Rước “nàng tiên nâu” từ quê bản địa

Chúng tôi tìm về xã Eawy (huyện Ea H’leo, Đắc Lắc) khi “cơn bão” m.a tú.y vẫn hoành hành khắp hang cùng ngõ hẻm nơi đây. Những câu chuyện đau lòng có căn nguyên từ “cái chế.t trắng” day dứt, ám ảnh chúng tôi mãi không thôi.

Trung tâm y tế xã Eawy là nơi thường tiếp nhận những trường hợp sốc thuố.c do những đối tượng nghiệ.n trong xã đến cấp cứu

Những con số buồn

Ngày trước từ huyện Ea H’leo vào xã Eawy chỉ có rừng, nay thì đã hết, hệ quả của những đợt di dân tự phát của những đồng bào người Tày, Nùng, Mông là những cánh rừng biến thành nương rẫy. Tình trạng này kéo dài hàng chục năm, đến nay cơ bản gần chấm dứt, nhưng hậu quả vẫn còn như nhãn tiề.n. Chính sách an cư cho đồng bào dân tộc thiểu số của tỉnh Đắc Lắc bước đầu có kết quả cũng là lúc nãy sinh nhiều vấn đề phức tạp. Những tệ nạn xã hội mới lại nảy sinh tấ.n côn.g vào những bản vùng sâu, có đồng bào ít chữ, nơi vốn dĩ “sức đề kháng” còn non yếu.

Trước khi quyết định vào xã Eawy, anh bạn đồng nghiệp ở Đắc Lắc cho tôi biết một số thông tin cơ bản: Eawy không chỉ có người nghiệ.n mà còn có người nhiễm HIV. Nạn trộm cắp hoành hành như một dịch bệnh vô phương đối phó.

Eawy cách trung tâm huyện Ea H’leo khoảng 30km, dân cư tụ khá đông, nhưng hỗn tạp. Toàn xã hơn 12 nghìn người, trong đó chủ yếu là đồng bào dân tộc thiểu số như: Tày, Nùng, Mông (chiếm khoảng 62%), họ đều gốc vùng Tây Bắc di cư vào từ những năm 80 của thế kỷ trước. Ngoại trừ một số hộ gia đình tương đối khá giả, còn lại tỷ lệ hộ nghèo chiếm tỷ lệ cao (25% năm 2011), người dân chủ yếu sống bằng nghề nông, trồng cây công nghiệp và một phần là nghề… phá rừng. Tôi vẫn đinh ninh trong đầu rằng tại sao một xã nghèo và hẻo lánh như Eawy lại có những vấn nạn xã hội nhức nhối như thế? Những thứ mà lâu nay chỉ được nhắc đến ở miền xuôi, hay ở những trung tâm các thành phố lớn?

Câu chuyện m.a tú.y ở bản Eawy như một… trường ca đau khổ chưa có hồi kết mà mỗi chương đoạn nghe đến khiến người ta phải chán ngán. Vì m.a tú.y, gia đình tán gia bại sản, vợ chồng lìa nhau, anh em tan tác, người vào tù, kẻ ra tội, người chế.t vì sốc thuố.c, đói thuố.c… Rôi lại có kẻ nghiệ.n oặt chán đời tự tìm đến cái chế.t xảy ra liên miên.

Theo thông tin từ chính quyền xã Eawy, thì m.a tú.y xuất hiện ở Eawy đã hàng chục năm nay. Khoảng từ năm 1980, thuố.c phiệ.n theo bước chân những đồng bào dân tộc ở Tây Bắc vào. Họ mang theo thói quen hút thuố.c phiệ.n và những giống cây thuố.c phiệ.n vào để gieo trồng. Đây chính là khởi điểm để sau này biến thái thành những dạng m.a tú.y khác như: Chất bột và dịch lỏng dùng để hít và chích.

Nếu như trước kia chỉ có những người hút thuố.c phiệ.n theo thói quen, thì nay lớp người nghiệ.n đang dần trẻ hóa, thanh niên Eawy tìm đến kim tiêm, hút hít ngày càng nhiều. Cuộc chiến m.a tú.y của chính quyền nơi đây lại phải chuyển sang một mức độ mới, với tính chất cam go và phức tạp hơn. Do nắm được nhu cầu sử dụng m.a tú.y, một số đối tượng hám lợi, bất chấp luật pháp, móc nối với với bên ngoài đưa m.a tú.y vào xã. Đến nay đã có những đường dây quy mô lớn, chuyên nghiệp, tinh vi tuồn m.a tú.y từ Tây Bắc theo những chuyến xe chở khách hoặc từ con đường bên kia biên giới Lào sang. Vì vậy, từ một xã lành mạnh, giờ đây Eawy được xem là điểm nóng về m.a tú.y của toàn huyện Ea H’leo, cùng như tập trung đủ thứ tệ nạn xã hội.

Một con nghiệ.n hơn 10 năm chưa thể cai ở thôn 6C, xã Eawy

Cuộc chiến cam go

Chính quyền xã Eawy thừa nhận rằng m.a tú.y đã ăn sâu, bén rễ vào đời sống người dân từ nhiều năm nay, vì vậy công tác bài trừ thực sự là bài toán mà đến nay chưa có lời giải khả quan. Người đứng đầu xã cho biết, nạn m.a tú.y chỉ thuyên giảm một thời điểm nào đó thôi, sau đó lại bùng phát, nó âm ỉ như ngọn lửa ngầm khó dập tắt.

Theo tìm hiểu của chúng tôi, trong xã năm nào cũng xuất hiện thêm những đối tượng nghiệ.n hút mới trong danh sách thống kê người nghiệ.n của xã. Thống kê sơ bộ, hiện xã có 42 đối tượng được phát hiện thường xuyên dùng m.a tú.y. Nhưng nói như chính những vị cán bộ xã nơi đây thì trên thực tế, con số này còn cao hơn rất nhiều lần. Vấn đề chích hút nóng đến nỗi, trong bất cứ cuộc họp nào của xã cũng đưa ra bàn bạc, trưng cầu ý kiến, thẳng thắn đấu tranh để tìm cách bài trừ.

Ở Eawy, không khó khăn gì để tìm những gia đình tán gia bại sản vì m.a tú.y. Trong những ngày tìm hiểu về vấn nạn này ở xã, chúng tôi thật sự “sốc” về những trường hợp có gia đình có tới 2 – 3 thành viên mắc nghiệ.n. Thậm chí có gia đình cả cha và con đều dính m.a tú.y. Chuyện tù tội vì tàng trữ, sử dụng, mua bán m.a tú.y thì nhan nhản. Chuyện cai xong tái nghiệ.n thì ở xã này có thể nói là nhiều vô kể.

Đau lòng nhất vẫn là câu chuyện gia đình ông Lương Văn Năm (thôn 6C). Gia đình người Tày này có 3 người con trai, 1 gái thì 3 người con trai đều mắc nghiệ.n. Trong đó 2 người đi tù cùng một ngày vì tội sử dụng, buôn bán m.a tú.y. Người còn lại được “đặc xá” vì phải ở nhà chăm sóc cha liệt giường, hiện cũng nằm trong diện theo dõi vì hơn 10 năm nay chưa thể cai nghiệ.n. Và khi trụ cột gia đình mất đi, nhà ấy chỉ còn một bà lão 80 tuổ.i cùng đứa cháu 6 tuổ.i bấu víu nhau sống qua ngày. Nghe đâu, chính quyền xã đang làm hồ sơ đưa cháu vào trại trẻ để được hưởng chính sách diện trẻ mồ côi.

Lại có gia đình như ông Lương Văn Mừng, bà Dương Thị Lá có con là Lương Văn Linh nghiệ.n nặng. Ông bà khóc đứng khóc ngồi vì thằng con nghiệ.n cứ năm lần bảy lượt chôm tài sản của nhà để hút chích. Lần cuối cùng vật quá, Linh lái luôn chiếc máy cày của nhà đi cầm lấy tiề.n chích hút. Không còn cách nào khác, ông bà đành tính đến nước là viết đơn trình công an cho con mình được đi… ở tù. Câu chuyện chua xót trên làm dư luận thôn quê bàn tán hàng tháng trời. Thế nhưng, theo ông Mừng, nhà tù có khi còn an toàn hơn môi trường con ông đang sống.

Gia đình Hoàng Văn Tòa (thôn 7B) cũng là một trường hợp đau lòng. Ngày chưa vương m.a tú.y, vợ chồng đầm ấm, có của ăn của để, nhưng gia đình tan nát khi Tòa nghiệ.n ngập, sinh trộm cắp rồi bị bắt đi tù. Ngày ra trại cũng là lúc người vợ chán nản phá nhà dắt con về ngoại ở. Quá bi quan, Tòa thắt cổ t.ự vẫ.n. Ngay cả trường hợp gia đình có con em đang là sinh viên học đại học cũng chế.t vì chích m.a tú.y quá liều. Những vụ việc rất ít trên chỉ là bề nổi của câu chuyện buồn về m.a tú.y nơi đây mà thôi, còn rất nhiều câu chuyện khác ở Eawy mà khi nghe xong bất cứ ai cũng không khỏi quặn lòng chua xót.

Trong khi cơn bão m.a tú.y vẫn chưa thuyên giảm thì nhiều hộ gia đình đang nơm nớp lo sợ rằng, một mai con em mình có thể vấy nghiệ.n ngập bất cứ lúc nào. Nhiều gia đình phải gửi con em về quê hoặc đi nơi khác để tránh môi trường cám dỗ. Và như thế, câu chuyện m.a tú.y vẫn như tiếng thở dài thườn thượt mà người dân nơi đây đang phải gánh chịu. Trong sâu thẳm tâm can, họ mong muốn cơ quan chức năng sớm vào cuộc để bài trừ tận gốc, đem lại cuộc sống yên bình cho người dân vốn dĩ đầy rẫy những khó khăn này.

Bà Quách Thị Diễm Chi, trạm phó Trạm y tế xã Eawy cho biết: Nhận thấy tình hình quá nghiêm trọng, năm 2010 các đoàn thể xã đã kết hợp mở một đợt cai nghiệ.n ngay tại trụ sở Y tế xã. Những người mắc nghiệ.n cũng nhiệt tình tham gia, những mong quyết tâm đoạn tuyệt m.a tú.y. Nhưng chỉ được mấy ngày họ lại đậ.p cửa tuồn m.a tú.y vào, xong khóa cai ai nấy đều quay lại con đường hút chích. Bà Chi cũng thừa nhận rằng, đây chỉ là hình thức tạm thời, không hiệu quả. Trên thực tê,&euml muốn những người nghiệ.n giã từ với “cái chế.t trắng” để trở lại hòa nhập cuộc sống cộng đồng thì rất cần sự chung tay, giúp đỡ của nhiều lực lượng.

Theo NDT