Mỹ thay đổi trong vấn đề Syria: Thổ Nhĩ Kỳ bất an

Tổng thống Thổ Nhĩ Kỳ Recep Tayyip Erdogan cho biết Cố vấn An ninh quốc gia Hoa Kỳ John Bolton đã “phạm một sai lầm nghiêm trọng” khi nói với các phóng viên rằng Mỹ sẽ chỉ rút khỏi Syria nếu Thổ Nhĩ Kỳ cam kết không tấn công các đồng minh người Kurd ở đó.

Các phương tiện và công trình quân sự của lực lượng Mỹ ở vùng ngoại ô thị trấn Manbij, phía Bắc Syria

Tiền hậu bất nhất

“Ý kiến của ông Bolton là không thể chấp nhận” – ông Erdogan nói trong bài phát biểu tại Quốc hội – “Bolton đã phạm một sai lầm nghiêm trọng. Nếu ông ấy nghĩ như vậy, thì ông ấy đang mắc một sai lầm lớn. Chúng tôi sẽ không thỏa hiệp”.

Lùm xùm xảy ra khi Mỹ liên tục đưa ra những thông điệp tiền hậu bất nhất về Syria và báo hiệu sự căng thẳng hơn nữa trong mối quan hệ Mỹ – Thổ Nhĩ Kỳ. Tổng thống Donald Trump tuyên bố hồi cuối tháng trước rằng Mỹ đã đánh bại tổ chức Nhà nước Hồi giáo tự xưng (IS) ở Syria và sẽ rút 2.000 binh sĩ của họ ra khỏi đất nước này “ngay lập tức”.

Tuy nhiên, ông Bolton, khi thực hiện chuyến công du bốn ngày tới Israel và Thổ Nhĩ Kỳ, dường như đã thêm một số điều kiện vào thông báo của ông Trump, và tuyên bố rằng việc rút quân còn tùy thuộc vào quá trình ngăn cản IS trở lại và phải nhận được sự bảo đảm về an ninh từ Thổ Nhĩ Kỳ đối với các chiến binh người Kurd được Mỹ hậu thuẫn ở Syria. Các nguồn tin của Nhà Trắng cho biết chính Tổng thống Mỹ đã đồng ý với ông Bolton.

Các điều kiện mới của Mỹ, cùng với các yêu cầu thực tế của việc rút quân, có nghĩa là sự hiện diện của Mỹ có thể được kéo dài vô tận, đảo ngược hiệu quả thỏa thuận mà ông Trump đã có với ông Erdogan về việc rút quân.

“Để tránh nguy hiểm cho quân đội Mỹ, chúng tôi không nghĩ rằng phía Thổ Nhĩ Kỳ nên thực hiện hành động quân sự mà không được Mỹ phối hợp và đồng ý ở mức tối thiểu, đồng thời để họ đáp ứng yêu cầu của Tổng thống Trump rằng các lực lượng đối lập đã hợp tác chiến đấu với chúng tôi không bị đe dọa”, ông Bolton cho biết.

Thổ Nhĩ Kỳ coi một số nhóm người Kurd – bao gồm cả Đơn vị Bảo vệ Nhân dân, còn được gọi là YPG – là các tổ chức khủng bố. Trong khi đó, YPG lại là xương sống của Lực lượng Dân chủ Syria – đối tác chính của Mỹ trong cuộc chiến chống IS và đã kiểm soát một vùng rộng lớn của miền Bắc Syria trong nhiều năm qua.

Kịch bản đảo chiều

Giờ đây, những người quen thuộc với cách tư duy của Tổng thống Mỹ Donald Trump cho rằng, cách nhìn của ông về Syria đã thay đổi, có sự đồng điệu với Bolton, ngay cả khi ông Bolton làm thay đổi hoàn toàn lệnh rút quân ngay lập tức của mình.

Cuộc họp ngắn của ông Trump với các chỉ huy ở Iraq vào ngày 26/12/2018 là một thời điểm quan trọng trong suy nghĩ của ông. Các chỉ huy đã giải thích rằng IS chưa hoàn toàn bị tiêu diệt ở Syria và việc rút toàn bộ quân đội Mỹ ở đó sẽ có tác động tiêu cực. Trước đó, ông Trump chỉ nghe điều đó từ các cố vấn như Bolton và cựu Bộ trưởng Quốc phòng James Mattis.

Thời gian qua, ông Trump đã nhiều phen không hài lòng với ông Bolton, do nhiều sự kiện mà ông Trump tin rằng vị cố vấn an ninh Nhà Trắng đã không ủng hộ mình. Khi ông Bolton đưa ra ý tưởng can thiệp quân sự vào Triều Tiên, như Mỹ đã làm với Libya, ông Trump đã hỏi riêng nhóm tư vấn của mình rằng ông Bolton đang nghĩ gì mà có phản ứng hay những phát ngôn khác biệt như vậy. Lần này, thất vọng duy nhất mà Tổng thống Trump đối diện là về cảm giác ông sẽ bị các cố vấn bỏ rơi khi nghe theo lời khuyên của ông Bolton.

Không giống như những bình luận về Triều Tiên, những phát biểu của ông Bolton ở Israel và Thổ Nhĩ Kỳ dường như là phản ánh quan điểm mới của Tổng thống Trump, sau khi đã lắng nghe những lời khuyên và cân nhắc từ thực tế mà chính ông nhận được sau chuyến đi ngắn tới Iraq vừa qua.

Tuy vậy, thông điệp mà ông Bolton mang tới Trung Đông lần này, lại chia làm hai hướng phản ứng: Israel tất nhiên hết sức vui mừng khi thấy rằng không bị Mỹ bỏ rơi. Còn với Thổ Nhĩ Kỳ, họ đã hy vọng biết bao về viễn cảnh Mỹ rút quân để vào thế chân. Những điều đó, có nguy cơ làm leo thang căng thẳng trong mối quan hệ của Mỹ với Thổ Nhĩ Kỳ, vốn đã rất nhạy cảm xung quanh vấn đề người Kurd.

Kiều Trinh (TH)

Theo giaoducthoidai