Lần đầu tiên trong lịch sử phát hiện cơ sở sự sống trên sao Kim

hành tinh sao Kim khắc nghiệt, các nhà khoa học có thể tìm thấy oxy nguyên tử. Phát hiện này có ý nghĩa thế nào?

Oxy chiếm khoảng 21% không khí trên Trái đất, phần còn lại của bầu khí quyển của chúng ta chủ yếu là nitơ. Hầu hết các sinh vật sống – bao gồm cả con người – đều cần oxy để tồn tại.

Hành tinh láng giềng của Trái đất là sao Kim lại kể một câu chuyện hoàn toàn khác. Bầu không khí dày đặc và độc hại của nó bị chi phối bởi carbon dioxide ( CO2), chiếm đến 96,5%. Oxy gần như không có.

Trên thực tế, với việc sao Kim nhận được ít sự quan tâm khoa học hơn nhiều so với các hành tinh khác như sao Hỏa, thì việc phát hiện trực tiếp oxy trên sao Kim vẫn còn khó khăn. Phát hiện mới nhất của các nhà khoa học Đức đã làm nên cuộc cách mạng trong hành trình khám phá Kim tinh.

Tìm thấy nguyên tố sự sống hiếm có trên “hành tinh địa ngục”

Sử dụng một thiết bị trên Đài quan sát trên không SOFIA – một chiếc máy bay Boeing 747SP được sửa đổi để mang theo kính viễn vọng hồng ngoại trong một dự án chung giữa NASA và Trung tâm Hàng không Vũ trụ Đức – các nhà khoa học lần đầu tiên phát hiện trực tiếp oxy ở phía sao Kim đối diện với Mặt trời – nơi nó thực sự được tạo ra trong khí quyển của hành tinh, Reutersthông tin.

Video đang HOT

Lần đầu tiên trong lịch sử phát hiện cơ sở sự sống trên sao Kim - Hình 1

Hình minh họa mô phỏng bề mặt của sao Kim. Nó đủ nóng để làm tan chảy kim loại và với những đám mây chứa đầy axit, bất kỳ sự sống nào có thể tồn tại trong bầu khí quyển của sao Kim sẽ phải có khả năng chịu đựng những điều kiện cực kỳ khắc nghiệt. Nguồn: RICK GUIDICE / NASA / THE NEW YORK TIMES

Trên sao Kim có một lớp mây chứa axit sulfuric (H₂SO₄) cao tới 65 km so với bề mặt hành tinh này. Ở độ cao này, gió mạnh như bão thổi theo hướng ngược lại với hướng quay của hành tinh. Trong khi đó, ở độ cao khoảng 120 km phía trên bề mặt, gió mạnh thổi cùng hướng với chuyển động quay của hành tinh.

Và các nhà khoa học phát hiện thấy oxy nguyên tử tập trung giữa hai lớp hung dữ đó, ở độ cao khoảng 100 km. Nhiệt độ của oxy được phát hiện dao động từ khoảng -120 độ C ở nửa sáng của sao Kim đến -160 độ C ở nửa tối.

Các nhà khoa học lưu ý rằng oxy nguyên tử này chỉ chứa 1 nguyên tử oxy – khác với oxy phân tử, bao gồm 2 nguyên tử oxy và có thể giúp con người thở được.

“Bầu khí quyển của sao Kim rất dày đặc. Thành phần cũng rất khác so với Trái đất. Bầu không khí dày đặc trên hành tinh thứ hai từ Mặt trời giữ nhiệt trong hiệu ứng nhà kính. Nó không hề “hiếu khách” (dễ sống), ít nhất là đối với các sinh vật mà chúng ta biết từ Trái đất” – Nhà vật lý Heinz-Wilhelm Hübers của Trung tâm Hàng không Vũ trụ Đức, tác giả chính của nghiên cứu công bố trên tạp chí Nature Communications, cho biết.

Các nhà nghiên cứu cho biết, oxy nguyên tử được tạo ra trong ngày ở sao Kim bằng bức xạ cực tím từ Mặt trời, p.hân h.ủy carbon dioxide (CO2) và carbon monoxide (CO) trong khí quyển thành các oxy nguyên tử và các hóa chất khác. Một phần oxy sau đó được gió vận chuyển đến nửa tối của sao Kim.

Lần đầu tiên trong lịch sử phát hiện cơ sở sự sống trên sao Kim - Hình 2

Hình minh họa sao Kim bị gió Mặt trời “tấn công” mà không có sự bảo vệ từ từ tính. Nguồn: ESA / C. Carreau

Nhà vật lý thiên văn và đồng tác giả nghiên cứu Helmut Wiesemeyer – thuộc Viện thiên văn vô tuyến Max Planck ở Đức – cho biết: “Việc phát hiện oxy nguyên tử trên sao Kim là bằng chứng trực tiếp cho hoạt động của quang hóa – được kích hoạt bởi bức xạ tia cực tím Mặt trời – và cho sự vận chuyển các sản phẩm của nó bằng gió của khí quyển sao Kim”.

Helmut Wiesemeyer nói thêm: “Trên Trái đất, tầng ozone bảo vệ sự sống của chúng ta là một ví dụ nổi tiếng về quá trình quang hóa như vậy”.

Các nhà khoa học cho biết, nguyên tố chính trong bầu khí quyển của sao Kim là CO2, trong khi của Trái đất là nitơ. Điều thú vị là hai “hành tinh chị em” này có lượng CO2 trong khí quyển gần như giống nhau.

Tuy nhiên, Trái đất có thể loại bỏ CO2 khỏi khí quyển và chôn nó trong đá cacbonat, trong khi thực vật hấp thụ nó và chuyển hóa nó thành oxy. Đá cacbonat thường có ở các đại dương và được tái chế trở lại Trái đất thông qua hoạt động kiến tạo mảng, để giữ cân bằng CO2 trên Trái đất.

Ngược lại, sao Kim không có thực vật và đại dương để loại bỏ CO2; do đó, khí này cư trú trong khí quyển và tạo ra hiệu ứng nhà kính cực độ. Sao Kim cũng thiếu kiến tạo mảng và không thể đưa đá cacbonat vào sâu trong hành tinh. Do đó, bầu khí quyển là nơi duy nhất để CO2 thoát ra. Đó cũng là lý do bầu khí quyển của sao Kim dày đến mức trông gần như không thể xuyên thủng.

Sự thống trị của CO2 trong bầu khí quyển của sao Kim tạo ra áp suất cao và nhiệt độ bề mặt khoảng 454 độ C.

Lần đầu tiên trong lịch sử phát hiện cơ sở sự sống trên sao Kim - Hình 3

Sao Kim đứng ở vị trí thứ 2 tính từ Mặt trời. Ảnh: National Geographic

Sao Kim có đường kính khoảng 12.000 km, nhỏ hơn Trái đất một chút. Trong Hệ Mặt trời của chúng ta, Trái đất cư trú thoải mái trong “vùng có thể ở được – habitable zone” xung quanh Mặt trời – khoảng cách được coi là không quá gần cũng không quá xa so với một ngôi sao để có thể lưu trữ sự sống và giữ nước ở dạng lỏng. Còn sao Kim ở gần ranh giới bên trong Trái đất và sao Hỏa ở gần ranh giới bên ngoài Trái đất.

“Chúng ta vẫn đang ở giai đoạn đầu tìm hiểu sự tiến hóa của sao Kim và trong hành trình lý giải tại sao nó lại khác biệt với Trái đất đến vậy dù nó vẫn luôn được gọi là “hành tinh chị em” của Trái đất” – Heinz-Wilhelm Hübers cho biết.

Bạn thấy bài viết này có hữu ích không?
Không

Tin liên quan

Xem nhiều
Mới nhất
Lần đầu lộ diện bên vợ con, sao phim "Ở nhà một mình" đón niềm vui lớn01:56Nam Em dính như sam bên chồng tương lai sau sự kiện, thái độ thế nào giữa loạt ồn ào đấu tố?01:49Lê Dương Bảo Lâm gây tranh cãi vì hành động kiếm tiền từ người hâm mộ, Puka lập tức có thái độ gây chú ý02:24Nga thưởng 8.000 USD cho nhóm binh sĩ phá hủy xe tăng Leopard 1A5 của Ukraine01:02Hai cụ già trình báo bị nam thanh niên lừa lấy hai cây vàng01:33Con trai bị nói thiếu tình thương vì bố mẹ ly hôn, Ngọc Lan phản pháo 1 câu liên quan đến Thanh Bình01:33Công an Hóc Môn truy tìm xe tải liên quan vụ tai nạn khiến n.am s.inh lớp 12 t.ử v.ong24:11Đã tìm thấy b.é t.rai 2 t.uổi 'mất tích' bí ẩn, chỉ cách nhà 200m24:11Review Nhất Niệm Quan Sơn tập 17-18: Ninh Viễn Châu ghen với đệ tử của Nhậm Như Ý02:45Jungkook (BTS) bị xô đẩy suýt ngã tại sân bay, nhìn cảnh vỡ trận hỗn loạn mà rùng mình!04:18Chúng ta phải hạnh phúc - Tập 18: Lê bị lừa tiền, Bình bị lừa tình02:26Chúng ta của 8 năm sau - Tập 13: Tùng van xin Dương một cơ hội được sửa sai03:06H'Hen Niê cố tình để lộ thêm 1 chi tiết khẳng định sắp kết hôn, thái độ hào hứng khiến CĐM xôn xao03:01Triệu Lệ Dĩnh bất ngờ làm 1 việc sau "cú sốc" bị mỹ nhân Như Ý Truyện "áp phiên" trong phim mới?02:43Võ Hoàng Yến trữ đông trứng chuẩn bị làm thụ tinh ống nghiệm, phản ứng của chồng sắp cưới gây chú ý03:01Mẹ vợ Đoàn Văn Hậu có động thái khác lạ sau hôn lễ rình rang, hé lộ bí quyết giữ dáng ở t.uổi U5002:55Han So Hee 'lộ' điểm khác lạ trên gương mặt, thừa nhận có động chạm 'dao kéo'?03:07Takashi Kashiwabara: "Giang Trực Thụ" Nhật Bản, mối tình 13 năm mặn nồng với "nàng Cỏ" Vườn Sao Băng05:15

Tiêu điểm

Sốc: Khủng long đã lấy đi của loài người 100 năm t.uổi thọ
05:02:18 03/12/2023
Phát hiện loài động vật 'bơi' trong cát, được cho đã tuyệt chủng và xuất hiện trở lại sau gần 100 năm
23:11:46 03/12/2023
Nơi kỳ lạ, con người có thể đi lại tự nhiên trên mặt hồ
04:01:24 03/12/2023
Lộ diện "hành tinh quái vật" phá vỡ lý thuyết hình thành Trái Đất
20:27:35 03/12/2023
Vén màn bí ẩn tảng đá nghìn năm bị cắt đôi một cách hoàn hảo
15:13:25 04/12/2023
Loài cây khổng lồ già nhất thế giới, thọ 80.000 t.uổi và nặng 6.000 tấn
04:01:59 03/12/2023
Loài 'voi con' đáng yêu xuất hiện trở lại sau hơn 50 năm được cho là đã tuyệt chủng
07:37:55 04/12/2023
Pharaoh Tutankhamun sở hữu loại vật liệu độc nhất vô nhị, nghi vấn nguồn gốc từ bên ngoài Trái Đất
23:14:21 03/12/2023
Phát hiện dòng sông sao tuyệt đẹp chảy xuyên vũ trụ
05:01:10 03/12/2023
Lời nói của một cậu bé khiến người phụ nữ 70 t.uổi vẫn sinh con
19:45:48 03/12/2023

Thông tin đang nóng

"Angelababy không xứng làm vợ Huỳnh Hiểu Minh"
20:04:55 04/12/2023
2 tài tử "bị ghét nhất 2023" gọi tên Song Joong Ki - Lee Seung Gi: Người hóa "con ghẻ quốc dân", người làm gì cũng bị soi giả tạo
22:06:39 04/12/2023
Tài tử Celebrity hé lộ bi kịch gia đình: Em trai bị s.át h.ại khi 20 t.uổi, bản thân chỉ có 5 giây đau buồn vì 1 lý do
20:12:14 04/12/2023
Miss Fabulous được ví như 'động bàn tơ' với màn đồng diễn 'ô dề' nhất mọi thời đại
18:48:39 04/12/2023
Sinh nhật con gái, chồng dẫn về một 'vị khách' lạ khiến tôi ngã quỵ
20:02:58 04/12/2023
Review Nhất Niệm Quan Sơn tập 17-18: Ninh Viễn Châu ghen với đệ tử của Nhậm Như Ý
19:22:04 04/12/2023
Quốc Trường phủ nhận thông tin bí mật kết hôn với Bảo Anh, CĐM chỉ quan tâm đến một chi tiết
19:25:22 04/12/2023
Thêm bằng chứng Địch Lệ Nhiệt Ba hẹn hò "tra nam" Hoàng Cảnh Du, yêu nhau 3 năm vẫn không dám thừa nhận
19:54:30 04/12/2023
Lưu Tá Ninh: Tay ngang lấn sân diễn xuất, sở hữu sắc vóc đẹp đến nao lòng, "lấn át" cả Bạch Lộc
18:56:11 04/12/2023
Rộ tin đồn về danh tính 4 chị đẹp bị loại: Có tên 3 Quán quân, sốc nhất là Lưu Hương Giang ra về?
22:19:30 04/12/2023

Tin mới nhất

Bí ẩn loài 'mộc tinh' t.uổi thọ lớn nhất Trái đất, tồn tại hàng nghìn năm, xuất hiện trước cả Kim Tự Tháp

22:50:15 04/12/2023
Một loại cây ngoại hình kỳ lạ, nhưng t.uổi thọ lên đến hàng nghìn năm. Trong môi trường khắc nghiệt, nó vẫn tồn tại, phát triển bình thường.

Những loài động vật chịu lạnh tốt nhất hành tinh

21:14:33 04/12/2023
Giới tự nhiên sản sinh ra vô số các loài động thực vật phong phú và đa dạng, mỗi loài đều có những đặc điểm để thích ứng sinh tồn trong sự khắc nghiệt mà tự nhiên mang lại.

Phát hiện loài bạch tuộc 'tai voi' quý hiếm hình dạng giống nhân vật hoạt hình

18:42:25 04/12/2023
Sở dĩ loài sinh vật biển này được đặt tên Dumbo vì chúng có 2 chiếc vây nhô ra trên đầu giống chú voi biết bay Dumbo trong bộ phim hoạt hình...

Kỳ diệu, hóa chất có trong loài động vật trông giống bụi cây dùng để chữa bệnh ung thư và Alzheimer

13:31:49 04/12/2023
Trên phương diện tiến hóa, mối quan hệ của động vật hình rêu với các ngành khác chưa được xác định rõ ràng. Hóa thạch xa xưa nhất của chúng được tìm thấy có niên đại từ thời kỳ Ordovic sớm, khoảng 480 triệu năm trước.

Loài ếch có da trong suốt nhìn rõ nội tạng

07:36:07 04/12/2023
Trứng ếch là món ăn ưa thích của một loài ong, ếch bố phải làm mọi cách để bảo vệ đàn con tương lai, kể cả chấp nhận hiểm nguy dùng thân mình để đ.ánh lừa lũ ong hung tợn

Vật thể lạ bay ngang bầu trời Anh giữa ánh sáng cam 'không thể tồn tại'

06:05:08 04/12/2023
Cảnh quan huyền bí được tạo ra khi cơn bão từ hẻm núi lửa Mặt Trời mang theo quả cầu lửa lớn lao vào Trái Đất, cùng lúc với sự xuất hiện của một vật thể lạ.

Phục dựng thành công chân dung loài người tuyệt chủng 146.000 năm trước

05:01:59 04/12/2023
Các nhà khoa học mới đây thành công phục dựng gương mặt của Người Rồng, họ hàng gần nhất của con người hiện đại.

Đào mương, lộ ra kho báu 3.000 năm gây choáng váng

23:11:37 03/12/2023
Ba kho báu gồm hàng ngàn đồng xu cổ và hàng chục hiện vật độc đáo khác, có giá trị vô cùng lớn không chỉ vì niên đại mà còn ở những thông tin mà chúng ẩn chứa.

Về niên đại đồng tiền cổ tìm thấy ở vùng miền Tây Nam Bộ

12:20:55 03/12/2023
Gần đây một bạn có đưa lên trang của mình một medaile bằng đồng tìm ở vùng Miền Tây Nam Bộ, được ngờ rằng liên quan đến tiền dùng trong thời Funan (Phù Nam) - Oc Eo (An Giang).

Phát hiện cầy gấm trong phòng ngủ nhà dân tại Cao Bằng

20:34:17 02/12/2023
Ngày 2/12, lãnh đạo Chi cục Kiểm lâm tỉnh Cao Bằng cho biết, vào tối 30/11, một gia đình ở TP Cao Bằng phát hiện một con vật lạ nên báo cho cán bộ kiểm lâm.

Nghiên cứu mới: Một số loài khủng long có thể đang sinh sống trên các hành tinh cách xa Trái đất

20:31:43 02/12/2023
Theo nghiên cứu mới được công bố trên tạp chí Monthly Notices of the Royal Astronomical Society, một số loài khủng long có thể đang sinh sống trên các hành tinh cách xa Trái đất.

Loài vật vô cùng dễ thương, sở hữu một loại 'vũ khí hóa học' rất mạnh

15:12:27 02/12/2023
Đó là loài thỏ biển hay thực chất là một loài sên biển Jorunna parva, có hình dáng như những con thỏ bông.Chúng được tìm thấy từ Ấn Độ Dương, vùng biển Philippines và Nhật Bản.

Mê mẩn với vẻ đẹp của loài bồ câu quý hiếm bậc nhất ở Việt Nam

15:01:38 02/12/2023
Bồ câu Nicobar là loài chim được tìm thấy tại quần đảo Nicobar, Ấn Độ Dương. Tại Việt Nam, loài này chỉ xuất hiện tại Côn Đảo và tập trung phần lớn ở đảo Bảy Cạnh.

Bí ẩn về loài cá 'tàng hình' hiếm hơn vàng rất chung thủy ở Việt Nam

11:39:15 02/12/2023
Cá dao cạo là loài cá có hình thù kỳ lạ, gần như trong suốt. Đặc biệt, loài cá kỳ lạ này có khả năng đổi màu cho phù hợp với môi trường đang trú ẩn.

Phát hiện bất ngờ về ngoại hành tinh khổng lồ nặng gấp 13 lần Trái Đất

09:49:45 02/12/2023
Các nhà thiên văn học đang đặt câu hỏi về các lý thuyết hình thành hành tinh sau khi phát hiện ra một ngoại hành tinh lẽ ra không thể tồn tại.

Bí ẩn về hòn đảo diện tích chỉ bằng 2 sân bóng, không thể trồng trọt, chăn nuôi và không nhà vệ sinh

08:49:18 02/12/2023
Mỗi tấc đất trên đảo Santa Cruz del Islote đều được tận dụng để xây nhà. Mật độ dân số trên hòn đảo được cho là cao gấp 4 lần so với quận Manhattan, thành phố New York, Mỹ.

Tại sao hóa thạch lại có nhiều màu sắc khác nhau?

06:01:25 02/12/2023
Xương thường có màu trắng hoặc hơi vàng, nhưng các hóa thạch thì khác và có nhiều màu sắc khác nhau: một số hóa thạch có màu trắng xám, một số có màu ngả vàng hoặc thậm chí là đen, và một số có nhiều màu sắc.

Kỳ lạ hang động duy nhất trên thế giới đóng băng mùa hè, tan chảy mùa đông

05:04:21 02/12/2023
Hang động Coudersport Ice Mine ở thị trấn Sweden, Pennsylvania là một trong những hang động kỳ lạ nhất thế giới, đi ngược lại quy luật tự nhiên, thách thức các nhà khoa học.

Có thể bạn quan tâm

Jack có động thái đầu tiên sau thời gian "mất tích" trên MXH, thái độ trước tin hẹn hò Thúy Ngân thế nào?

Sao việt

23:34:39 04/12/2023
Động thái của Jack lập tức thu hút sự quan tâm của cộng đồng mạng. Đây cũng là lần đầu tiên giọng ca sinh năm 1997 đăng bài trở lại trên trang cá nhân hậu tin hẹn hò 2 năm với Thúy Ngân.

Loạt ảnh không bao giờ lên sóng của 2 cặp đôi phim "Chúng ta của 8 năm sau"

Hậu trường phim

23:31:09 04/12/2023
Dàn diễn viên trẻ: Hoàng Hà, Quốc Anh, Hoàng Huyền, Trần Nghĩa trong phim Chúng ta của 8 năm sau bất ngờ công bố bộ ảnh đặc biệt trước khi chia tay khán giả.

Loại lá 'cực phẩm' với bệnh xương khớp mùa đông, vài thao tác đơn giản đã có những món ăn ngon

Ẩm thực

23:15:44 04/12/2023
Không chỉ được dùng làm nguyên liệu để ngâm chân, lá lốt được dùng làm gia vị trong nhiều món ăn hấp dẫn. Nếu như thiếu nguyên liệu này, các món ăn như ốc nấu chuối, lẩu ếch, chả ốc, lươn... đều mất đi vị ngon.

'Chốt kèo' cùng hội bạn những điểm vui chơi lý tưởng mùa lễ hội cuối năm

Du lịch

23:06:51 04/12/2023
Nếu đang tìm kiếm một điểm check-in cực chất cho mùa lễ hội năm nay thì những khu vui chơi dưới đây sẽ là những gợi ý lý tưởng dành cho bạn.

Nữ phiên dịch lừa bán 9 người Việt qua Campuchia

Pháp luật

22:42:14 04/12/2023
Bị cáo Lý Phương Thảo lừa bán 9 người Việt qua Campuchia làm việc cho các công ty Trung Quốc, thu lợi từ 300-500 USD/trường hợp.

B.é g.ái sơ sinh bị bỏ rơi ngoài đường trong ngày gió lạnh

Tin nổi bật

22:37:11 04/12/2023
Trong lúc đi ship hàng, anh N.A.T. (SN 2003, trú xã Cai Kinh, huyện Hữu Lũng) phát hiện một b.é g.ái sơ sinh để trong túi nilon bị bỏ rơi ngoài đường.

Chưa từng có tiền lệ: Tất cả idol biểu diễn ở MMA 2023 bị tố hát nhép!

Nhạc quốc tế

22:35:01 04/12/2023
MMA 2023 đã kết thúc nhưng dư âm của lễ trao giải vẫn còn nóng hổi. Bên cạnh màn khoe sắc trên thảm đỏ, những tiết mục trong sự kiện cũng khiến công chúng bàn tán sôi nổi.

'Chúng ta của 8 năm sau' tập 13: Lâm chuẩn bị 'bán đứng' Dương vì bố mẹ và anh trai?

Phim việt

22:25:50 04/12/2023
Preview Chúng ta của 8 năm sau tập 13 khiến khán giả một lần nữa lo lắng cho chuyện tình của cặp đôi Lâm - Dương. Ở tập này, gia đình Lâm gặp biến cố lớn khi chị dâu bất ngờ nhập viện, trải qua cơn thập tử nhất sinh.

Nhìn bà xã Blake Lively và Taylor Swift chụp ả.nh n.óng bỏng, tài tử Deadpool đáp trả bằng bức ảnh khiến dân tình ngã ngửa

Sao âu mỹ

22:13:21 04/12/2023
Mới đây nhất, tài tử Deadpool trở thành tâm điểm trên mạng xã hội nhờ màn trêu chọc bà xã Blake Lively và cô bạn thân Taylor Swift.

Quần mềm ống rộng, áo hoa - nam thần phim Liên hoa lâu 'đốn' tim fan nữ

Thời trang

22:05:17 04/12/2023
Thành Nghị không chỉ rất nổi tiếng trong làng giải trí mà anh còn gây ấn tượng mạnh và được xếp vào top đầu sao nam có con mắt tinh tường về phong cách thời trang.

"Cặp bố mẹ trẻ nhất Kpop" ly hôn sau 5 năm chung sống và có 3 con

Sao châu á

22:03:32 04/12/2023
Vào chiều 4/12, iMBC đưa tin độc quyền cặp đôi Minhwan (F.T. Island) - Yulhee (LABOUM) đã ly hôn sau 5 năm kết hôn và có 3 con.

Ngư dân Campuchia bắt được "thủy quái" lớn trên sông Mekong

Thế giới

22:01:57 04/12/2023
Một ngư dân Campuchia tuần trước tình cờ bắt được một con cá tra dầu nặng 75kg, loài cá được xem như thủy quái của sông Mekong.

Nam Thư bật khóc nức nở trách Trường Giang vô tâm

Tv show

21:48:08 04/12/2023
Trong 2 ngày 1 đêm, Nam Thư không kìm được sự xúc động khi nhắc về Trường Giang. Nữ diễn viên cho rằng đàn anh không còn quan tâm mình như trước đây.