỗi tương tự, vậy thì cần sửa kiểu gì?” – nữ hiệu trưởng đặt câu hỏi. Bà cũng cho rằng SGK lớp 1 hiện tại thể hiện quan điểm, ý chí của người lớn nhiều hơn và thật sự quá sức tiếp thu của một đ.ứa t.rẻ.
Mở rộng thực nghiệm, lấy ý kiến giáo viên
Theo Bộ GD-ĐT, hiện công tác thẩm định SGK lớp 2 và lớp 6 theo chương trình giáo dục phổ thông mới đã được thực hiện xong vòng 1. Các tác giả cũng đã chỉnh sửa và hội đồng đã bắt đầu thu sách để chuẩn bị triển khai thẩm định vòng 2. Ông Nguyễn Xuân Thành, Vụ trưởng Vụ Giáo dục trung học, Bộ GD-ĐT, cho hay đối với SGK lớp 2, lớp 6, Bộ GD-ĐT yêu cầu các thành viên Hội đồng thẩm định tập trung vào việc trao đổi và tăng cường thảo luận, thậm chí có thể tranh luận giữa các tác giả với Hội đồng thẩm định.
Thứ trưởng Bộ GD-ĐT Nguyễn Hữu Độ nói thêm: Bộ GD-ĐT đang lên phương án mở rộng nhóm những người góp ý bản mẫu SGK. Ngoài ra, bộ cũng tính đến việc đăng lên mạng bản thảo SGK để xin ý kiến góp ý đa chiều từ giáo viên, cán bộ quản lý, nhà khoa học và người dân. Trên cơ sở phản hồi nhận được, bộ sẽ nghiên cứu và đề ra giải pháp phù hợp. Dự kiến, việc trưng cầu ý kiến được thực hiện trên cổng thông tin của Bộ GD-ĐT tương tự quy trình lấy ý kiến các dự thảo văn bản quy phạm pháp luật.
Nguyên Thứ trưởng Bộ GD-ĐT Trần Xuân Nhĩ cho hay ông đồng tình với việc mở rộng lấy ý kiến đông đảo của giáo viên, nhất là những giáo viên đang giảng dạy để có những ý kiến có giá trị đối với SGK lớp 2, lớp 6. Ông cũng cho rằng để tránh việc giáo viên ngại nói ra những điều họ suy nghĩ, đặc biệt là những ý kiến mang tính phản biện thì cần có công văn yêu cầu các thầy cô giáo góp ý thẳng thắn về nội dung của các bộ sách. Ngoài ra, PGS Trần Xuân Nhĩ cho rằng cần triển khai dạy thực nghiệm rộng rãi trong khoảng 6 – 8 tháng để có đ.ánh giá cụ thể từ phía các cơ sở giáo dục, học sinh và giáo viên.
PGS Phạm Tất Dong, Phó Chủ tịch Hội Khuyến học Việt Nam, khẳng định quan điểm rằng giáo viên là người trực tiếp giảng dạy, có kiến thức về lĩnh vực chuyên môn, am tường tâm lý học, giáo dục học, do vậy việc góp ý sẽ sát với thực tế.
Thẩm định vòng 2 SGK lớp 2
Bộ GD-ĐT vừa thông báo việc tổ chức thẩm định đợt 2 SGK lớp 2 của các tổ chức, cá nhân biên soạn SGK đáp ứng Chương trình giáo dục phổ thông mới.
Các tổ chức, cá nhân biên soạn SGK có nhu cầu thẩm định SGK cần thực hiện thông qua đơn vị đề nghị thẩm định là các NXB đáp ứng các yêu cầu được quy định tại khoản 1, điều 18 Thông tư 33.
Mẫu đơn đề nghị thẩm định SGK như quy định tại Thông tư 33. Thời gian nhận hồ sơ thẩm định từ ngày 15-đến hết 30-11 trong giờ hành chính.
Trước đó, bộ đã nhận hồ sơ thẩm định SGK lớp 2 của các NXB Giáo dục Việt Nam, NXB Đại học Sư phạm, NXB ĐH Sư phạm TP HCM, NXB ĐHQG TP HCM.
SGK nhiều “sạn”, lỗi thuộc hội đồng thẩm định
Liên quan đến trách nhiệm để xảy ra vụ "lùm xùm" về sách giáo khoa (SGK) môn Tiếng Việt lớp 1 của bộ sách Cánh Diều vừa qua, PV Báo SGGP trao đổi với GS Nguyễn Lân Dũng, Ủy viên Hội đồng Quốc gia Giáo dục và Phát triển nhân lực.
Học sinh lớp 1 Trường Tiểu học Lê Đức Thọ, quận Gò Vấp, TPHCM trong một tiết học. Ảnh: HOÀNG HÙNG
PHÓNG VIÊN: Bộ GD-ĐT vừa có báo cáo gửi đại biểu Quốc hội về vấn đề SGK năm học 2020 - 2021. Theo đó, Bộ GD-ĐT cho rằng: Việc chỉnh sửa/hiệu đính SGK vẫn thường xuyên được thực hiện. Tuy nhiên, để xảy ra bức xúc trong dư luận về một số điểm chưa phù hợp trong SGK môn Tiếng Việt lớp 1 của bộ sách Cánh Diều có trách nhiệm của Bộ GD-ĐT, hội đồng thẩm định và tác giả. Trong đó, công tác truyền thông về việc triển khai thực hiện chương trình, SGK mới chưa tốt; việc phản hồi các phản ánh về những điểm chưa phù hợp trong SGK môn Tiếng Việt lớp 1 của bộ sách Cánh Diều còn chưa kịp thời. Ông nhận xét gì về giải trình này của Bộ GD-ĐT?
GS NGUYỄN LÂN DŨNG: Không chỉ SGK Tiếng Việt lớp 1 tập 1 của bộ sách Cánh Diều có "sạn" mà tập 2 cũng nhiều "sạn". Như thế là không ổn. Với nội dung SGK Tiếng Việt lớp 1 của bộ sách Cánh Diều, rõ ràng học sinh lớp 1 không thể học Lev Tolstoy (nhà văn Nga) hay ngụ ngôn La Fontaine. Bộ sách Cánh Diều này do GS Nguyễn Minh Thuyết (Tổng chủ biên chương trình giáo dục phổ thông mới) chủ biên. Theo tôi, đã làm Tổng chủ biên chương trình giáo dục phổ thông mới thì không nên chủ biên SGK.
Bộ GD-ĐT đã thống nhất sẽ sửa các nội dung mà dư luận phản ánh đồng thời yêu cầu nhà xuất bản và tác giả khẩn trương xây dựng phương án chỉnh sửa, hiệu đính để kịp thời cho giáo viên dạy học. Trước mắt, Bộ GD-ĐT hướng dẫn, hỗ trợ giáo viên sử dụng các ngữ liệu được thay thế, bổ sung để thực hiện hoạt động dạy học các bài nằm trong chương trình học kỳ 1. Theo ông, giải pháp này đã ổn chưa?
Tôi cho là chưa phù hợp. Nếu chỉnh sửa, hiệu đính rồi in tài liệu chỉnh sửa đính kèm thì cũng sẽ là tài liệu rất dài, gây thêm khó khăn cho giáo viên, học sinh. Và phát miễn phí cho học sinh thay thu t.iền? Điều đó không đơn giản. Chính vì vậy mà nhiều ý kiến đề nghị thu hồi SGK Tiếng Việt lớp 1 của bộ sách Cánh Diều, thay bằng sách của bộ khác. Dù với cách nào thì tôi cũng thấy rất lãng phí. SGK phải dùng đi dùng lại nhiều năm để tránh lãng phí, chỉ vì sai sót mà sách phải bỏ đi thì vô cùng lãng phí, đáng tiếc. Ở nhiều nước, SGK họ dùng nhiều năm. Dù phương án nào thì tổng số t.iền bị lãng phí rất lớn, là t.iền của của người dân cả, trong đó không ít người nghèo.
Xác định trách nhiệm thì mới không lặp lại sai sót, không để lãng phí, nhất là chúng ta đã, đang và sẽ làm SGK mới từ lớp 2 đến lớp 12. Từ sự việc này, theo ông, chúng ta phải truy rõ trách nhiệm của ai: tác giả viết sách, hội đồng thẩm định hay Bộ GD-ĐT?
Ở đây, lỗi lớn nhất là Hội đồng thẩm định SGK quốc gia. Không thể trách người viết sách được vì mỗi người một quan điểm. Khi đã khẳng định chương trình là pháp lệnh, SGK là tham khảo thì người viết SGK có quyền viết sách theo quan điểm của họ. "Ai viết SGK cũng được" nhưng vai trò thẩm định của Hội đồng thẩm định SGK quốc gia mới là quan trọng. Người viết sách có thể do trình độ, quan điểm, tư tưởng nên viết SGK theo cách của họ nhưng trách nhiệm của hội đồng thẩm định chính là người "gác cửa". Nếu cho qua thì sách mới được Bộ GD-ĐT phê duyệt. Nếu "gác cửa" không tốt thì đó là lỗi. Đó là chưa kể, tôi nghe có thành viên hội đồng thẩm định nói đã góp ý rồi, yêu cầu chỉnh sửa rồi mà nhóm tác giả không nghe. Điều đó lại càng phi lý. Hội đồng thẩm định SGK quốc gia có toàn quyền, không thể có chuyện tác giả viết sách không nghe.
Tôi chưa nói tới trách nhiệm của Bộ trưởng Bộ GD-ĐT, vì thực ra, theo quy định Bộ trưởng Bộ GD-ĐT chịu trách nhiệm về SGK nhưng người thẩm định mới là người phải chịu trách nhiệm trực tiếp nhất. Đó là lý do mà nhiều ý kiến nói Hội đồng thẩm định SGK quốc gia nếu làm không hết trách nhiệm của mình thì phải thay bằng Hội đồng thẩm định SGK quốc gia khác.
Ông có cho rằng, quy trình thẩm định SGK còn lỗ hổng, cần phải có quy trình thẩm định chặt chẽ hơn?
Về góc độ quản lý nhà nước, tôi biết Bộ GD-ĐT cũng đã ban hành những văn bản hướng dẫn về việc biên soạn SGK, thẩm định SGK, trách nhiệm của hội đồng thẩm định. Do đó, hội đồng, từng cá nhân trong hội đồng thẩm định phải thể hiện đúng vai trò "gác cửa" của mình.
Xin cảm ơn ông!
Ông Phạm Tất Thắng, Phó Chủ nhiệm Ủy ban Văn hóa Giáo dục, Thanh niên, Thiếu niên và Nhi đồng của Quốc hội: Cần thẩm định kỹ hơn
Về trách nhiệm, theo quy định của luật đã rõ: Bộ trưởng Bộ GD-ĐT chịu trách nhiệm về SGK. Về góc độ quản lý nhà nước, Bộ GD-ĐT cũng đã ban hành những văn bản hướng dẫn về việc biên soạn SGK, thẩm định SGK, trách nhiệm của hội đồng thẩm định. Vì vậy, tôi cho rằng, sau trường hợp cụ thể với bộ sách Cánh Diều, việc hướng dẫn biên soạn SGK như thế nào cũng cần kỹ lưỡng hơn, nêu các yêu cầu cụ thể hơn; trách nhiệm của hội đồng thẩm định cũng phải thẩm định kỹ lưỡng hơn và có yêu cầu cương quyết hơn với các tác giả.
Mặt khác, Bộ GD-ĐT phải tăng cường lấy ý kiến của dư luận thông qua các kênh khác nhau, mời các chuyên gia độc lập phản biện trước khi hội đồng thẩm định thông qua và Bộ GD-ĐT chính thức cho phép triển khai vào thực tế.
Những từ ngữ, bài học nào trong sách Tiếng Việt lớp 1 bộ sách Cánh Diều sẽ phải điều chỉnh và thay thế? Đã có nhiều từ ngữ, số đoạn/bài trong sách Tiếng Việt lớp 1 bộ sách Cánh Diều được Hội đồng thẩm định đề nghị tác giả điều chỉnh, thay thế cho phù hợp. Liên quan đến việc điều chỉnh, bổ sung của sách Tiếng Việt lớp 1, Thứ trưởng Bộ GD&ĐT Nguyễn Hữu Độ cho biết, Bộ đã nhận được một số phản...
