Kinh nghiệm ôn thi Môn Văn: Mỗi ngày chỉ cần 1 giờ

Môn Văn là môn đòi hỏi những kiến thức tổng hợp, học sinh không chỉ tiếp thu những kiến thức trong học đường mà còn phải tiếp nhận và chọn lọc những kiến thức xã hội. Do khối lượng kiến thức khá lớn, học sinh thường “ngại” khi phải tiếp xúc với môn Văn.

Với những học sinh đã có những tiếp thu căn bản trong quá trình học, từ nay đến lúc thi, mỗi ngày chỉ cần 1 giờ tập trung cho môn Văn, thì có thể yên tâm bước vào kỳ thi tốt nghiệp và đại học đối với môn học này, TS Trịnh Thu Tuyết, giáo viên chuyên Văn, trường THPT Chu Văn An đã đưa ra một vài gợi ý giúp thí sinh ôn luyện hiệu quả.

Từ mấy năm nay, Bộ GD-ĐT có một số thay đổi trong cấu trúc đề thi, ngoài phần chung, thí sinh được lựa chọn làm một trong hai câu của phần riêng (không phân biệt đối tượng thí sinh học theo chương trình chuẩn hay nâng cao), do đó, thí sinh có thêm nhiều cơ hội khi làm bài. Để đạt kết quả cao trong bài thi, học sinh cần nắm chắc những kiến thức cơ bản sau đây khi ôn luyện:

TS Trịnh Thu Tuyết, giáo viên chuyên Văn, trường THPT Chu Văn An chia sẻ với độc giả kinh nghiệm ôn tập môn Văn

Ôn tập theo nhóm tác giả và tác phẩm (phần dành cho câu hỏi kiểm tra kiến thức 2 điểm)

Phần này nhằm mục đích kiểm tra những kiến thức cơ bản giao thoa giữa chương trình chuẩn và nâng cao, bao gồm các tác giả, tác phẩm của văn học Việt Nam và văn học nước ngoài.

Về tác giả văn học Việt Nam, thí sinh cần ghi nhớ những nét chính về sự nghiệp sáng tác, quan điểm sáng tác và phong cách nghệ thuật của các tác giả Nguyễn Ái Quốc – Hồ Chí Minh, Tố Hữu (tác giả Nguyễn Tuân chỉ có trong chương trình nâng cao nên sẽ không xuất hiện trong câu hỏi của phần chung).

Về tác phẩm, thí sinh phải nhớ hoàn cảnh sáng tác, đặc biệt là các tác phẩm Tuyên ngôn Độc lập (Hồ Chí Minh), Tây Tiến (Quang Dũng), Việt Bắc (Tố Hữu)…Từ hoàn cảnh sáng tác, học sinh sẽ hiểu sâu hơn cảm hứng sáng tác hay tư tưởng chủ đề tác phẩm.

Ý nghĩa nhan đề cũng sẽ là phần kiến thức quan trọng, gợi mở nhiều vấn đề về dụng ý nghệ thuật của nhà văn hay tư tưởng chủ đề của tác phẩm. Những nhan đề các em cần quan tâm là Vợ nhặt, Rừng xà nu, Chiếc thuyền ngoài xa hay Hồn Trương ba, da hàng thịt…

Ở phần văn học nước ngoài (thực tế chỉ xuất hiện trong kỳ thi tốt nghiệp), 3 tác phẩm, tác giả cần chú ý là: truyện ngắn Thuốc (Lỗ Tấn), đoạn trích Ông già và biển cả (Hemingway), đoạn trích trong Số phận con người (Solokhov).

Học sinh phải ghi nhớ những nét chính trong cuộc đời, sự nghiệp của tác giả, có thể tập trung phân tích một vấn đề đặc biệt quan trọng nào đó trong cuộc đời tác giả. Chẳng hạn, với tác giả Lỗ Tấn, nếu không nắm được quá trình chọn nghề của ông (từ nghề hàng hải, đến mỏ địa chất, nghề y và cuối cùng là viết văn) thí sinh sẽ không thể phân tích được quan điểm sáng tác, cũng như chủ đề phê phán quốc dân tính xuyên suốt trong sự nghiệp sáng tác của ông. Với tác giả Hemingway, thí sinh cần hiểu được: thế nào là nguyên lý tảng băng trôi, một tác phẩm thể hiện nguyên lý đó như thế nào, làm thế nào người đọc hiểu được phần chìm của tảng băng…, từ đó, sẽ hiểu được dụng ý nghệ thuật của tác giả.

Xác định vấn đề chính xác, luận bàn khúc triết, ngắn gọn

Câu hỏi thứ hai trong phần chung là câu nghị luận xã hội (NLXH) – đây luôn là phần tạo sự hào hứng cho học sinh vì đề bài thường đề cập đến những vấn đề thực tế trong xã hội, được nhiều người quan tâm. Trong phần thi này, thí sinh có thể đưa ra quan điểm cá nhân dựa trên nền tảng kiến thức đã học ở trường và tiếp thu thông tin có chọn lọc ngoài xã hội. Tuy nhiên, thí sinh rất dễ rơi vào lan man, thậm chí lạc đề do không xác định được vấn đề trong câu hỏi.

Theo giới hạn ôn thi của Bộ GD-ĐT, có hai dạng đề NLXH cơ bản: nghị luận về một tư tưởng đạo lý và nghị luận về một hiện tượng xã hội. Hai dạng đề đó có thể xuất hiện trong những yêu cầu luận bàn về một phẩm chất (lòng trung thực, dũng cảm, yêu nước…), một quan niệm (thường là một danh ngôn, châm ngôn, một câu tục ngữ…); hay một hiện tượng xuất hiện trong xã hội (bạo lực học đường, việc lựa chọn ngành nghề, hiện tượng sống vô cảm, vô trách nhiệm…)

Để làm được dạng bài này, thí sinh không chỉ có kiến thức học đường mà tiếp thu kiến thức từ nhiều nguồn, có sự hiểu biết nhất định về xã hội. Đó là quá trình tích lũy, thu thập và sàng lọc thông thông tin, hình thành nên năng lực và nhân cách cá nhân. Trước những hiện tượng xã hội muôn màu, muôn vẻ, dựa trên những phương pháp giáo viên cung cấp, cùng thói quen quan tâm tới những vấn đề, hiện tượng xung quanh mình, thí sinh sẽ có những bài luận độc đáo và chất lượng.

Lỗi đa số thí sinh mắc phải trong những bài luận là nghĩ gì viết đó, cấu trúc bài nghị luận rối, thiếu ý và trùng lặp. Để khắc phục những lỗi này, học sinh chú ý đọc kỹ đề, thường thì gợi ý cho vấn đề nằm rất rõ trong câu hỏi. Học sinh cần xác định chính xác nội dung vấn đề nghị luận, tập trung trình bày những cách hiểu, cách đánh giá, lí giải, những suy nghĩ, nhận thức của bản thân…

Ba bước khiến môn Văn trở nên “nhàn” hơn

Thời gian này, thí sinh chịu áp lực rất lớn từ khối lượng kiến thức của 6 môn thi tốt nghiệp. Kiểu học “nhồi nhét” sẽ không mang lại hiệu quả. Do đó, mỗi ngày học sinh chỉ cần tập trung ôn luyện trong 1 giờ đồng hồ theo đúng phương pháp, sẽ khiến cho việc học môn Văn trở nên “nhàn” hơn.

Trong phần riêng, các em chỉ được phép lựa chọn một trong hai câu nghị luận văn học 5 điểm. Kiến thức trong đề thi tốt nghiệp THPT chủ yếu nằm ở chương trình lớp 12, thực chất gồm 16 bài giảng văn. Nếu đã có sự tích lũy trong cả năm học, thời gian ôn thi cuối năm, các em chỉ cần dành cho mỗi bài khoảng 1 tiếng là có thể hệ thống hóa những kiến thức cơ bản nhất.

Trước hết, thí sinh đọc lại một vài lượt văn bản tác phẩm trong sách giáo khoa (phải thuộc thơ và thuộc những dẫn chứng quan trọng trong tác phẩm văn xuôi); đọc 1 đến 2 lần phần bài giảng đã ghi chép trong vở giảng văn.

Sau đó, tự mình tái hiện lại toàn bộ cấu trúc bài giảng văn ra nháp (cảm hứng chủ đạo, những giá trị nội dung và nghệ thuật của tác phẩm, các luận điểm chính…).

Cuối cùng, mở vở đối chiếu, bổ sung, điều chỉnh những kiến thức còn thiếu. Nếu việc học diễn ra một cách nghiêm túc, học sinh có thể ghi nhớ tác phẩm trong 1 giờ đồng hồ.

Những lỗi cơ bản thí sinh hay mắc phải trong phần thi này là phân tích thơ như diễn xuôi và phân tích văn xuôi biến thành tóm tắt ý, kể chuyện. Vì vậy, thí sinh cần đặc biệt lưu ý (trong thơ) đến yếu tố hình thức như từ ngữ, hình ảnh, vần, thanh, nhịp điệu, các biện pháp tu từ… để tìm ra những nội dung cảm xúc ẩn chứa bên trong.

Với văn xuôi là các vấn đề về tình huống, nhân vật, ý nghĩa các chi tiết mang tính biểu tượng; các giá trị nội dung của tác phẩm như tư tưởng nhân đạo, khuynh hướng sử thi, cảm hứng lãng mạn…

Ở phần thi riêng, hai đề chọn một thường sẽ có sự xuất hiện toàn diện của hai câu hỏi về văn xuôi và thơ, vì thế, học sinh thường sai lầm khi chọn “học tủ” hoặc văn xuôi, hoặc thơ. Đó là một việc làm mạo hiểm và các em đã tự làm mất đi cơ hội đảm bảo làm bài tốt trong kỳ thi.

Giai đoạn này, thí sinh rất dễ bị “ngộp” trong kiến thức, do đó, không chỉ học mà nghỉ ngơi cũng cần có khoa học. Trong điều kiện gấp rút về thời gian, việc học xen kẽ các môn khác, thay đổi kiến thức ôn tập cũng là một hình thức thư giãn.

Theo QDND.vn