Nghệ An: Mức học phí mới phù hợp với điều kiện giữa các vùng dân cư

Đã đến giữa học kỳ I của năm học 2022 – 2023, nhưng vấn đề tăng học phí vẫn nhận được nhiều ý kiến của người dân, nhất là năm nay, Nghệ An triển khai thu học phí theo mức thu mới.

Mức học phí đưa ra phù hợp với điều kiện giữa các vùng dân cư

P.V: Thưa ông, một trong những vấn đề khiến phụ huynh băn khoăn nhất trong năm học này đó là việc áp dụng mức thu học phí mới theo Nghị quyết số 14 của HĐND tỉnh và mức học phí này tăng khá nhiều so với các năm trước. Đâu là căn cứ để Hội đồng nhân dân thông qua mức học phí trên?

Ông Chu Đức Thái: Tại Kỳ họp thứ 7, ngày 14/7/2022, HĐND tỉnh đã ban hành Nghị quyết số 14/2022/NQ-HĐND Quy định mức thu học phí trong các cơ sở giáo dục công lập; mức hỗ trợ tiền đóng học phí cho học sinh tiểu học tư thục thuộc đối tượng được hưởng chính sách miễn giảm học phí theo quy định thuộc tỉnh Nghệ An quản lý từ năm học 2022 – 2023 đến năm học 2025 – 2026. Trong đó, có quy định vùng thu học phí bao gồm: vùng thành thị (phường thuộc thành phố Vinh, phường thuộc các thị xã (trừ các đơn vị thuộc vùng dân tộc thiểu số và miền núi theo quy định của cơ quan có thẩm quyền), Vùng nông thôn (xã thuộc thành phố Vinh, xã thuộc các thị xã, các huyện đồng bằng, các huyện miền núi), (trừ các đơn vị thuộc vùng dân tộc thiểu số và miền núi theo quy định của cơ quan có thẩm quyền) và Vùng miền núi (các huyện vùng cao, các đơn vị thuộc vùng dân tộc thiểu số và miền núi theo quy định của cơ quan có thẩm quyền).

Mức thu học phí trong Nghị quyết số 14 được xây dựng trên cơ sở quy định của Nghị định số 81/2021/NĐ-CP của Chính phủ quy định về mức thu học phí. Trong quá trình xây dựng Nghị quyết, chúng tôi thấy rằng mức thu học phí theo Nghị định số 81 tăng khá cao so với trước đây, vì vậy mức thu học phí đã được xây dựng ở mức thấp nhất theo quy định của Nghị số 81 của Chính phủ.

Năm học này, mức học phí ở các Trường THPT trên toàn tỉnh đều tăng.

P.V: Nghị định số 81/2021/NĐ – CP của Chính phủ được xem là cơ sở để chúng ta làm căn cứ xây dựng quy định về mức thu học phí, không phải chỉ riêng Nghệ An mà còn cho nhiều tỉnh, thành khác trên cả nước. Việc tăng học phí cũng đã thực hiện đúng lộ trình khi Quyết định số 89/2016/QĐ-UBND đã hết hiệu lực từ năm học 2020 – 2021. Tuy vậy, trong quá trình thực hiện mức thu mới đã nảy sinh một số vấn đề như phụ huynh cho rằng mức thu học phí quá cao, có sự chênh lệch giữa các vùng miền (nhất là ở những xã, phường thuộc thành phố, thị xã) hoặc có những bất cập về học phí ngay trong một lớp, trường này và trường khác trong một địa phương. Các ông có ý kiến gì về vấn đề này?

Ông Chu Đức Thái: Trong thời gian qua, chúng tôi cũng đã nắm được những băn khoăn liên quan đến mức thu này và có nhiều ý kiến cho rằng, mức thu hiện nay cao hơn giai đoạn trước. So với mức thu học phí trước đây theo Nghị định số 86 thì mức thu học phí theo quy định mới theo Nghị định số 81 của Chính phủ tăng lên nhiều và có sự chênh lệch lớn giữa các vùng miền. Ví dụ: Học phí khối THCS theo Nghị định số 86 mức thu thấp nhất đối với vùng thành thị là từ 60.000 – 300.000 đồng, đối với vùng nông thôn là 30.000 – 120.000 đồng; theo Nghị định số 81 mức thu thấp nhất đối với vùng thành thị là 300.000 – 650.000 đồng, đối với vùng nông thôn là 100.000 – 270.000 đồng. Mức thu theo Nghị quyết số 14 là lấy mức thấp nhất theo Nghị định số 81 ở tất cả các vùng; sự chênh lệch giữa các vùng không thể điều chỉnh phù hợp hơn vì mức thu ở vùng thành thị theo quy định không thể hạ xuống còn nếu tăng mức thu của vùng nông thôn thì ảnh hưởng lớn đến một bộ phận rất lớn người dân vùng nông thôn.

Ông Đào Công Lợi: Sau hơn 2 tháng triển khai thu học phí theo mức mới, qua nắm bắt trên địa bàn 21 huyện, thành, thị thì về cơ bản việc thu học phí đã được thực hiện bình thường. Tuy nhiên, có một số người dân trên địa bàn thành phố Vinh có băn khoăn về mức thu. Thực tế, trước đây việc thu cũng thực hiện theo hộ khẩu nhưng mức chênh lệch không nhiều, chỉ vài chục ngàn nên phụ huynh không quan tâm nhiều. Nhưng năm nay, mức chênh lệch nhiều hơn nên phụ huynh có nhiều băn khoăn. Trước đó, khi xây dựng Nghị quyết, ngành Giáo dục và Hội đồng nhân dân tỉnh đã hướng đến người dân và đảm bảo quyền lợi cho người dân, tạo thuận lợi cho người dân nhất là vùng nông thôn, vùng khó khăn. Vì vậy, mới có những mức thu chênh lệch và phân vùng.

Vấn đề nảy sinh hiện tại có những bất cập trong quản lý, nhất là trong quản lý hộ khẩu và phát sinh những trường hợp cá biệt. Tuy nhiên, như tôi đã nói, Nghị quyết của Hội đồng nhân dân là hướng tới người dân, đảm bảo quyền lợi cho người dân. Trong khi đó, quan điểm của một số cán bộ quản lý là muốn đơn giản hóa, muốn đảm bảo công bằng trong một lớp học, trường học. Nhưng điều này là không đúng bởi từ năm 2014, Nghệ An đã có Hướng dẫn số 2446 liên ngành giữa Sở Tài chính – Sở Giáo dục và Đào tạo – Sở Lao động, Thương binh và Xã hội về hướng dẫn thu theo hộ khẩu để đảm bảo quyền và vận dụng chính sách để hỗ trợ cho học sinh theo hộ khẩu, đúng mục tiêu hỗ trợ. Thực hiện mức thu học phí mới, sở đã có công văn hướng dẫn thu học phí và chỉ đạo giãn thu, để tránh áp lực cho phụ huynh, học sinh. Trước những khó khăn hiện nay, sở đã có văn bản gửi các nhà trường, báo cáo vướng mắc trong quá trình triển khai và những kiến nghị đề xuất để bàn giải pháp tháo gỡ.

Thực hiện các khoản thu tự nguyện phải đảm bảo 3 nguyên tắc

P.V: Thu chi luôn là một vấn đề nóng đầu năm học. Về phía Hội đồng nhân dân tỉnh và đơn vị quản lý là Sở Giáo dục và Đào tạo đã có những giải pháp nào để chấn chỉnh tình trạng này?

Ông Chu Đức Thái: Việc thực hiện các khoản thu trong các cơ sở giáo dục và đào tạo đã được quy định theo các văn bản hướng dẫn từ Trung ương đến tỉnh. Trong thời gian qua, UBND tỉnh cũng như ngành Giáo dục đã rất quyết liệt chỉ đạo các cơ sở giáo dục thực hiện thu các khoản đầu năm theo đúng quy định. Tuy nhiên, qua phản ánh và trực tiếp khảo sát thì chúng tôi nhận thấy có những đơn vị chưa thực sự thực hiện đúng quy định, vẫn tự đặt ra một số khoản thu chưa đúng với quy định, gây bức xúc cho phụ huynh. Vì vậy các khoản thu đầu năm học không mới nhưng năm nào cũng “nóng”.

Nắm bắt ý kiến cử tri, tình hình ý kiến dư luận liên quan đến vấn đề thu, chi trong các trường học, trong thời gian qua HĐND tỉnh luôn quan tâm đến việc thực hiện thu chi đầu năm học tại các cơ sở giáo dục. Thường trực HĐND tỉnh đã yêu cầu các đại biểu HĐND tỉnh thường xuyên nắm bắt tình hình thu, chi tại các cơ sở giáo dục trên địa bàn; kịp thời tổng hợp ý kiến cử tri về các vấn đề liên quan để gửi các cơ quan có thẩm quyền giải quyết; thực hiện việc chất vấn trực tiếp tại kỳ họp HĐND tỉnh hay thông qua giám sát việc trả lời, giải quyết các ý kiến cử tri. Ban Văn hóa xã hội – Hội đồng nhân dân tỉnh cũng đã tiến hành khảo sát, giám sát tình hình thu, chi học phí và các khoản thu khác trong trường học.

Ngoài ra, tại các cuộc họp Thường trực HĐND tỉnh hay các cuộc họp UBND tỉnh đối với các vấn đề nổi cộm, bức xúc trong Nhân dân như vấn đề thu đầu năm học luôn được Thường trực HĐND tỉnh quan tâm thảo luận, chỉ đạo các Ban HĐND tỉnh khảo sát, thu thập thông tin và có kiến nghị đối với UBND tỉnh chỉ đạo nội dung này.

Việc thực hiện các khoản thu đầu năm tác động rất lớn đến người dân và hầu như trên địa bàn gia đình nào cũng có con em đi học. Phụ huynh nếu ngại không thể phản ánh được với cơ quan chức năng hoặc cơ quan quản lý giáo dục thì Hội đồng nhân tỉnh có trang thông tin điện tử của tỉnh, có chuyên mục tiếp nhận ý kiến cử tri, chúng tôi mong muốn sẽ nhận được ý kiến phản ánh của bà con cử tri, nếu có những băn khoăn. Chúng tôi sẽ thu thập các ý kiến và gửi các cơ quan có liên quan trả lời theo quy định. Ngoài ra người dân có thể phản ánh ở cơ quan dân cử là đại biểu Hội đồng nhân dân các cấp, từ cấp xã để các đại biểu tiếp thu ý kiến một cách công khai và xử lý theo đúng quy định của pháp luật.

Ông Đào Công Lợi: Bước vào năm học mới, phụ huynh có rất nhiều khoản lo như sách giáo khoa, đồng phục, mua sắm đồ dùng học tập. Vì vậy, quan điểm chỉ đạo của Sở Giáo dục và Đào tạo, đó là đầu năm bàn các giải pháp chăm lo chất lượng và cuối năm mới bàn đến vấn đề thu chi để tránh áp lực cho học sinh. Tuy nhiên, hiện toàn tỉnh có hơn 1.600 cơ sở giáo dục thì đâu đó vẫn có những trường hợp thu, chi chưa đúng quy định theo các văn bản hướng dẫn của sở, dẫn đến nhiều khoản thu sai, nhất là trong các khoản thu tự nguyện.

Thời gian qua, trong các văn bản hướng dẫn, Sở Giáo dục và Đào tạo cũng yêu cầu việc thực hiện các khoản thu tự nguyện phải đảm bảo 3 nguyên tắc, đó là thỏa thuận, công khai và không cào bằng. Bất cập là trong quá trình vận dụng, một số nhà trường không thực hiện đúng chỉ đạo của sở, lạm dụng, không thực hiện đúng nguyên tắc như cào bằng, ấn định một mức thu cụ thể. Rõ ràng tự nguyện thì không thể thu theo mức thu cụ thể.

Để chấn chỉnh vấn đề này, cơ quan nhà nước sẽ tăng cường công tác thanh tra, kiểm tra và sẽ phối hợp với UBND cấp huyện (đơn vị quản lý các trường từ mầm non đến THCS) nhằm tăng cường chấn chỉnh. Nếu có biểu hiện làm sai thì xử lý thích đáng để tạo sự răn đe, kỷ cương trong toàn ngành.

Phó Giám đốc Sở GD&ĐT Đào Công Lợi trao giải cho các thí sinh có thành tích xuất sắc tại cuộc thi Đại sứ văn hóa đọc.

P.V: Vậy, theo ông Chu Đức Thái, bên cạnh những giải pháp mà ngành Giáo dục đã đưa ra, nên chăng chúng ta cần phải tăng cường công tác thanh tra, kiểm tra và giám sát của Hội đồng nhân dân các cấp?

Ông Chu Đức Thái: Việc thanh tra các khoản thu đầu năm là một giải pháp căn cơ và phải được thực hiện quyết liệt và thường xuyên hơn. Sau thanh tra, kiểm tra cần chỉ rõ các sai phạm nếu có của các cơ sở giáo dục, nhất là các cơ sở giáo dục bị phụ huynh và người dân phản ánh. Khi có kết luận phải xử lý nghiêm túc, nghiêm minh đúng các sai phạm đối với các cơ sở và người đứng đầu thu sai quy định mới có tính răn đe.

Bên cạnh công tác thanh tra, kiểm tra thì cần có sự kết hợp của nhiều biện pháp để đảm bảo thực hiện thu chi trong các trường học đúng quy định. Trước hết cần phải gắn với trách nhiệm của người đứng đầu tại các cơ sở giáo dục, chính quyền các cấp trong việc chỉ đạo, tổ chức thực hiện quy định thu, chi trong các trường học. Các cơ sở giáo dục phải công khai các khoản được thu theo quy định ngay từ đầu năm để phụ huynh giám sát. Các khoản đóng góp tự nguyện của phụ huynh phải đảm bảo đúng nguyên tắc, trong đó vấn đề thu xã hội hóa trong các trường học bị phản ánh nhiều nhất.

Việc xã hội hóa để làm việc gì, làm như thế nào, phải được bàn bạc dân chủ, công khai và được cấp có thẩm quyền phê duyệt mới đủ điều kiện để kêu gọi xã hội hóa. Các tài sản sau khi xã hội hóa phải được kiểm đếm, quản lý theo đúng quy định hàng năm để trở thành tài sản chung của nhà trường; tránh tình trạng năm nào cũng mua điều hòa, ti vi, rèm cửa như nhiều phụ huynh phản ánh. Nếu chúng ta làm rõ ràng thì người dân rất ủng hộ để cùng với ngân sách nhà nước phục vụ cho các công trình, các thiết bị đảm bảo cho việc dạy học được tốt hơn.

Qua giám sát cũng như khảo sát thực tế tại các cơ sở giáo dục, chúng tôi thấy cán bộ quản lý giáo dục cũng như giáo viên chịu áp lực rất lớn trong việc đảm bảo điều kiện vật chất phục vụ dạy và học vì điều kiện ngân sách còn hạn chế. Do đó, cần rà soát kỹ và đầy đủ về điều kiện cơ sở vật chất tại các cơ sở giáo dục để có phương án ưu tiên bố trí ngân sách trong lĩnh vực giáo dục, chú trọng tăng cường đầu tư cơ sở vật chất cho các trường, đảm bảo hoạt động giáo dục để các thầy cô giáo đến trường toàn tâm, toàn ý vào nhiệm vụ dạy và học.

P.V: Xin cảm ơn các ông đã tham gia cuộc trò chuyện!