Nỗi lo thiếu trường lớp, giáo viên

Năm học 2021-2022 là niên khóa thứ hai nước ta thực hiện Chương trình Giáo dục phổ thông (GDPT) 2018.

Tuy nhiên, cả nước nói chung, các tỉnh, thành ĐBSCL nói riêng đều rơi vào tình trạng thiếu trường lớp học, trang thiết bị; đội ngũ giáo viên thừa, thiếu cục bộ, đặc biệt là thiếu giáo viên môn Ngoại ngữ, Tin học và các môn nghệ thuật.

Những rào cản

Một buổi học môn Âm nhạc của thầy trò Trường THCS Trần Ngọc Quế, quận Ninh Kiều.

Tại hội nghị trực tuyến về việc tiếp tục triển khai thực hiện chương trình GDPT 2018 do Bộ Giáo dục và Đào tạo (GD&ĐT) tổ chức trực tuyến mới đây, lãnh đạo Bộ đánh giá nhiều địa phương đã vượt khó, linh động triển khai hiệu quả chương trình. Đơn cử như tỉnh Long An, giai đoạn 2021-2025, ngành Giáo dục đăng ký khởi công mới 5 dự án (từ nguồn vốn ngân sách nhà nước và nguồn khác); sắp xếp đội ngũ giáo viên ở các cấp học đáp ứng yêu cầu chuẩn trình độ. Tỉnh Bạc Liêu có đội ngũ giáo viên cơ bản bảo đảm đủ về số lượng, chất lượng để giảng dạy khối lớp 1, 2 và lớp 6; được tập huấn theo yêu cầu của Bộ GD&ĐT và đáp ứng yêu cầu thực hiện Chương trình GDPT mới.

Ở TP Cần Thơ, tỷ lệ trường, lớp cơ bản đáp ứng yêu cầu đổi mới; 100% học sinh lớp 1 năm học 2020-2021 được bố trí học 2 buổi/ngày. Các địa phương chỉ đạo cơ sở giáo dục trên địa bàn tổ chức rà soát các thiết bị dạy học hiện có để sử dụng hiệu quả; UBND quận, huyện xây dựng kế hoạch mua sắm, cung ứng thiết bị tối thiểu lớp 1, lớp 2 và lớp 6. Đội ngũ giáo viên được phân công giảng dạy lớp 1, lớp 2 và lớp 6 có trình độ đạt chuẩn theo quy định…

Dù vậy, nhiều tỉnh, thành ĐBSCL đều gặp khó khăn vì thiếu giáo viên, nhất là ở môn Tin học, Tiếng Anh (Tiểu học); môn Nghệ thuật (Âm nhạc, Mỹ thuật) ở cấp THPT. Các địa phương vùng khó khăn còn thiếu thốn cơ sở vật chất, chưa có phòng học bộ môn; thiết bị dạy học ở nhiều trường không đầy đủ, không đồng bộ. Một số nơi vẫn chưa bố trí kinh phí, chế độ; không có giáo viên môn Âm nhạc, Mỹ thuật tham gia chọn sách giáo khoa… Theo ông Lê Thanh Bình, Phó Chủ tịch UBND tỉnh Trà Vinh, khó khăn hiện nay của tỉnh là thiếu đội ngũ giáo viên vì thiếu nguồn tuyển dụng. Cấp THPT chưa có giáo viên dạy Âm nhạc, Mỹ thuật theo Chương trình GDPT 2018. Thiếu giáo viên Tiếng Anh, Tin học ở cấp tiểu học và môn tích hợp dạy cấp THCS. Do điều kiện kinh tế – xã hội của tỉnh nên cơ sở hạ tầng, cơ sở vật chất, trang thiết bị dạy trực tuyến chưa được đảm bảo yêu cầu.

TP Cần Thơ cũng rơi vào tình trạng thừa, thiếu giáo viên cục bộ. Theo lãnh đạo ngành Giáo dục TP Cần Thơ, tuy đội ngũ giáo viên các cấp học đảm bảo quy định về số giáo viên trên lớp (giáo dục tiểu học đạt bình quân 1,4 giáo viên/lớp; THCS bình quân 1,8 giáo viên/lớp), nhưng một số nơi vẫn còn thiếu, trong khi một số nơi lại thừa. Điều này gây khó khăn trong việc phân công giảng dạy, nhất là trong thời điểm đầu mỗi năm học. Việc đào tạo, bố trí giáo viên Tiếng Anh, Tin học cấp tiểu học còn nhiều khó khăn, bất cập. Hiện cấp tiểu học vẫn còn thiếu 39 giáo viên Tin học và 36 giáo viên Tiếng Anh. Cấp THCS chưa có nguồn giáo viên ngoại ngữ có trình độ đào tạo ngoài Tiếng Anh, nên việc tuyển dụng giáo viên, tổ chức dạy tự chọn Ngoại ngữ 2 còn gặp khó khăn. Cấp THPT chưa có giáo viên phụ trách dạy Âm nhạc, Mỹ thuật, Ngoại ngữ 2.

Giải pháp

Thực tế, tình trạng có nơi thừa nơi thiếu giáo viên đã được bàn bạc ở nhiều hội nghị, hội thảo của ngành Giáo dục từ Trung ương đến địa phương, nhưng chưa thể tìm ra phương án giải quyết tối ưu nhất. Các địa phương cho rằng do chương trình đổi mới bổ sung thêm một số môn học mới, tăng cường số tiết dạy (Tin học, Ngoại ngữ ở cấp tiểu học và Nghệ thuật ở cấp trung học), nên cần thêm giáo viên. Lại thêm, việc dân số tự nhiên tăng, mất cân đối giữa các vùng; nhu cầu chất lượng giáo dục càng cao và nhu cầu học tập ngày càng tăng. Mặc dù các địa phương đã thực hiện nhiều giải pháp như dồn, dịch chuyển trường, lớp; bố trí, sắp xếp, điều chuyển giáo viên… nhưng vẫn không thể khắc phục tình trạng này; nhất là trong bối cảnh các địa phương vừa phải giải quyết bài toán thiếu giáo viên, lại vừa phải thực hiện chính sách tinh giản biên chế.

Theo bà Lâm Thị Sang, Giám đốc Sở Giáo dục, Khoa học và Công nghệ tỉnh Bạc Liêu, cũng như các tỉnh khác, Bạc Liêu không chỉ khó khăn về cơ sở vật chất, mà còn thiếu giáo viên. Rất cần sự quan tâm hỗ trợ của Bộ GD&ĐT để địa phương thực hiện hiệu quả chương trình GDPT 2018.

Để khắc phục tình trạng thiếu giáo viên, lãnh đạo UBND tỉnh Trà Vinh chỉ đạo ngành Giáo dục được tuyển dụng theo phân cấp đảm bảo việc dạy và học. Trong đó, ưu tiên tuyển giáo viên dạy Tiếng Anh, Tin học cấp tiểu học; rà soát đội ngũ cán bộ quản lý, giáo viên để tập huấn, nâng cao trình độ… Sở GD&ĐT phối hợp các địa phương, các sở, ngành liên quan bố trí kinh phí thực hiện lộ trình phù hợp. Phó Chủ tịch UBND tỉnh Trà Vinh, ông Lê Thanh Bình, kiến nghị: Bộ tạo điều kiện cho cơ sở giáo dục đại học có khoa sư phạm tham gia tập huấn, bồi dưỡng giáo viên sư phạm theo Thông tư 19 của Bộ. Bởi tỉnh có Trường Đại học Trà Vinh có Khoa Sư phạm. Bộ hướng dẫn tổ chức dạy các môn: Giáo dục kinh tế và pháp luật; Tiếng Khmer… cấp THPT, để các địa phương chủ động tuyển dụng giáo viên. “Ví dụ với môn Giáo dục kinh tế và pháp luật, thì giáo viên dạy Giáo dục công dân có thực hiện giảng dạy”, ông Lê Thanh Bình nói.

Thời gian qua, TP Cần Thơ đã và đang nỗ lực thực hiện nhiều giải pháp khắc phục tình trạng thừa thiếu giáo viên, như: thực hiện điều chuyển giáo viên từ nơi thừa sang nơi thiếu; giảm dần số biên chế nhân viên làm các công việc gián tiếp… Các cơ sở giáo dục, đặc biệt ở cấp tiểu học, khẩn trương xây dựng bổ sung vị trí việc làm đối với 2 môn học Tiếng Anh và Tin học, là môn học bắt buộc trong Chương trình GDPT mới. UBND quận, huyện chỉ đạo Phòng GD&ĐT, các trường THCS tạo điều kiện cho giáo viên dạy các môn Âm nhạc và Mỹ thuật (có đủ trình độ) tại các trường THCS tham gia dạy môn Âm nhạc và Mỹ thuật lớp 10 tại các trường THPT… Ông Nguyễn Phúc Tăng, Phó Giám đốc Sở GD&ĐT TP Cần Thơ, đề xuất: Bộ hướng dẫn tổ chức dạy; kiểm tra, đánh giá đối với môn học tự chọn (Ngoại ngữ 2) trong cơ sở giáo dục phổ thông. Chỉ đạo các trường đại học đào tạo giáo viên có trình độ phù hợp để tham gia giảng dạy các môn học mới như: Khoa học tự nhiên, Lịch sử và Địa lý… nhằm góp phần thực hiện hiệu quả Chương trình GDPT 2018.

Bộ trưởng Bộ GD&ĐT Nguyễn Kim Sơn cho biết: Bộ tích cực làm việc với các cấp có thẩm quyền để có được chỉ tiêu; rà soát các chính sách, cơ chế để tháo gỡ vướng mắc cho tuyển dụng giáo viên; chỉ đạo các trường sư phạm trong đào tạo, bồi dưỡng giáo viên… Lãnh đạo các địa phương cần quan tâm, vận dụng tối đa và tổng hợp các biện pháp, từ đó có chỉ tiêu tuyển thêm, dùng ngân sách địa phương cho hợp đồng, đến bố trí dạy liên trường… để đảm bảo có giáo viên dạy các môn học trong chương trình mới. Bước đầu để giải quyết thiếu giáo viên, các địa phương tiếp tục củng cố dạy học trực tuyến, dạy học qua truyền hình, sử dụng bài giảng điện tử, thúc đẩy chuyển đổi số.