Học nghề lại không theo nghề

Mỗi năm, ở ĐBSCL có hàng vạn sinh viên (SV), học viên tốt nghiệp các trường đại học, cao đẳng, trường dạy nghề hoặc hoàn tất việc học tại các lớp dạy nghề ngắn hạn.

Đây là lực lượng lao động (LĐ) có chuyên môn nhiều trình độ khác nhau bổ sung vào nguồn nhân lực cho nhiều ngành, nghề thuộc các lĩnh vực kinh tế – xã hội. Với từng cá nhân, khi có nghề trong tay, cơ hội tìm việc làm như mong muốn cũng thuận lợi hơn. Ấy nhưng, do nhiều nguyên nhân khác nhau, không phải người LĐ nào sau học nghề cũng có thể theo nghề…

Học xong theo nghề không dễ

Chị Lê Thị Nga ở xã An Long (huyện Tam Nông, Đồng Tháp) theo học lớp dạy nghề đan giỏ xách nhựa do Hội LHPN xã tổ chức. Thời gian đầu, chị và gần 10 chị khác mỗi ngày chỉ đan được 1 – 2 chiếc. Cần cù, chịu khó, hiện chị Nga đã đan thành thạo. Chị cho biết: “Bây giờ có hôm đan được 10 cái, tiền công được 50.000 đồng”. Ấy nhưng, không phải học viên các lớp dạy nghề cho LĐ nông thôn nào ở ĐBSCL cũng có thể theo nghề sau khi học nghề.

Ngay tại Đồng Tháp, một số lớp dạy nghề ở TP.Cao Lãnh, thị xã Hồng Ngự…, sau khi học xong học viên chỉ theo nghề được một thời gian rồi bỏ nghề do “đầu ra” sản phẩm bấp bênh, thu nhập thấp; kể cả số LĐ sau học nghề vào làm công nhân tại các nhà máy. Theo Sở LĐTBXH Đồng Tháp, một số LĐ học nghề may gia đình, may công nghiệp xin vào làm công nhân tại các Cty, sau một thời gian bỏ nghề do thu nhập phải tiện tặn mới đủ chi tiêu, không có tích lũy…

Học nghề ngắn hạn hay trung cấp – cao đẳng đều có tình trạng học xong nhưng không theo nghề. Ảnh: L.N.G

Ngoài số LĐ sau khi học theo nghề được một thời gian rồi bỏ nghề, còn có những người học xong không theo nghề vì không tìm được việc làm. Tại Sóc Trăng, 5 năm (từ 2006-2010) có khoảng 40.000 LĐ được học nghề trình độ sơ cấp và dưới 3 tháng. Tuy nhiên, theo thống kê chưa đầy đủ, cứ 10 LĐ sau học nghề thì có 3 người không tìm được việc làm. Đây cũng là thực trạng chung của hầu hết các địa phương vùng ĐBSCL.
Cử nhân cũng làm trái nghề

Ngay số SV tốt nghiệp đại học, cao đẳng không phải ai cũng có thể tìm được việc làm đúng ngành, nghề đã học. Theo thống kê của Trường Cao đẳng nghề Cần Thơ và Trường Cao đẳng Cơ điện & Nông nghiệp Nam Bộ, hàng năm trên 70% SV tốt nghiệp có việc làm. Tuy đây là một tỉ lệ được đánh giá là lạc quan, song cho thấy vẫn có gần 30% số SV tốt nghiệp cao đẳng nghề không tìm được việc làm ngay. Những trường hợp này sau đó có tìm được việc làm đúng ngành, nghề đã học hay không vẫn là một câu hỏi!

Còn theo thống kê của Trường Cao đẳng cộng đồng Kiên Giang, từ năm 2005 tới nay, trường mở 2 lớp cử nhân, 4 lớp trung cấp du lịch với trên 330 SV. Tuy nhiên, số SV tốt nghiệp năm 2009 có việc làm đúng ngành nghề đào tạo rất ít. Một tỉ lệ lớn trong số này chấp nhận làm các nghề trái với ngành đã học. Còn tại Đồng Tháp, năm học 2010-2011, ngành GDĐT tuyển gần 700 chỉ tiêu từ bậc học mầm non đến THPT. Ấy nhưng, số hồ sơ dự tuyển của SV tốt nghiệp ngành sư phạm lên đến 1.650 hồ sơ. Hệ quả tất yếu của sự chênh lệch giữa cung-cầu là nhiều SV phải tìm việc trái nghề hoặc tại ngành GDĐT các địa phương khác (cũng không dễ có việc). Chị Nguyễn Thị Ngọc Hoa tốt nghiệp đại học sư phạm, không tìm được việc đúng nghề phải xin vào làm việc tại một Huyện đoàn!

Không theo nghề vì…

Từ tình hình nêu trên cho thấy, tình trạng SV, học viên học nghề nhưng không theo nghề xuất phát từ nhiều nguyên nhân. Đối với dạy nghề ngắn hạn cho LĐ nông thôn, số người sau học nghề nhưng không tìm được việc làm là do ngành nghề đào tạo chưa gắn với nhu cầu của thị trường LĐ tại địa phương. Còn một bộ phận học viên chỉ theo nghề được một thời gian rồi bỏ nghề xuất phát từ nguyên nhân thu nhập khi làm nghề thấp.

Anh Nguyễn Văn Hưng ở thị trấn Mỹ An (huyện Tháp Mười, Đồng Tháp) cho biết, nghề đan thảm bằng nguyên liệu lục bình học vài ngày là có thể làm, nhưng thu nhập chỉ từ 20.000-30.000 đồng/ngày. Chị Phan Kim Tuyết ở phường 4 (TP.Vĩnh Long) cũng nhận xét tương tự: Học nghề xong, ngồi đan thảm cả ngày chỉ kiếm được xấp xỉ 20.000 đồng nên bỏ nghề, chuyển sang đi học lớp nấu ăn.

Đối với SV tốt nghiệp cao đẳng, đại học thì nguyên nhân khiến sau khi có tấm bằng trong tay phải làm trái nghề có mấy nguyên nhân: Việc chiêu sinh đào tạo của một số trường – và việc chọn ngành học của các bạn trẻ – chưa sát với nhu cầu xã hội. Tình trạng thừa -thiếu giáo viên là một minh chứng. Chế độ đãi ngộ, thu nhập cũng là một yếu tố tác động. Nhiều địa phương thiếu giáo viên mầm non, song việc chiêu sinh ngành sư phạm đào tạo giáo viên bậc học này thường không đủ chỉ tiêu.

Ngoài ra, còn có nguyên nhân do một số bạn trẻ chưa hình dung hết công việc của nghề mình chọn học sau khi ra trường. Các lớp đào tạo ngành du lịch mấy năm qua tại Kiên Giang chủ yếu đào tạo hướng dẫn viên du lịch và thu hút đông SV nữ hơn SV nam. Tuy nhiên, khi ra trường, không ít bạn nữ không theo nghề vì không thích ứng được với điều kiện thường xuyên làm việc xa nhà, sức khỏe không đảm bảo…

Khi hoạt động hướng nghiệp chưa thật thấu đáo, việc dự báo nhu cầu nguồn nhân lực chưa được thực hiện bài bản với độ chính xác cao thì tình trạng học nghề nhưng không theo nghề khó có thể hạn chế được ở mức thấp nhất!

Theo Lao Động