Máy… viết báo có thay thế nhà báo?

Trên đường đi làm, tôi nghe mục ‘Thành phố bình minh’ trên chương trình phát thanh giao thông.

Sinh viên báo chí thực hành tác nghiệp áp dụng các công nghệ mới tại Hội báo toàn quốc – ẢNH: PHAN KIỀN

Điều đáng nói, tác giả kịch bản chương trình này không phải là nhà báo bằng xương bằng thịt, mà là trí tuệ nhân tạo (AI).

Đến Viện Đào tạo báo chí và truyền thông Trường ĐH Khoa học xã hội – nhân văn Hà Nội, bước chân vào lớp báo chí chất lượng cao, tôi nói với sinh viên: “Nghề báo giờ cần những nhà báo giỏi, biết cách sử dụng AI và làm những thứ AI không thể làm”.

Nhiều người nói rằng tương lai của AI có thể không chắc chắn nhưng chắc chắn nó đang ảnh hưởng mạnh mẽ tới cách tạo ra nội dung báo chí và cách công chúng tiêu thụ thông tin.

Một báo cáo được thực hiện bởi LSE và Google News Initiative về AI trong tin tức cho thấy AI có thể giải phóng cho các nhà báo, giúp họ tạo ra nền tảng báo chí tốt hơn vào thời điểm mà ngành công nghiệp tin tức đang phải vật vã với bài toán kinh tế báo chí cũng như lòng tin và sự quan tâm của công chúng. Đồng thời, AI cũng tỏ ra hữu ích đối với công chúng trong một thế giới quá tải tin tức và thông tin sai lệch.

AI có thể thay thế một phần công việc của nhà báo, mang lại cho nhà báo nhiều quyền lực hơn, nhưng đi kèm với đó là trách nhiệm biên tập và đạo đức đối với thông tin đó.

Theo Francesco Marconi, giáo sư báo chí tại ĐH Columbia – người vừa xuất bản cuốn sách Newsmakers, Artificial Intelligence and the Future of Journalism (tạm dịch: Nhà báo, Trí tuệ nhân tạo và Tương lai của báo chí), trí tuệ nhân tạo không phải thay thế các nhà báo hoặc loại bỏ nghề báo. Marconi tin rằng chỉ có 8 – 12% nhiệm vụ hiện tại của các phóng viên sẽ do máy móc đảm nhận.

AI cũng có thể giúp các phóng viên tiết kiệm rất nhiều thời gian trong việc “rã băng” các cuộc phỏng vấn bằng âm thanh và video, nhanh chóng phân tích dữ liệu phức tạp. Sau đó, nhà báo thực hiện công việc thiết yếu của mình là kiểm tra thực tế, phân tích, bối cảnh hóa và thu thập thông tin, những việc mà AI khó có thể thực hiện được.

“Trong một tương lai không xa, những cỗ máy thông minh sẽ tạo ra những bài báo, có lẽ giống hệt như thể loại chúng ta đang đọc bây giờ. Vậy nên các bạn, những nhà báo tương lai, cần phải rất giỏi để tận dụng AI và là trung tâm trong toàn bộ quá trình tạo nên tác phẩm báo chí chất lượng của mình”, tôi chốt lại với các sinh viên.