Liên hợp quốc dự báo dân số thế giới sẽ lên 8 tỷ người vào giữa tháng 11
Liên hợp quốc (LHQ) ước tính dân số thế giới sẽ lên 8 tỷ người vào giữa tháng 11 và con số này sẽ tiếp tục tăng lên trong những thập kỷ tới dù ở tốc độ chậm hơn và không đồng đều giữa các khu vực.
Người dân Ấn Độ trên đường phố ở Kolkata, tháng 7/2011. Ảnh tư liệu: AFP/TTXVN
LHQ dự báo dân số thế giới sẽ lên 8 tỷ người vào ngày 15/11 tới, cao hơn gấp 3 lần so với con số 2,5 tỷ người vào năm 1950. Tuy nhiên, Trưởng nhóm dân số và phát triển của Bộ phận kỹ thuật thuộc Quỹ Dân số LHQ, bà Rachel Snow chỉ ra rằng sau khi đạt đỉnh vào đầu những năm 1960, tốc độ tăng dân số thế giới đã giảm mạnh. Cụ thể, tốc độ tăng dân số hằng năm đã giảm từ mức 2,1% trong giai đoạn 1962-1965 xuống còn dưới 1% vào năm 2020. LHQ nhận định con số này có thể giảm xuống khoảng 0,5% vào năm 2050 do tỷ lệ sinh giảm. Với tuổi thọ và số người trong độ tuổi sinh nở tăng lên, LHQ dự đoán dân số thế giới sẽ tiếp tục tăng lên khoảng 8,5 tỷ người vào năm 2030, khoảng 9,7 tỷ người vào năm 2050 và đạt đỉnh khoảng 10,4 tỷ người vào năm 2080.
Trong khi đó, trong nghiên cứu năm 2020, Viện Thống kê và đánh giá y tế (IHME) có trụ sở tại Mỹ ước tính dân số thế giới sẽ đạt đỉnh vào năm 2064 và sẽ giảm xuống 8,8 tỷ người vào năm 2100. Tác giả Stein Emil Vollset, Giáo sư Đại học Washington, cho biết nghiên cứu này sử dụng mô hình tính toán tỷ lệ sinh nở khác, trong đó ước tính dân số thế giới sẽ chỉ lên tới trong khoảng 9-10 tỷ người.
Video đang HOT
Năm 2021, tỷ suất sinh là 2,3 con/phụ nữ, giảm từ mức 5 con/phụ nữ vào năm 1950. LHQ dự đoán con số này sẽ giảm xuống 2,1 con/phụ nữ vào năm 2050. Bà Snow nhận định thế giới đang bước vào giai đoạn phần lớn các quốc gia và người dân đang sinh sống tại nơi có tỷ suất sinh thấp hơn mức sinh thay thế là khoảng 2,1 con/phụ nữ. Mức sinh thay thế là mức sinh mà trung bình một phụ nữ trong toàn bộ cuộc đời sinh đẻ của mình sinh đủ số con gái để thay thế mình thực hiện chức năng sinh đẻ, duy trì nòi giống.
Động lực chính thúc đẩy tăng trưởng dân số toàn cầu là việc tuổi thọ tiếp tục tăng lên 72,8 năm vào năm 2019, cao hơn 9 năm so với năm 1990. LHQ dự báo tuổi thọ trung bình vào năm 2050 là 77,2 năm. Kết quả này đồng nghĩa rằng tỷ lệ những người trên 65 tuổi sẽ tăng từ 10% vào năm 2022 lên 16% vào năm 2050. Xu hướng dân số già hóa sẽ tác động đến thị trường lao động và hệ thống hưu trí quốc gia, đòi hỏi tăng cường dịch vụ chăm sóc người cao tuổi.
LHQ nhấn mạnh xu hướng tăng dân số sẽ không đồng đều giữa các khu vực, theo đó hơn 50% dân số tăng lên vào năm 2050 sẽ tập trung tại 8 quốc gia là CHDC Congo, Ai Cập, Ethiopia, Ấn Độ, Nigeria, Pakistan, Philippines và Tanzania.
Độ tuổi trung bình tại các khu vực khác cũng có sự chênh lệch lớn chưa từng thấy, với độ tuổi trung bình tại châu Âu là 41,7 và vùng hạ Sahara châu phi là 17,6. Theo bà Snow, hai con số này có thể bù trừ cho nhau. Tuy nhiên, không như trước đây, khi độ tuổi trung bình ở các nước hầu hết phản ánh dân số trẻ, trong tương lai, độ tuổi này sẽ phản ánh xu hướng dân số già hóa ở hầu hết các nước.
Theo LHQ, Trung Quốc, Ấn Độ – hai quốc gia đông dân nhất thế giới sẽ hoán đổi vị trí vào năm 2030. Cụ thể, dân số 1,4 tỷ người của Trung Quốc sẽ giảm xuống 1,3 tỷ người vào năm 2050. Đến cuối thế kỷ này, dân số Trung Quốc có thể giảm xuống còn 800 triệu người. Trong khi đó, dân số Ấn Độ sẽ vượt Trung Quốc vào năm 2023 và tăng lên 1,7 tỷ người vào năm 2050, dù tỷ suất sinh hiện tại đã giảm xuống dưới mức thay thế. Mỹ tiếp tục là quốc gia đông dân thứ 3 trên thế giới vào năm 2050 và sẽ ở mức ngang bằng với Nigeria là 375 triệu người.
Bảo đảm cơ hội cho 8 tỷ người
Khi thế giới được dự báo sẽ đón cư dân thứ 8 tỷ vào ngày 15/11/2022, Quỹ Dân số Liên hợp quốc (UNFPA) đã chuyển đi thông điệp: "Thế giới 8 tỷ người: Để hướng tới một tương lai bền vững cho tất cả mọi người, cần khai khác cơ hội và đảm bảo quyền, lựa chọn cho tất cả mọi người" trong Ngày Dân số Thế giới (11/7) năm nay.
Người dân Ấn Độ trên đường phố ở Kolkata, tháng 7/2011. Ảnh tư liệu: AFP/TTXVN
Theo báo cáo mới nhất của Liên hợp quốc (LHQ), dân số thế giới hiện là hơn 7,9 tỷ người. Từ nửa sau thế kỷ XX, dân số thế giới tăng ngày càng nhanh, trung bình mỗi năm tăng lên thêm 80 triệu người và đang dần tiến đến con số 8 tỷ người. Với đà này, dân số thế giới dự báo đạt 9,7 tỷ người vào năm 2050; 10,7 tỷ người vào năm 2080 và 10,9 tỷ vào năm 2100. Nguyên nhân dẫn đến dân số thế giới gia tăng chủ yếu do số lượng người trong độ tuổi sinh sản ngày càng tăng, cộng với những thay đổi lớn về tỷ lệ sinh, gia tăng đô thị hóa và tốc độ di cư. Bên cạnh đó tuổi thọ trung bình toàn cầu đã tăng, từ 64,6 tuổi vào đầu những năm 1990 lên 72,6 tuổi vào năm 2019.
Đánh giá về dự báo dân số thế giới sẽ đạt 8 tỷ người, Giám đốc điều hành UNFPA Natalia Kanem cho rằng đây là cột mốc quan trọng cho thấy những tiến bộ trong việc tăng tuổi thọ, giảm tỷ lệ tử vong bà mẹ và trẻ sơ sinh, giảm đói nghèo trên toàn cầu. Sức mạnh của 8 tỷ người cũng là nguồn lực quan trọng trong mục tiêu xây dựng một tương lai bền vững.
Tuy nhiên, Tổng Thư ký Liên hợp quốc Antonio Guterres cũng nhấn mạnh con số trên là lời nhắc nhở về trách nhiệm chung trong việc quan tâm đến hành tinh cũng như để suy nghĩ về việc thế giới vẫn còn thiếu các cam kết, bởi dân số ngày càng gia tăng và già hóa cũng là một thách thức lớn về kinh tế, xã hội và môi trường, tác động tới vấn đề bảo đảm chất lượng cuộc sống. Cụ thể, xu hướng tăng và già hóa dân số ảnh hưởng đến phát triển kinh tế, việc làm, phân phối thu nhập, nghèo đói và các biện pháp an sinh xã hội. Chúng cũng ảnh hưởng đến các nỗ lực đảm bảo khả năng tiếp cận phổ cập đến chăm sóc sức khỏe, giáo dục, nhà ở, vệ sinh, nước, thực phẩm và năng lượng. Độ tuổi trung bình của người dân trên thế giới dự báo là 47 tuổi vào năm 2040. Điều này đồng nghĩa sẽ có thêm nhiều người cần đến các dịch vụ chăm sóc sức khỏe và nhà ở, cũng như sự cần thiết phải có thêm các nguồn lực để chăm sóc người cao tuổi.
Tại Việt Nam, hơn 60 năm qua, công tác dân số đã đạt được nhiều kết quả quan trọng, góp phần vào phát triển kinh tế- xã hội của đất nước, giúp Việt Nam đạt và về đích trước thời hạn các Mục tiêu phát triển Thiên niên kỷ về nâng cao sức khỏe bà mẹ (MDG5) và giảm tử vong ở trẻ em (MDG4). Là một nước có quy mô dân số đông trên thế giới với dự báo đạt 99,44 triệu người vào năm 2022, chất lượng dân số Việt Nam ngày càng được cải thiện, tuổi thọ trung bình ngày càng tăng lên. Tỷ lệ suy dinh dưỡng và tỷ suất tử vong trẻ em đã giảm 2/3; tỷ lệ tử vong mẹ giảm 3/4 so với năm 1990...
Tuy nhiên, bên cạnh 4 thách thức lớn về dân số là tình trạng chênh lệch mức sinh giữa các vùng, mất cân bằng giới tính khi sinh, già hóa và chất lượng dân số thấp, Việt Nam đang phải giải quyết các vấn đề mới như cơ cấu dân số vàng đang qua nhanh, năng suất lao động còn thấp do tỷ lệ lao động qua đào tạo còn cao. Ngoài ra, tình trạng thất nghiệp, thiếu việc làm gia tăng cũng là thách thức không nhỏ. Năm 2021, tỷ lệ thất nghiệp là 3,22%, cao nhất so với hàng chục năm trước do ảnh hưởng của đại dịch.
Có thể thấy "dấu mốc" dân số đạt 8 tỷ người mang tới cho thế giới cả cơ hội và thách thức. Đặc biệt, những thách thức sẽ càng khó giải quyết khi không phải tất cả mọi người đều được đảm bảo quyền và cơ hội bình đẳng như nhau. Vẫn còn những phụ nữ tử vong trong khi sinh nở, bất bình đẳng giới vẫn tồn tại, trong khi tiến bộ công nghệ lại làm gia tăng khoảng cách về kỹ thuật số ở các quốc gia đang phát triển. Tình trạng bất bình đẳng càng gia tăng trong giai đoạn đại dịch COVID-19 khi vaccine không được phân phối đồng đều. Trong khi đó, nhiều người vẫn đang chịu tác động nặng nề của biến đổi khí hậu hoặc là nạn nhân của tình trạng bạo lực, phân biệt đối xử. Trong bối cảnh đó, UNFPA cho rằng thế giới cần chuyển trọng tâm vào đảm bảo quyền và lựa chọn của con người, chú trọng đến sức khỏe và hạnh phúc của con người. Việc đảm bảo tất cả mọi người đều được quan tâm có thể cho phép các chính phủ đánh giá tốt hơn nhu cầu của dân số và vạch ra một lộ trình chắc chắn hơn để giải quyết những nhu cầu đó.
Cơ quan dân số của LHQ đã nhận định "một thế giới 8 tỷ người kiên cường, một thế giới đề cao quyền và lựa chọn của cá nhân sẽ mang đến những khả năng vô hạn - khả năng để con người, xã hội và hành tinh chung của chúng ta phát triển và thịnh vượng". Trong một thế giới lý tưởng, 8 tỷ người có nghĩa là 8 tỷ cơ hội cho một xã hội lành mạnh hơn, mà việc bảo đảm các quyền và lựa chọn cho tất cả mọi người sẽ góp phần củng cố xã hội đó.
Liên hợp quốc: Dân số thế giới sắp chạm mốc 8 tỷ người Thế giới có thể chào đón công dân thứ 8 tỷ vào ngày 15/11 tới đây và Ấn Độ sẽ vượt Trung Quốc trở thành nước đông dân nhất trên Trái Đất vào năm 2023. Đây là dự báo được Liên hợp quốc (LHQ) đưa ra ngày 11/7 nhân Ngày Dân số Thế giới (11/7). Cảnh đông đúc tại một nhà ga ở...