Những phụ huynh sắp ‘quá sức chịu đựng’ với học online
Vừa bế con trai hai tuổi vừa nấu cháo, chị Linh nghe bé lớp 2 gọi ‘Con bị thoát khỏi lớp’; cuống quýt, chị nhờ con lớp 5 giúp em nhưng cháu cũng đang học.
Tình trạng này diễn ra tại nhà chị Ngọc Linh, 36 tuổi, sống tại quận Hoàng Mai, đã nhiều tháng nay. Chị Linh có ba con: học lớp 5, lớp 2 và bé hai tuổi. Chồng chị Linh, do đặc thù công việc thuộc lĩnh vực thiết yếu, vẫn phải đi làm trong suốt thời gian Covid-19 bùng phát tại Hà Nội. Từ khi sinh bé thứ ba, chị tạm nghỉ ở nhà để chăm con.
Đầu tháng 5, khi học sinh Hà Nội dừng đến trường, ngoài việc trông bé út hai tuổi, chị bị cuốn vào nhiều nhiệm vụ không tên khác khi cả hai con lớn đều ở nhà. Mỗi sáng, chồng chị chỉ kịp hỗ trợ sơ chế nguyên liệu nấu cháo và đồ ăn sáng cho các con.
Từ khi các con vào trực tuyến, chị càng cảm thấy mình “như gà mắc tóc”. Thời điểm chị Linh nấu cháo cho cậu con út mỗi sáng là lúc hai đứa lớn vào giờ học. “Hôm suôn sẻ thì không sao, hôm nào gặp trục trặc, tôi chạy đi chạy lại giữa hai đứa, có lần còn cháy cả cháo”, chị kể. Có những lúc, đứa nhỏ thì khóc, hai đứa lớn gọi ời ời vì mạng lỗi. “Những lúc như vậy, tôi muốn phát điên”, chị nói.
Ông bà ở xa, lại đều đã già không thể nhờ cậy, chị “cực chẳng đã” phải nghỉ việc nhưng vẫn cảm thấy không đảm đương nổi một đứa trẻ bế ẵm và hai đứa lớn học online. Người mẹ mong sớm có giải pháp để các con trở lại trường vì cảm thấy tinh thần mình đã chạm ngưỡng chịu đựng.
Học sinh lớp 2 tại Hà Nội học online khi thủ đô bùng phát dịch bệnh lần thứ 4, tháng 8/2021. Ảnh: Thanh Hằng
Chị Kim Vân, 33 tuổi, trú tại quận Nam Từ Liêm, nhận thấy cậu con trai lớp 2 của mình có rất nhiều dấu hiệu thay đổi về tâm lý; đặc biệt sau gần một tháng học online trong năm học mới, con thể hiện sự chống đối mạnh mẽ. “Con không còn muốn học theo lịch và thường lảng tránh nếu bố mẹ không ngồi cạnh thúc ép. Dù có ngồi học, con cũng không thể tập trung”, chị Vân nói.
Khi Hà Nội còn giãn cách xã hội theo Chỉ thị 16, vợ chồng chị Vân làm việc online ở nhà nên dễ dàng hỗ trợ con. Từ ngày 21/9, thành phố nới lỏng, chị phải đến cơ quan làm việc. Để con ở nhà cho bà nội trông, người mẹ không thể trông chờ bà gần 70 tuổi hướng dẫn cháu làm bài tập ở nhà và ôn lại bài. Sau giờ học online buổi tối, chị cũng không thể bắt ép con ngồi học thêm nữa.
Chia sẻ về điều này, Thạc sĩ Tô Thị Hoan, chuyên gia Tâm lý học trường học chỉ ra một số dấu hiệu cảnh báo về mặt sức khoẻ tâm thần khi trẻ học online mà phụ huynh cần nhận ra sớm như: sợ hãi, lo lắng quá mức; quá kích động so với bình thường hoặc so với phần lớn trẻ khác; hành vi ứng xử hung hăng, mất kiểm soát và chống đối; dễ nóng nảy và cáu kỉnh; né tránh khỏi các tương tác xã hội; mất hứng thú với các hoạt động yêu thích; ăn mất ngon hoặc ăn quá nhiều…
Nhiều gia đình đối phó với tình trạng học online kéo dài bằng cách tìm người giúp đỡ. Chị Quỳnh Hoa, 32 tuổi, là giáo viên mầm non tại một trường tư thục ở quận Hoàng Mai, Hà Nội. Vì không có thu nhập từ khi học sinh dừng đến trường, cô giáo nhận 3-5 bé về nhà trông.
“Nhiều người còn đề nghị tôi để mắt giúp cả những bé tiểu học, phải học trực tuyến vì ở nhà không ai thao tác giúp”, chị Hoa kể. Tuy nhiên, vì chỉ có một mình, chị chỉ dám nhận thêm 4 bé nữa.
Các hội nhóm cư dân trên Facebook cũng có nhiều bài đăng tìm người trông trẻ, rải rác từ cuối tháng 9 đến nay. Thậm chí, có phụ huynh không cần giáo viên nhận trông mà chỉ cần nhà nào có người ở nhà nhận trông tính phí là có thể gửi.
Mới đây, ngày 8/10, trường liên cấp Capitole đón hơn 40 học sinh quay lại, vi phạm quy định phòng dịch và bị phạt 30 triệu đồng. Câu chuyện có thể là một ví dụ cho thấy khả năng chịu đựng việc con học online của các phụ huynh đã đến ngưỡng. Đại diện trường Capitole giải thích, do nhiều phụ huynh có nhu cầu gửi con, đồng thời không có người hỗ trợ con học trực tuyến nên đã đề nghị trường nhận trẻ. Bên cạnh việc phê phán trường làm sai quy định của thành phố, nhiều phụ huynh cũng phần nào chia sẻ với nhu cầu được gửi con của các phụ huynh khác.
Video đang HOT
Chị Liễu, một phụ huynh tại quận Đống Đa, phải cho con đến cơ quan vì không có người trông. Ảnh: Nhân vật cung cấp
Đến nay, học sinh Hà Nội và nhiều địa phương đã dừng đến trường hơn 5 tháng, trong đó có hơn một tháng học online liên tục; bên cạnh 2-3 đợt học trực tuyến kéo dài của các năm học trước.
Trên thế giới, nhiều quốc gia cũng phải đóng cửa trường học khi dịch bệnh bùng phát, chẳng hạn Hàn Quốc. Đầu tháng 6 năm nay, Bộ Giáo dục nước này công bố kết quả học tập của học sinh các cấp và xác nhận “việc gián đoạn học tập và thay đổi hình thức từ trực tiếp sang online đã khiến kết quả học tập đi xuống”.
Với học sinh lớp 9, 13,4% không giải được các bài toán cơ bản, tăng gần 2% so với kết quả trước khi Covid-19 bùng phát. Ở môn Tiếng Anh, 7,1% học sinh cũng không thể vượt qua yêu cầu mức cơ bản trong khi mức trước đó chỉ 3,3%.
Trước thực trạng này, Hàn Quốc nỗ lực mở cửa trường học trở lại từ đầu tháng 9. Theo Korea Times , đa số giáo viên, phụ huynh và cán bộ giáo dục bày tỏ sự đồng tình với quyết định này vì “đại dịch đã làm gia tăng sự bất bình đẳng trong trường học” và “các lớp trực tiếp mang đến nhiều lợi ích hơn là nguy cơ đối với trẻ em”.
Chiều 11/10, tại Hội nghị trực tuyến với 63 tỉnh, thành, Thứ trưởng Y tế Đỗ Xuân Tuyên cho biết, cơ quan chuyên môn của Bộ Y tế cũng đang thảo luận về hình thức triển khai tiêm chủng (ở trường học hay ở địa phương lưu trú). Thứ trưởng Y tế Trần Văn Thuấn cũng chia sẻ, dự kiến tháng 10 bắt đầu tiêm vaccine cho trẻ 12-17 tuổi, sau đó mở rộng các nhóm tuổi thấp hơn.
Sau khi hay tin này, cùng với việc biết Hà Nội đã công bố dự thảo 15 tiêu chí an toàn để các trường đón học sinh trở lại, chị Vân khấp khởi hy vọng.
“Dù trường phải học theo hình thức giãn cách, cho các con đến trường 2-3 buổi một tuần tôi cũng đồng ý. Con ở nhà quá lâu, đến bố mẹ, ông bà còn phát điên chứ chưa cần nói đến con”, chị Vân nói. Bà mẹ tin rằng đến trường dù 2-3 buổi một tuần ở thời điểm này cũng giúp tâm lý của con và cả hiệu quả học tập tốt hơn.
Những vấn đề tâm lý trẻ gặp phải khi học online kéo dài
Việc học online kéo dài khiến trẻ mệt mỏi, tăng lo âu, giảm tương tác và bị cô lập xã hội, mà nếu không phát hiện sớm sẽ rất nguy hiểm.
Thạc sĩ Tô Thị Hoan, chuyên viên Tâm lý học trường học, nhà Tham vấn tâm lý với 7 năm kinh nghiệm, chia sẻ những vấn đề học sinh gặp phải khi học online kéo dài và cách phụ huynh hỗ trợ con giảm thiểu những vấn đề đó:
Sự khốc liệt của làn sóng Covid-19 lần thứ tư khiến học sinh phải trải qua kỳ học online dài nhất từ trước tới nay. Tính tới hiện tại, học sinh ở gần 40 tỉnh, thành đã không đến trường gần nửa năm (bao gồm cả nghỉ hè). Đây cũng là năm học đầu tiên các em phải dự lễ khai giảng online.
Sức khoẻ và sự an toàn là ưu tiên hàng đầu nên học trực tuyến là lựa chọn tốt nhất trong thời gian này. Chúng ta không phủ nhận những tác động tích cực của việc học trực tuyến, như bố mẹ không mất thời gian đưa đón con, trẻ thấy thoải mái vì có thể mặc đồ ở nhà, cơ hội để hình thành và rèn luyện kỹ năng học tập chủ động. Tuy nhiên, việc học trực tuyến trong thời gian kéo dài mang lại rất nhiều thách thức, đặc biệt là các vấn đề tâm lý.
Ở Việt Nam, hiện chưa có nghiên cứu hay thống kê đầy đủ về thực trạng sức khoẻ tâm thần của học sinh trong giai đoạn học online, dưới tác động của Covid-19 nhưng chúng ta cũng có thể được nghe hay chứng kiến nhiều câu chuyện về chủ đề này trong thực tế.
Một vài phụ huynh đã tìm đến tôi để xin tư vấn về tình trạng các hành vi không mong đợi hoặc chống đối của con gia tăng khi học ở nhà. Có những học sinh né tránh học online vì cảm thấy khó thích nghi ở giai đoạn đầu. Và một trong những băn khoăn rất phổ biến của các phụ huynh chính là "con rất dễ bị phân tâm" khi học trực tuyến.
Ngồi trước màn hình máy tính hay điện thoại trong một thời gian dài có thể khiến các em cảm thấy mệt mỏi . Trong giai đoạn Covid-19, một thuật ngữ mới ra đời là "Zoom fatigue" để chỉ sự mệt mỏi và cảm giác kiệt sức sau những cuộc họp hoặc giờ học online kéo dài. "Zoom fatigue" không phải là chẩn đoán chính thức trong tâm lý học hay khoa học về sức khoẻ tâm thần nhưng việc học sinh bị kiệt quệ do đối mặt với màn hình trong thời gian dài cùng lượng kiến thức hay thông tin mới quá nhiều là điều có thể xảy ra.
Cô Tô Hoan có 7 năm kinh nghiệm tham vấn tâm lý học trường học. Ảnh: Nhân vật cung cấp
Thiếu tương tác và cô lập xã hội cũng là vấn đề đáng lo ngại. Khi học trực tiếp, học sinh có nhiều cơ hội để tương tác với nhau trong giờ học và vui chơi cùng nhau vào những giờ giải lao. Còn học trực tuyến thì sự tương tác xã hội giảm đi đáng kể và không còn những giờ giải lao vui chơi cùng bạn bè nữa.
Việc thiếu tương tác xã hội, đặc biệt là với bạn đồng lứa, có thể dẫn đến cảm giác cô đơn, thiếu động lực và bị cô lập. Ngay cả người lớn cũng cảm thấy trống trải khi không được gặp bạn bè. Trẻ em và thanh thiếu niên thì lại càng cần những buổi vui chơi với bạn bè. Nó giúp các em học được các kỹ năng xã hội. Việc thiếu hụt các tương tác xã hội kéo dài sẽ khiến các em có những khó khăn trong việc hoà nhập, giao lưu và kết nối sau này.
Nhiều học sinh cũng có thể rơi vào tình trạng tăng lo âu và căng thẳng khi học trực tuyến. Thứ nhất, lịch trình sinh hoạt của nhiều học sinh có thể bị thay đổi như các em phải học vào buổi tối thay vì ban ngày như trong lớp học truyền thống. Vì ban ngày, các em không có máy tính/ điện thoại để dùng hay bố mẹ không thể giám sát và hỗ trợ. Giờ thức dậy, giờ đi học, giờ làm bài tập, giờ ăn trưa hay giao lưu bạn bè cũng khác so với khi học trực tiếp.
Thứ hai, việc phải tách bạch những sinh hoạt ở nhà và giờ học cũng có thể là khó khăn với nhiều học sinh. Có những em vừa ngồi, nằm trên giường vừa học, kết quả là ngủ luôn trong giờ. Nhiều học sinh sẽ có xu hướng trì hoãn và dễ phân tán bởi một số yếu tố trong môi trường gia đình, không gian ở nhà.
Bên cạnh đó, nhiều gia đình thu nhập thấp, không đủ khả năng mua các thiết bị công nghệ cho con có thể khiến học sinh giảm lòng tự trọng, giá trị nhận thức cá nhân và khiến các em trở nên lo âu, căng thẳng.
Không chỉ học sinh, sức khoẻ tâm thần của cha mẹ cũng bị ảnh hưởng khi họ cũng căng thẳng vì phải đảm trách vai trò hỗ trợ, giám sát con học online. Tương tự, sức khoẻ tâm thần của giáo viên bị ảnh hưởng và có thể tác động lên học sinh.
Để hỗ trợ được tốt nhất cho trẻ, người lớn, mà đặc biệt là cha mẹ cần sớm nhận biết một vài dấu hiệu cảnh báo về mặt sức khoẻ tâm thần ở trẻ như:
- Sợ hãi và lo lắng quá mức, nỗi buồn kéo dài có thể nhìn thấy.
- Quá hiếu động so với bình thường hoặc so với phần lớn trẻ khác.
- Hành vi ứng xử hung hăng, mất kiểm soát và chống đối.
- Dễ nóng nảy và cáu kỉnh.
- Thu rút, né tránh khỏi các tương tác xã hội.
- Thành tích học tập ở trường giảm đột ngột.
- Mất hứng thú với bạn bè hoặc các hoạt động yêu thích.
- Ăn mất ngon hoặc ăn quá nhiều.
- Thay đổi đột ngột về cân nặng.
- Thay đổi đột ngột thói quen ngủ (ngủ ít, khó ngủ hoặc ngủ quá nhiều) và có thể gặp ác mộng dai dẳng.
- Thường xuyên đau đầu hoặc đau bụng.
- Khó tập trung.
- Trốn học hoặc bỏ học.
Nếu nhận thấy con có một hoặc một vài dấu hiệu bất thường như trên, cha mẹ cần có những biện pháp can thiệp hợp lý như tìm kiếm hỗ trợ từ giáo viên hay từ chuyên gia trong lĩnh vực sức khoẻ tâm thần.
Đặc biệt, cha mẹ hãy thiết lập và duy trì một môi trường tích cực trong gia đình để hỗ trợ sức khoẻ tâm thần của con cũng như cho chính mình.
Thứ nhất, nên tạo cho con không gian học tập riêng để tránh tối đa các yếu tố gây sao nhãng.
Thứ hai, khuyến khích các thói quen lành mạnh, bao gồm: Ngủ đúng giờ (giờ ngủ mỗi ngày không nên chênh nhau quá 30 phút); ngủ đủ giấc (trẻ 6-13 tuổi được khuyến cáo là cần ngủ 9-11 giờ/ngày); ăn đủ bữa và đủ chất; tập thể dục thể thao hàng ngày theo khung giờ nhất định; vui chơi giải trí với các hoạt động không màn hình thay vì tiếp tục giải trí với thiết bị điện tử sau giờ học online.
Thứ ba, giúp con tạo lập và thực hiện một lịch trình đều đặn mỗi ngày. Ngoài thời khoá biểu học tập của con, phụ huynh có thể giúp con lên lịch trình cho cả các hoạt động sinh hoạt khác trong ngày.
Thứ tư, giúp con tăng tương tác xã hội bằng cách tạo không gian và thời gian kết nối với các bạn bè cùng trang lứa (có thể dưới hình thức online khi chưa thể gặp trực tiếp). Bên cạnh đó, phụ huynh cũng cần gia tăng những khoảng thời gian tương tác xã hội chất lượng giữa các thành viên trong gia đình để phần nào bù đắp thiếu hụt về tương tác với cộng đồng lớp học/ trường học của con.
Cuối cùng, hãy tập trung vào việc ghi nhận những điều con làm tốt thay vì chỉ chăm chăm chỉnh sửa những lỗi sai.
Học trực tuyến: Bố mẹ đừng chỉ mở máy là xong! Và niềm mong mỏi lớn nhất lúc này chính là tăng cường sự tương tác giữa phụ huynh và giáo viên để kịp thời bổ khuyết cho trẻ những hao hụt trong việc học online, kết nối lớp học ảo. Buộc phải thích nghi dần với việc dạy học trực tuyến Sau ngày khai giảng đặc biệt đong đầy cảm xúc, học sinh...