‘Khi phát giấy khen như tờ rơi, trẻ không được sẽ thành cá biệt’
TS Vũ Thu Hương cho rằng khi giấy khen được phát như tờ rơi quảng cáo, học sinh không được khen sẽ trở thành trường hợp đặc biệt.
Mùa hè đến, các trường học lại sôi động với rất nhiều hoạt động, kế hoạch nhỏ, thi cử, họp phụ huynh và tổng kết.
Đến hẹn lại lên, ở không ít trường học, giấy khen lại được phát như tờ rơi quảng cáo. Lớp học có mấy chục học sinh, phần lớn sẽ nhận giấy khen nhiều loại khác nhau.
Trẻ không được giấy khen là trường hợp đặc biệt. Tự nhiên, trong tôi nảy ra câu hỏi: Giấy khen dùng để làm gì?
Giấy khen được phát tràn lan với đủ loại danh hiệu. Cứ đến mùa bế giảng, nhiều phụ huynh lại khoe ảnh giấy khen của con trên mạng.
Giấy khen – “vật thể kỳ lạ”
Ngày trước, khi chúng ta đánh giá học sinh tiểu học theo Thông tư 32, phân loại giỏi, khá, trung bình, kém. Việc nhận giấy khen là đặc quyền của các bạn học sinh giỏi và tiên tiến.
Tuy nhiên, ngày nay, khi đã đánh giá học sinh theo Thông tư 22, không còn xếp loại học sinh, giấy khen trở thành “vật thể kỳ lạ”.
Chắc ít ai để ý đến câu chữ khen thưởng trong giấy khen ngày nay, kỳ lạ và tương đối tối nghĩa. Rất nhiều học sinh mới “chân ướt chân ráo” đến trường, được nhận “giấy khen toàn diện”.
Trường đã không thể đào tạo mọi mặt cho học sinh, nhiều môn còn không được xem là tiêu chí quan trọng để đánh giá như Âm nhạc, Mỹ thuật. Rõ ràng, lời “khen toàn diện” có ý gì đó hơi khiên cưỡng và phiến diện.
Lời khen “vượt trội” ở môn nào đó còn kỳ lạ hơn nữa. Em đó vượt trội so với mặt bằng đánh giá nào, tiêu chí đánh giá ra sao, chẳng ai biết. Đôi khi, trẻ nhận được giấy khen chỉ để… nhận giấy khen mà thôi.
Một lớp học với hơn 40 bạn nhỏ, đến trên dưới 40 tờ giấy khen. Khi giấy khen được phát như tờ rơi quảng cáo, học sinh không được nhận giấy khen mới là trường hợp đặc biệt. Và ngẫu nhiên, học sinh ấy trở thành cá biệt.
Tôi đã gọi điện cho nhiều giáo viên tiểu học để hỏi về tác dụng của giấy khen với sự giáo dục học sinh. Gần 100% thầy cô công nhận chẳng có tác dụng gì.
Có thầy cô nói trẻ coi giấy khen như tờ giấy gửi về cho bố mẹ. Có em hờ hững đến mức chẳng nhớ đã để nó ở đâu, khi bố mẹ hỏi. Có em còn… đổi cho bạn.
Một số thầy cô phân tích rằng khi tuyên dương học sinh theo tháng, dán ảnh em lên bảng của lớp, học sinh rất phấn khởi và háo hức, cố gắng. Nhưng tờ giấy khen cuối năm lại nhận được sự thờ ơ của một số em.
Cũng có thầy cô khác nói giấy khen là thứ để bố mẹ lĩnh tiền thưởng ở cơ quan.
Video đang HOT
Trẻ không nhận giấy khen thành cá biệt
Rõ ràng, trẻ không cần tờ giấy khen, mà cần một chứng nhận đã hoàn thành năm học. Chứng nhận đó được thể hiện qua album ảnh hay bức thư tay giáo viên viết riêng, chúc mừng học sinh đã hoàn thành năm học, ấn tượng của cô về con hoặc lời nhắc nhở cố gắng trong năm tới.
Tất cả “giấy chứng nhận” đáng yêu đó sẽ khiến học sinh cảm động và yêu thích hơn rất nhiều một tờ giấy khen với lý do hết sức kỳ khôi.
Giấy khen cho học sinh tiểu học ngày nay rõ ràng đã mất hết ý nghĩa. Vì thế, nhận giấy khen, trẻ không vui. Nhưng không nhận được giấy khen, trẻ khổ sở, tổn thương.
Những đứa trẻ tiểu học ngày nay không được nhận giấy khen, trở thành cá biệt. Ngày xưa, trẻ cá biệt chỉ có cô giáo biết, bạn học có thể cũng “hơi hơi biết”, thì ngày nay, cả thế giới tỏ tường thông qua những bức ảnh chụp lớp nhận giấy khen đăng trên mạng xã hội.
Trẻ cá biệt bị “phơi” ra khi là học sinh không được cầm mảnh giấy to như tờ A4 mà các bạn đều có. Bị phơi bày mọi thứ khiến các em mất hết sự thoải mái, vui vẻ và biến ngày tổng kết thành ngày đen tối.
Khi đổi mới giáo dục nửa vời, những thứ hệ lụy sẽ còn mãi, là dấu ấn tổn thương trong lòng học sinh nào đó.
Giấy khen rõ ràng đã là vật lỗi thời của giáo dục tiểu học, sau khi Thông tư 22 được áp dụng. Bộ GD&ĐT hãy dẹp món quà không còn được mong đợi này sớm để không còn học sinh nào phải tổn thương như thế.
Trên đây là bài viết của TS Vũ Thu Hương, chuyên gia giáo dục, nguyên giảng viên ĐH Sư phạm Hà Nội, thể hiện góc nhìn và quan điểm riêng của tác giả.
Bạn có ý kiến gì về chủ đề “ai cũng được giấy khen” mỗi khi kết thúc năm học? Hãy chia sẻ quan điểm của mình bằng cách gửi bài viết về địa chỉ toasoan@zing.vn hoặc để lại bình luận dưới bài viết.
'Teen ơi, làm bạn nhé' - các bước để hướng nghiệp cho con
Theo TS Vũ Thu Hương, để định hướng cho trẻ, phụ huynh cần xác định giá trị của con, tìm trường tương ứng, nhận diện sức học, tìm hiểu nhu cầu nhân lực và lập sổ tay hướng nghiệp.
Cuốn Teen ơi, làm bạn nhé là những suy ngẫm của TS Vũ Thu Hương, nguyên giảng viên khoa Giáo dục Tiểu học, ĐH Sư phạm Hà Nội, trong quá trình nuôi dạy con.
Bằng kinh nghiệm của bà mẹ và là người tiếp xúc nhiều tâm lý trẻ em, tác giả đưa ra lời khuyên cho các bậc phụ huynh trong việc hướng nghiệp đối với trẻ vị thành niên.
Được sự đồng ý của TS Vũ Thu Hương, Zing xin trích đăng một phần cuốn sách.
Các cha mẹ yêu quý, khi con vào cấp 2, các cha mẹ đã nghĩ đến chuyện hướng nghiệp cho con chưa. Tôi dám cá tiền là các cha mẹ chưa nghĩ gì đến vụ đó vì nghĩ đơn giản là con còn quá bé.
Tuy nhiên, chúng ta đừng quên rằng rất nhiều nghề nghiệp muốn có thể theo đuổi sẽ phải dành cho con nhiều thời gian tập luyện lắm.
Ví dụ, nếu con bạn muốn theo nghề Kiến trúc, con sẽ cần có 3 năm cấp 3 đi học thêm vẽ để hi vọng chiến đấu được với hàng nghìn tài năng khác. Vì thế, nếu chúng ta không hướng nghiệp cho con từ cấp 2, liệu lên cấp 3 có còn kịp nữa?
Vậy việc hướng nghiệp cho con sẽ tiến hành thế nào. Làm cha mẹ bao nhiêu năm, chúng ta không lạ gì tính cả thèm chóng chán của lũ trẻ. Mỗi hôm một phát kiến, lũ trẻ mỗi hôm một ước mơ nghề nghiệp khác nhau.
Chẳng gì như con Péo ấy, ban đầu con thích làm nghề giáo giống mẹ, sau đó chuyển sang thích làm đầu bếp để được nấu và được ăn. Đến khi chị ấy vào cấp một thì lại thích đi làm bác sĩ vì cần chữa bệnh cho mẹ. Đến giờ con thích sinh vật lắm ấy. Có lẽ cần hướng nàng đi theo ngành Sinh học thôi.
Vậy thì chúng ta làm gì với lũ trẻ đây?
Theo TS Vũ Thu Hương, khi hướng nghiệp, cha mẹ cần nhận dạng sở thích, mối quan tâm, tính cách và năng lực của con. Ảnh minh họa: Tiến Tuấn.
Xác định giá trị của con
Tự nhận diện bản thân nhằm xác định được bạn thích gì? nghề nghiệp nào là phù hợp với bạn? bằng cách tự trả lời các câu hỏi theo các bước sau hoặc trả lời các câu hỏi "Xác định các nhóm sở thích nghề nghiệp nổi trội".
Nhận dạng sở thích và sự quan tâm của con trẻ: Hãy hướng sự quan tâm của con đến những việc đang diễn ra xung quanh.
Rủ con xem báo đài để và yêu cầu con tự tìm hiểu, trả lời câu hỏi về những công việc mình yêu thích, những lĩnh vực nghề nghiệp nào con có thể làm hoặc thậm chí những ngành học nào con ưa thích và điều quan trọng phải giải đáp được vì sao con thích.
Nhận dạng tính cách, sở thích, khả năng của con: Việc này, cha mẹ và con phải cùng bàn bạc cho thật kỹ. Mỗi cá nhân đều có thể thành công hoặc phát huy lợi thế của mình nếu được làm trong môi trường phù hợp với tính cách và giá trị của mình.
Để nhận diện nhận dạng tính cách, sở thích, kỹ năng và giá trị của con, cha mẹ và con phải cùng nhau trả lời các câu hỏi: Con sẽ nổi trội nhất ở lĩnh vực nghề nghiệp nào; Con thích hoặc thành công nhất ở những hoạt động nào hoặc thế mạnh của con là gì?
Dựa vào kinh nghiệm của cha mẹ, cộng với các quảng cáo tuyển dụng, con có thể nhìn vào đó và đối chiếu lại bản thân xem mình thích gì và phù hợp với ngành nghề nào.
Tìm trường tương ứng
Sau khi tự nhận diện bản thân, xác định ngành nghề phù hợp với mình, bước tiếp theo bạn sẽ cùng con tìm trường có ngành học phù hợp nhất với sở thích nghề nghiệp của con.
Điều quan trọng nhất của giai đoạn này chính là quá trình tự tìm hiểu của học sinh nhằm thu thập thông tin về các trường ĐH, CĐ và thiết lập mục tiêu cá nhân.
Đây là giai đoạn rất quan trọng, bởi nếu đủ thông tin sẽ giúp cha mẹ và các con có cơ sở để xác định chính xác hơn những sở thích hay sự quan tâm của con mà ta đã trả lời ở phần 1.
Để bổ sung thông tin cho các con, các cha mẹ có thể tham khảo Hệ thống ngành kinh tế của Việt Nam (với 642 ngành kinh tế cấp 5), danh mục giáo dục đào tạo cấp IV - trình độ cao đẳng, đại học (với khoảng 500 ngành đào tạo trình độ đại học, cao đẳng và trên 130 ngành trung cấp chuyên nghiệp).
Nhận diện sức học
Đây là bước mà nhiều học sinh thường "nhắm mắt" bỏ qua, hoặc "đại khái" để tự hài lòng hoặc hy vọng vào sự may mắn.
Thực tế tuyển sinh đại học, cao đẳng đã chứng minh cơ hội trúng tuyển tùy thuộc vào sức học của mỗi học sinh. Nếu bỏ qua bước này, cơ hội theo nghề của con sẽ trở nên mong manh.
Để cha mẹ có thể nhận diện sức học của con, hãy yêu cầu làm thử bài theo mẫu, lưu giữ, đối chiếu với từng học kỳ so sánh kết quả và tự xác định khả năng.
Việc xác định năng lực sớm nhằm giúp các con có kế hoạch tự điều chỉnh việc học nhằm quyết tâm thực hiện được mơ ước của mình.
Nếu sức học quá chênh lệch với ước mơ, nên học ở một trường khác, bậc học phù hợp hơn để có nghề nghiệp mà mình yêu thích, và đủ sức thi đỗ theo các tiêu chí tuyển sinh của trường đó.
Phụ huynh cũng cần tìm hiểu nhu cầu nhân lực của thị trường lao động để giúp con chọn đúng ngành nghề. Ảnh minh họa: Quỳnh Trang.
Tìm hiểu nhu cầu nhân lực
"Trong vài năm tới ngành nào là thu hút nhân lực? Ngành nào lương cao? ..." là những câu hỏi thường gặp trong các buổi tư vấn hướng nghiệp tuyển sinh.
Bình quân hàng năm có đến 80% học sinh có nguyện vọng học tiếp đại học, cao đẳng. Trong khi đó, cơ cấu nguồn nhân lực tính đến 2015 là 59% sơ cấp nghề, TCCN là 23%, cao đẳng 6,6%, đại học 10,8%, sau đại học 0,7%, đến 2020 lần lượt là 54,2% - 27,1% - 6,8% - 11,3% - 0,7%.
Như vậy, bình quân trong cả nước, học sinh chọn ngành học ở trình độ nghề, TTCN, cao đẳng nghề có nhiều cơ hội việc làm hơn.
Ngoài ra, mỗi ngành nghề khác nhau, địa phương khác nhau thì nhu cầu nhân lực theo cơ cấu đào tạo tất yếu khác nhau. Có địa phương định hướng tăng các ngành công nghiệp chế biến, dịch vụ, xuất khẩu, gia tăng ứng dụng khoa học kỹ thuật trong sản xuất và đời sống, nhưng học sinh của tỉnh không mặn mà khi chọn các ngành học này.
Nếu có dự tính sẽ làm việc ở địa phương nào thì học sinh nên tham khảo nhu cầu nhân lực của địa phương đó.
Lập sổ tay hướng nghiệp
Vào lớp 10, con đã có nghề nghiệp tương lai trong kế hoạch rồi. Bây giờ là lúc thực hiện ước mơ. Việc cần làm để luôn xác định đúng hướng đi là lập sổ tay hướng nghiệp.
Bước này chính là quá trình tự hướng nghiệp bản thân, kiểm soát, điều chỉnh hành vi nhằm vượt qua những khó khăn, cản trở để đạt mục tiêu cao nhất.
Việc nhận diện tính cách, kỹ năng, giá trị và sức học nhằm giúp học sinh vừa tự khám phá mặt mạnh, vừa xác định chính xác những hạn chế của bản thân để có những điều chỉnh phù hợp, chứ không làm triệt tiêu ước mơ của mình.
Nếu quyết tâm, nên bắt đầu sớm bài hướng dẫn này, có thể ngay từ học kỳ đầu tiên của lớp 10, và nên tự thực hiện theo từng học kỳ và bắt đầu bằng những mơ ước của mình về nghề nghiệp đến thực tế của bản thân.
Con em chúng ta có thực sự giỏi khi giấy khen phủ kín lớp học? Hình ảnh lặp lại như mọi năm đó là ngập tràn giấy khen tại các lớp học, trường học mà phụ huynh đăng lên mạng xã hội để "khoe". Nhiều người đặt câu hỏi, liệu có đúng học sinh ngày càng học giỏi hay chuyện "lạm phát" giấy khen vẫng đang tồn tại nơi trường học? Hình ảnh gây tranh cãi trên mạng...