Nỗi lo học sinh hổng kiến thức khi học online
Thầy Nguyễn Xuân Khang, Hiệu trưởng trường Marie Curie, Hà Nội, cho rằng hiệu quả học online chỉ khoảng 50% so với học trực tiếp, học sinh cuối cấp thiệt thòi.
Nhiều năm lãnh đạo trường phổ thông có nhiều cấp học (từ tiểu học đến THPT), thầy Nguyễn Xuân Khang, Hiệu trưởng trường Marie Curie, nhận thấy ảnh hưởng rõ rệt của việc dạy học online đến kiến thức, tâm lý của học sinh. Những em lớp 1, 2, 3 và học sinh cuối cấp lớp 9, 12 bị ảnh hưởng nhiều nhất. “Học online chỉ là giải pháp tình thế trong điều kiện phòng chống dịch, tức chỉ vớt vát, có vẫn hơn không, chất lượng rất hạn chế”, thầy Khang nói.
Chẳng hạn với lớp 1-3, các em còn quá nhỏ, khả năng tập trung thấp, cần sự trợ giúp mới có thể sử dụng Internet hay thao tác trên máy tính. Đây là nhóm tiếp thu được ít nhất từ học online. Vì thế, TP Hải Phòng phải yêu cầu các trường tiểu học thay đổi cách dạy cho phù hợp theo hướng ôn lại bài cũ, không dạy kiến thức mới ở lớp 3, 4, 5 và dừng dạy online với lớp 1, 2.
Học sinh tiểu học tại TP Thủ Đức, TP HCM học online tại nhà, ngày 19/2. Ảnh: Lê Nam.
Với học sinh cuối cấp, năm học 2019-2020 các em đã trải qua khoảng 3 tháng học online, có trường chỉ dạy được 1-2 tháng, còn lại nghỉ. Năm nay, ngay cả khi trường học mở cửa đón học sinh từ ngày 1/3, học sinh nhiều tỉnh thành như Hà Nội, TP HCM cũng phải học online gần một tháng. Việc học này, theo thầy Khang, mới dừng ở mức đếm đủ số đầu bài theo chương trình, động đến đủ phần nội dung. Kiến thức thực chất, học sinh không thể nắm bắt đầy đủ như học trực tiếp. Chưa kể hiện trong thiết kế bài giảng, phần thí nghiệm, thực hành đã được đưa vào nhiều hơn, học online không thể truyền tải.
“Nếu chia bốn mức là nhận biết, thông hiểu, vận dụng và vận dụng cao thì học online chưa đáp ứng được mức vận dụng và vận dụng cao. Còn nói bằng con số, hiệu quả của phương pháp học này không quá 50% so với học trực tiếp. Nếu kỳ thi vào lớp 10 và thi tốt nghiệp THPT không được giảm tải nội dung, học sinh cuối cấp năm nay sẽ rất khó khăn”, thầy Khang nhận định.
Dù không đánh giá cao hiệu quả dạy và học online, thầy Khang cho rằng không có giải pháp nào tốt hơn trong tình huống phải giãn cách, học sinh không đến trường. Để đảm bảo học sinh nắm bắt tốt kiến thức, các trường cần chú trọng rà soát nội dung bài dạy online khi học sinh trở lại trường để xem các em nắm đến mức nào, từ đó có kế hoạch bù đắp. “Nhà trường không thể tự an ủi học online là hoàn thành một phần chương trình rồi nên không cần xem lại nữa. Như vậy là không ổn, ảnh hưởng đến chất lượng”, thầy Khang nói.
Cùng nhận định trên, một giáo viên Vật lý trường THPT ở TP HCM cho rằng nếu việc học online kéo dài sẽ rất thiệt thòi cho học sinh. Năm ngoái, khi học sinh đột ngột chuyển việc học tập trung sang online, không ít nhà trường và giáo viên bị động, lúng túng. Lứa học sinh lớp 11 năm ngoái, nay bước sang lớp 12 thiệt thòi nhất bởi hai năm liên tiếp việc học bị gián đoạn, trong khi lại sắp bước vào kỳ thi quan trọng nhất của đời học sinh.
“Ở thành phố, giáo viên dễ dàng triển khai các loại ứng dụng dạy học, thậm chí có phần mềm do nhà trường cung cấp. Phương tiện dạy và học của cả thầy lẫn trò đều tốt, nhiều học sinh được cha mẹ sắm cả laptop và điện thoại tốt. Nhưng tôi biết nhiều đồng nghiệp ở quê không được như vậy, sự chênh lệch này rất lớn”, thầy giáo lấy ví dụ.
Video đang HOT
Thầy Vũ Hoàng Sơn và học sinh trong buổi học trực tuyến ngày 23/2. Ảnh: Nhân vật cung cấp.
Thạc sĩ Vũ Hoàng Sơn, giáo viên trường Tiểu học Bình Hòa, quận Bình Thạnh, TP HCM, cho rằng thầy cô cố gắng bằng nhiều cách giúp học sinh ôn tập kiến thức cũ, học bài mới, nhưng vẫn còn những “lỗ hổng” khó bù đắp khi học online. Đó là kiến thức mà các em không thể nắm chắc, cặn kẽ so với học trên lớp. Các em lớp 1, 2 thường không thể tập trung quá 30-40 phút trước màn hình điện thoại hay máy tính, chưa kể còn ảnh hưởng đến sức khỏe. Học sinh không thể tương tác, đặt câu hỏi trực tiếp với giáo viên, lắng nghe giải đáp từ thầy cô.
Theo thầy Sơn, nếu dịch bệnh tiếp tục phức tạp, việc học online là không thể tránh khỏi. Để đạt hiệu quả, ngành giáo dục cần có phương án tối ưu, không nên dừng lại ở việc ra hướng dẫn thực hiện chung. Bởi thực hiện ra sao phụ thuộc rất nhiều vào điều kiện ở từng trường, giáo viên.
Ngành giáo dục cần chuẩn bị phần mềm dạy học có bản quyền, tập huấn cho toàn thể giáo viên, xử lý tình huống, hướng dẫn sử dụng cho cả phụ huynh và học sinh. Hiện, mỗi địa phương, mỗi trường, thậm chí mỗi giáo viên, tùy theo điều kiện lại sử dụng ứng dụng riêng như Teams, Google Meet, Zoom, Zalo, Facebook… gây thiếu nhất quán, khó khăn cho cả người dạy lẫn học sinh và phụ huynh.
Thầy Mai Bảo Thịnh, 58 tuổi, giáo viên trường THPT Nguyễn Du, TP HCM dùng Google Meet dạy trực tuyến môn Toán cho học sinh, ngày 18/2. Ảnh: Mạnh Tùng.
Với góc nhìn lạc quan hơn, nhà giáo Lê Ngọc Điệp, nguyên Trưởng phòng Giáo dục tiểu học, Sở Giáo dục và Đào tạo TP HCM, cho rằng Covid-19 là cơ hội để hiện đại hóa nền giáo dục và cũng là thách thức với các nhà quản lý giáo dục, giáo viên. Xu hướng giáo dục hiện không còn coi nhà trường là nơi duy nhất có thầy cô truyền đạt kiến thức. Với Internet, ngồi một chỗ, học sinh cũng có thể học hỏi nhiều điều, tìm nhiều kiến thức mới. Nhưng giữa muôn trùng thông tin, thầy cô rất quan trọng khi trở thành người định hướng, chỉ bảo các em chọn điều hay.
Từ góc nhìn đó, bài dạy online không thể đơn thuần là “bê” nguyên xi bài giảng trên lớp rồi truyền đạt cho học sinh thông qua hình thức trực tuyến. Học online đòi hỏi nhà trường phải thay đổi để có cách tiếp cận mới. “Thầy cô phải biến hóa mỗi bài dạy để nó trở nên hấp dẫn hơn, tạo ra nhiều hoạt động để các em có thể tự tìm hiểu, làm việc nhóm để thu nạp kiến thức”, thầy Điệp nói.
Năm học 2019-2020, do Covid-19 bùng phát, 22 triệu học sinh cả nước mất 3 tháng dừng đến trường, chuyển sang học online, học qua truyền hình hoặc các hình thức khác. Năm học 2020-2021, học sinh cả nước tiếp tục mất 2-3 tuần học online. Hiện 27 tỉnh, thành cho học sinh nghỉ hết tháng 2, dự kiến trở lại trường vào đầu tháng 3. 36 địa phương đã cho học sinh đi học vào các ngày 17/2 và 22/2 để đảm bảo chương trình năm học, tránh hổng kiến thức.
Học sinh cuối cấp không dám lơ là với học online
Chỉ còn cách kỳ thi tốt nghiệp THPT vài tháng, Nguyễn Bình lên kế hoạch tận dụng mọi kênh online để học trong thời gian nghỉ vì Covid-19.
Kỳ nghỉ Tết kết thúc, Nguyễn Bình, học sinh lớp 12 ở TP Việt Trì, tỉnh Phú Thọ, vẫn chưa phải đến trường. Hai ngày qua, trường em chưa thông báo học online. Thầy cô chỉ gửi link tuyển tập đề cho học sinh luyện, dặn đọc lại các bài học gần nhất. Không cho phép mình nghỉ ngơi, Bình bắt đầu lướt trang Facebook của các trung tâm dạy trực tuyến nổi tiếng để tìm kiếm lịch livestream bài giảng, đồng thời tham gia các nhóm dành cho học sinh cuối cấp để trao đổi bài.
"Biết rằng học online sẽ không hiệu quả như trực tiếp, nhưng nếu coi thường, học lớt phớt rồi kết quả thi tốt nghiệp THPT sẽ không tốt, đặc biệt với những học sinh cuối cấp, đã phải học online từ năm ngoái như em", Bình nói.
Nam sinh nhớ lại đợt học online vào kỳ II năm ngoái, mọi thứ đến một cách thụ động với cả nhà trường, giáo viên và học sinh. Khi đó, các tiết học với thầy cô không nhiều, chủ yếu giao bài ôn luyện, gửi lịch học qua truyền hình hoặc xem livestream "ké" của thầy cô ở trung tâm dạy trực tuyến lâu năm trên Facebook.
Khi quay lại trường, thầy cô vẫn giảng lại những bài học đó nhưng theo kiểu lướt qua, điểm lại kiến thức cần nhớ. Những bạn không chăm sẽ không thể nhớ và đào sâu được. Điều này sẽ phần nào ảnh hưởng bởi kỳ thi tốt nghiệp THPT vẫn có một lượng câu hỏi nhất định rơi vào phần kiến thức lớp 11.
Năm nay có lẽ thầy cô cũng lo ngại nên ngay từ học kỳ I lớp 12 đã đẩy nhanh phần kiến thức quan trọng của cả năm, chỉ còn một phần nhỏ kỳ II học nốt, sau đó dành phần lớn thời gian để ôn tập, luyện đề, thi thử trước khi kỳ thi chính thức diễn ra. Vì vậy, đến thời điểm này, Bình đã hòm hòm về kiến thức cơ bản nhưng để nói tự tin đi thi, lấy kết quả vừa xét tốt nghiệp vừa xét tuyển đại học thì chưa.
Hiện, Bình đã chuẩn bị phòng học riêng với máy tính bàn kết nối Internet, có webcam, tai nghe tích hợp mic đầy đủ cùng tâm lý "học trực tuyến không chỉ để cho có". Nam sinh lên kế hoạch tập trung nhiều hơn vào các môn thi tốt nghiệp gồm Toán, Văn, Anh, Lý, Hóa, Sinh, trong đó đặc biệt chú ý ba môn Toán, Lý, Hóa - tổ hợp em lựa chọn để xét tuyển đại học.
"Em sẽ theo dõi thông báo về lịch cũng như hình thức học trực tuyến ở trường để theo, cùng với đó là luyện đề thầy cô gửi, trao đổi qua điện thoại với bạn bè hoặc thầy cô khi gặp phần kiến thức không hiểu", Bình chia sẻ.
Trải qua một năm học online, Võ Việt Phương, lớp 12Tin, trường Phổ thông Năng khiếu (Đại học Quốc gia TP HCM) phần nào hình dung được việc học theo hình thức này vận hành ra sao. Tuy nhiên, khác với tâm trạng của một học sinh lớp 11, nam sinh có chút lo lắng bởi đây là năm cuối cấp. Em tự nhủ phải tập trung hết sức, không xao nhãng việc học trong những tháng chạy nước rút.
Theo Phương, các môn Văn, Sử, Địa học bằng hình thức online đem lại hiệu quả gần bằng học tập trung trên lớp. Toán, Lý, Hóa cũng khá ổn nếu học sinh chăm chỉ, tập trung. Dự định thi tốt nghiệp THPT với tổ hợp môn Khoa học tự nhiên (Lý, Hóa, Sinh) để xét tốt nghiệp và xét tuyển vào ngành Quan hệ quốc tế hay Báo chí, Phương xác định dù học online chỉ là giải pháp tình thế vẫn phải nghiêm túc, chủ động để mang lại hiệu quả tốt nhất.
Võ Việt Phương trong buổi học online ngày 18/2. Ảnh: Lê Nam.
Cũng giống học sinh THPT, nhiều học sinh THCS cũng đang "xốc lại tinh thần" sau kỳ nghỉ Tết. Hoàng Yến, học sinh lớp 9 trường THCS Lương Định Của, TP Thủ Đức, TP HCM, đã chán cảm giác ở nhà dài ngày, muốn đến trường gặp bạn bè, nhưng lại nhận quyết định ở nhà học online. Năm cuối cấp với kỳ thi tuyển sinh lớp 10 công lập vào đầu tháng 6, học kỳ II rất quan trọng với Yến và nhiều bạn cùng lớp. "Với những bạn xuất sắc thì việc học ở nhà hay đến trường cũng không mấy quan trọng, nhưng lực học chỉ ở mức khá nên em rất lo. Chưa kể, vì dịch mà em cũng không được học thêm một số môn yếu", Yến chia sẻ.
Chiều 14/2 (mùng ba Tết), ba mẹ và Yến đã ngồi lập thời gian biểu để học tại nhà. Mỗi buổi sáng, chiều Yến sẽ học 3-4 tiếng theo lịch học online của trường và rèn giải bài tập, hai tiếng buổi tối là thời gian học tiếng Anh. Để không bị rối khi học, nữ sinh chỉ tập trung học theo sách giáo khoa để nắm căn bản, không sử dụng các sách nâng cao.
Môn học Yến tự tin nhất là Văn và tiếng Anh, kém hơn là Toán. Việc học online một học kỳ lớp 8 đã cho nữ sinh nhiều kinh nghiệm. Trong buổi học phải tập trung cao, có sổ ghi chép để tốc ký lời cô giảng, các bài tập phải được in sẵn để thuận tiện làm bài. "Nguyện vọng một năm nay của em là THPT Trưng Vương, thuộc nhóm trường có đầu vào khá cao nên phải cố gắng rất nhiều. Dù lo lắng nhưng em không mất bình tĩnh, cứ học chậm mà chắc", Yến nói.
Giống như Yến, Bảo Minh, học sinh lớp 7 ở Long Biên, Hà Nội, cho rằng dù học online chỉ là giải pháp tình thế, em vẫn cần học nghiêm túc ngay từ đầu. "Năm ngoái chúng em học qua Zoom không hiệu quả, phần mềm thường xuyên có vấn đề, lúc thì bị thoát ra bất ngờ, lúc lại có bạn bật nhạc linh tinh khiến lớp học bị gián đoạn. Nhưng bọn em bắt buộc học theo hình thức này vì chưa thể nói trước điều gì về dịch bệnh", nữ sinh lớp 7 chia sẻ.
Minh không bị áp lực bởi các kỳ thi quan trọng nhưng cho rằng kiến thức lớp nào cũng quan trọng bởi là nền tảng để học các năm sau. Xác định có thể phải học trực tuyến lâu dài do Hà Nội đang có tới 35 ca Covid-19, lại là nơi có nhiều người từ tỉnh khác đến học tập và làm việc, Minh bảo phải chăm chỉ ghi chép và học chỉn chu ngay từ đầu để tránh việc học lại mất thời gian. Nữ sinh hy vọng dịch bệnh được kiểm soát tốt để em và các bạn sớm được quay trở lại trường.
Đến 18/2, gần 50 tỉnh, thành cho học sinh tiếp tục ở nhà sau Tết Tân Sửu, trong đó có Hà Nội và TP HCM. Các Sở Giáo dục và Đào tạo yêu cầu trường học phải lên phương án dạy online phù hợp, đảm bảo hoàn thành kế hoạch năm học.
Việc học online cũng là chỉ đạo chung của toàn ngành giáo dục. Tại cuộc họp Ban Chỉ đạo phòng chống Covid-19 ngày 4/2, Bộ trưởng Giáo dục và Đào tạo Phùng Xuân Nhạ chỉ đạo toàn ngành kích hoạt, mở rộng và nâng cao hiệu quả dạy trực tuyến, "làm chắc chắn và chất lượng hơn năm ngoái". Nhiều trường phổ thông tại Hà Nội và các địa phương cũng lên phương án sẵn sàng dạy trực tuyến nếu nghỉ học kéo dài sau Tết Tân Sửu.
Học sinh cuối cấp lo lắng về các kỳ thi khi phải học online Dù học online là giải pháp tốt trong thời kỳ dịch Covid-19, học sinh cuối cấp vẫn lo lắng vì cảm thấy không hiệu quả như học trực tiếp. Trước khi dịch Covid-19 bùng phát trở lại trong cộng đồng, lịch học của Thu Hà (học sinh lớp 12 ở Hà Nội) tương đối dày đặc. Ngoài học thêm ở trường, Hà còn...