Hiệu trưởng – người dẫn dắt, lan tỏa hạnh phúc trong trường học
Để hiện thực hóa trường học hạnh phúc, hiệu trưởng có vai trò vô cùng quan trọng. Đội ngũ này được coi là người dẫn dắt và lan tỏa hạnh phúc trong trường học.
Trong giờ tập viết của HS lớp 1 Trường Tiểu học Thăng Long (Hoàn Kiếm, Hà Nội). Ảnh: Thế Đại
Tạo động lực
Là giáo viên, việc đầu tiên cô Nguyễn Thị Huế, Trường THPT Minh Đài (Phú Thọ) mong mỏi từ hiệu trưởng là sự công bằng, sáng tạo trong quản lý, để đại đa số giáo viên nể phục, hài lòng và do đó sẽ ủng hộ. “Điều này là cốt lõi để giáo viên cảm thấy “hạnh phúc”, để họ có động lực làm việc. Còn hiệu trưởng sáng tạo trong quản lý sẽ giảm áp lực hành chính về hồ sơ cho giáo viên rất nhiều” – cô Huế chia sẻ.
Một phẩm chất khác giáo viên cũng mong mỏi từ hiệu trưởng là phải quan tâm đến chất lượng giáo dục. Đừng tạo áp lực cho giáo viên bằng các quy chế cứng nhắc, bởi nghề giáo vốn đã nhiều áp lực. Thay vì chỉ trích, phê bình, nên chuyển sang góp ý chân thành, chỉ ra lỗi sai cho giáo viên sửa và động viên khích lệ. Cùng với đó, hiệu trưởng cũng nên quan tâm đến nhu cầu tinh thần của giáo viên; khéo léo tổ chức cho giáo viên gặp gỡ, giao lưu, kết nối để gắn kết hơn.
“Giáo viên luôn mong có một hiệu trưởng tạo được uy tín với học sinh và phụ huynh, từ đó tạo được niềm tin và tự hào cho giáo viên khi giảng dạy ở trường. Cũng sẽ rất tuyệt vời nếu người đứng đầu nhà trường hiểu biết các văn bản hành chính, nắm được các quy định của ngành để giải thích với phụ huynh một cách thuyết phục” – cô Nguyễn Thị Huế cho hay.
Để học sinh hứng khởi khi đến trường đòi hỏi môi trường GD phải thực sự hạnh phúc. Ảnh: Thế Đại
Dưới góc độ chuyên gia, theo PGS.TS Trần Thành Nam, Chủ nhiệm khoa Các khoa học giáo dục, Trường ĐH Giáo dục (ĐHQG Hà Nội) nêu quan điểm: Trường học hạnh phúc là nơi có các mối quan hệ tích cực; phương pháp dạy và học phù hợp; môi trường học tập an toàn và thân thiện. Đó là nơi mà mọi học sinh, giáo viên và cán bộ, nhân viên cảm thấy được yêu thương, an toàn, tôn trọng, được hiểu và có giá trị. Để hiện thực hóa trường học hạnh phúc có nhiều công việc cần phải triển khai một cách đồng bộ; trong đó, vai trò của người đứng đầu nhà trường vô cùng quan trọng.
“Công tác xây dựng trường học hạnh phúc cần phải được phản ánh trong kế hoạch và ngân sách hàng năm của nhà trường và không thể thiếu vai trò của người hiệu trưởng. Bên cạnh đó, để xây dựng các cấu phần cơ bản của một trường học hạnh phúc cần có những chính sách nhất quán và chỉ đạo mạnh mẽ từ người đứng đầu nhà trường” – PGS Trần Thành Nam cho hay.
PGS Trần Thành Nam đồng thời cũng nhấn mạnh đến các nội dung giúp có được một trường học hạnh phúc chỉ có thể thực hiện nếu người đứng đầu nhà trường hiểu và quyết tâm thực hiện. Trong đó có việc giảm các bài kiểm tra định kỳ, tăng cường đ.ánh giá quá trình; thay thế bài tập về nhà bằng các hoạt động tự chọn để “mở rộng” việc học; tăng cường tổ chức hoạt động nhóm giúp học sinh hợp tác giải quyết vấn đề; dạy học sinh đặt câu hỏi và coi những lỗi sai của học sinh như một phần của quá trình học tập và phát triển; tổ chức những hoạt động sau giờ học để thay thế việc dạy kèm gia sư; tổ chức các sự kiện để thúc đẩy ý thức tập thể trong cộng đồng nhà trường; hay triển khai các chương trình chăm sóc sức khỏe tâm thần; phương pháp mindfulness (thư giãn thiền) trong trường học…
Video đang HOT
Cô và trò Trường THCS Khương Thượng (Đống Đa, Hà Nội) trao đổi bài học trong môi trường thân thiện. Ảnh: Thế Đại
Bắt đầu từ những việc nhỏ
Trong bối cảnh đổi mới giáo dục hiện nay, chủ trương của ngành Giáo dục là xây dựng mô hình: “Trường học hạnh phúc – Thầy cô hạnh phúc – Học sinh hạnh phúc”, với hai chỉ số quan trọng nhất trong mục tiêu giáo dục của trường là hạnh phúc và chất lượng. Do vậy, nhiều trường học đã bắt đầu tạo ra những thay đổi đột phá về tư duy, mạnh dạn trong cách làm, sáng tạo trong tiếp cận để đạt được mục tiêu giáo dục cho nhà trường.
Chia sẻ điều này, ông Đặng Tự Ân, Giám đốc Quỹ hỗ trợ đổi mới giáo dục phổ thông Việt Nam, nguyên Vụ trưởng Vụ Tiểu học (Bộ GD&ĐT) đặc biệt nhấn mạnh đến vai trò của hiệu trường nhà trường: “Người ta coi “hiệu trưởng, người dẫn dắt, lan tỏa hạnh phúc” là nguyên tắc vàng để xây dựng trường học hạnh phúc. Một khi hiệu trưởng, giáo viên thay đổi, nhà trường sẽ thay đổi. Khi ấy học sinh được hưởng niềm vui và có hạnh phúc.”. Theo ông Đặng Tự Ân, hiệu trưởng đi đầu thay đổi cần quan tâm đồng thời 3 yếu tố (con người, môi trường làm việc và phong cách làm việc trong trường). Cả 3 yếu tố lồng ghép, đan xen vào nhau và con người ở đây được hiểu là cán bộ, nhà giáo, người lao động, học sinh và cha mẹ học sinh.
Đưa ra những chỉ dẫn cơ bản cho hiệu trưởng trong quá trình xây dựng trường học hạnh phúc, ông Đặng Tự Ân cho rằng: Hiệu trưởng trước hết phải là người có hạnh phúc mới có thể lan tỏa hạnh phúc. Người đứng đầu nhà trường cũng cần thân thiện, cởi mở; đặc biệt, hãy kiếm tìm hạnh phúc từ những việc làm nhỏ bé.
“Để làm được những điều lớn lao, cao xa, ngay từ bây giờ, mỗi thầy cô, cán bộ quản lý học cách làm những việc nhỏ bé, bình thường như: Bình tĩnh lắng nghe; đặt mình vào vị trí của người khác khi xử lý công việc; chú ý đến cảm xúc của người khác khi làm việc; gọi tên cảm xúc; sẵn sàng nói lời xin lỗi; kết nối và mở lòng, cùng nhau đưa ra giải pháp” – ông Đặng Tự Ân gợi ý.
“GS Hồ Ngọc Đại từng đưa ra khẩu hiệu, được coi là triết lý trong học tập của ông, đó là “Mỗi ngày đến trường là một niềm vui”. Học sinh tới trường không phải là sự ép buộc của gia đình mà là niềm vui khi được gặp bạn bè, thầy cô, được biết thêm về kiến thức và trải nghiệm nhiều trong cuộc sống. Vì thế, có thể hiểu “Mỗi ngày đến trường là một ngày hạnh phúc” là một triết lý, một cách tiếp cận mô hình trường học hạnh phúc. Làm sao cho cha mẹ học sinh cũng trở thành những thầy cô giáo của chính con em họ chứ không chỉ giao phó 100% cho nhà trường” – ông Đặng Tự Ân chia sẻ.
Tôi chưa bao giờ hối tiếc vì đã theo nghề giáo
Suốt 9 năm nay, dù cho khi trời nắng hay mưa, thầy Hùng luôn ra đón học sinh trước cổng vào đầu giờ, quan tâm và chia sẻ ý kiến với từng phụ huynh.
Đó là hình ảnh của thầy Nguyễn Văn Hùng - Hiệu trưởng trường tiểu học Mê Linh, quận 3, Thành phố Hồ Chí Minh đã trở nên quá quen thuộc với hàng trăm học sinh của trường, người dân sống trong khu vực.
Chuyển về công tác tại trường tiểu học Mê Linh, quận 3 từ khá lâu, nhưng suốt 9 năm nay, dù cho khi trời nắng hay mưa, thầy Hùng luôn ra đón học sinh trước cổng vào đầu giờ, quan tâm và chia sẻ ý kiến với từng phụ huynh.
Những câu nói: "Nào con nhấc chân lên để khỏi trúng pô xe", "Nào con từ từ thôi. Con chào mẹ đi.", "Ôi thầy chào con, con ăn sáng gì rồi?"...đã trở nên quá thân thương, quen thuộc đối với học sinh của trường Mê Linh hàng ngày.
Vào mỗi sáng thứ hai đầu tuần, thầy hiệu trưởng đã 40 năm mê "gõ đầu trẻ" đều tranh thủ sinh hoạt dưới cờ với các em học sinh. Thầy hay lồng ghép nhiều câu chuyện vui để dạy bảo các em, như: Không được xả rác bừa bãi, ra đường nhớ đội mũ bảo hiểm, biết yêu thương mọi người, biết tự chăm sóc bản thân...
Trong căn phòng chỉ rộng khoảng 20m2 của thầy Hùng ngồi, hiện đã được ngăn làm đôi bằng một vách gỗ. Thầy chỉ ngồi trong phòng rộng 10m2, phần còn lại lấy nơi làm chỗ cho học sinh đọc sách.
Học sinh trong vòng tay trìu mến của thầy Nguyễn Văn Hùng ở phòng đọc sách (ảnh: P.L)
Thầy hiệu trưởng dí dỏm này có một quy định rất đặc biệt, bất cứ học sinh nào chỉ cần đến phòng thầy, gõ cửa 3 tiếng, sẽ được thầy mở cửa cho vào, và trò chuyện với thầy hiệu trưởng bất cứ vấn đề gì.
Vì vừa là phòng đọc sách, vừa là phòng thầy hiệu trưởng, nên các em học sinh của trường rất thích thú khi bước vào phòng này, vì "một công, đôi chuyện".
Tiếp phóng viên Tạp chí Điện tử Giáo dục Việt Nam vào trưa một ngày tháng 11, khi mà đồng hồ điểm giữa trưa đã gần kề, tranh thủ giải quyết xong công việc, thì cũng là lúc một nhóm học sinh của trường ùa vào, chào thầy rồi tranh nhau lấy những quyển sách để đọc. Thỉnh thoảng, các em lại níu lấy tay thầy hiệu trưởng, hỏi về những chi tiết còn khó hiểu.
Thầy Nguyễn Văn Hùng nói với chúng tôi bằng vẻ mặt rất tự hào: "Tụi nhỏ là fan hâm mộ của tôi đó, thích nghe thầy kể chuyện lắm".
Đến nay, thầy Hùng đã có hành trình hơn 40 năm đam mê với nghề "gõ đầu trẻ". Xuất thân là một giáo viên rồi cán bộ quản lý trường học trong vòng 7 năm tại huyện Cần Giờ, Thành phố Hồ Chí Minh với vô vàn những điều khó khăn, tháng 9/1987, thầy được điều về quận 3, một quận ở trung tâm thành phố.
Do lúc này đã đủ cán bộ quản lý, thầy ngồi không "cuồng tay", thầy đề xuất với cấp trên cho mình làm giáo viên.
Thầy Hùng và tập thể sư phạm trường tiểu học Mê Linh (ảnh chụp lại của trường)
Chỉ trong vòng 3 năm sau đó, thầy được luân chuyển đến ba trường tiểu học trên địa bàn quận này.
12 năm tiếp theo, thầy được phân làm hiệu trưởng trường tiểu học Nguyễn Thiện Thuật, quận 3, ngôi trường có đông trẻ khuyết tật hòa nhập.
Không chấp nhận bỏ cuộc, thầy quan sát, gần gũi với từng em, để hiểu về các sang chấn tâm lý mà các em đang phải gánh chịu.
"Suốt những năm đó, tôi luôn mong muốn tạo ra cho các em một môi trường học bình thường, hiểu và chia sẻ, yêu thương các bạn khuyết tật hòa nhập. Muốn vậy, cần phải nhẹ nhàng, quan tâm và tinh tế với từng em học sinh" - thầy Nguyễn Văn Hùng chia sẻ.
Tới năm 2011, thầy được bổ nhiệm về làm Hiệu trưởng trường tiểu học Mê Linh, quận 3. Một ngôi trường mà khuôn viên chỉ vỏn vẹn chưa đầy 1.000m2, 15 phòng học với tổng số học sinh chỉ có vài trăm em cả bán trú và ngoại trú.
Ngay khi vừa mới về ngôi trường này, thầy đã nghĩ ngay đến chuyện sẽ đón học sinh ở cổng, để gắn kết thêm tình thầy trò, và quan trọng hơn cả là để cho các em học sinh cảm nhận được niềm vui vào đầu mỗi buổi sáng, khi mình bước chân vào trường học.
Và cứ như thế, trên con đường Hai Bà Trưng (quận 3) thường hay bị ùn ứ giao thông, từ nhiều năm nay, thầy Hùng lại ra cổng đón học sinh vào mỗi buổi sáng, trở thành một thói quen thường xuyên hàng ngày của thầy, học sinh trường và nhiều người dân địa phương khi nhìn thấy.
Thầy Hùng (áo xanh) đón học sinh trước cổng trường (ảnh: N.V.H)
Thầy Nguyễn Văn Hùng tâm sự: Phụ huynh khi đưa con đến trường, khi biết thầy là hiệu trưởng, đã tranh thủ thời gian ít ỏi để trao đổi chuyện học hành của các em, hay góp ý những vấn đề còn tồn tại của nhà trường.
Ngoài ra, việc thầy đón học sinh ở cổng, cũng là cách quan sát xem học sinh của mình thực hành những bài dạy của thầy cô giáo trên lớp ra sao, như biết giữ gìn vệ sinh cá nhân, lễ phép với người lớn, đi xe phải đội mũ bảo hiểm hay tự mang ba lô, tự xuống xe...
Từ sự xuất hiện của thầy hiệu trưởng, dần dần, nhiều giáo viên trong trường cũng đã biết ra cổng đón chào học sinh vào mỗi buổi sáng, thể hiện sự quan tâm tới các em, làm phụ huynh rất an tâm khi gửi các em vào học ngôi trường này.
Chỉ còn khoảng một năm nữa, thầy Nguyễn Văn Hùng sẽ nghỉ hưu, nhưng thầy cho biết rằng, mình chưa một ngày hối tiếc vì đã đi theo nghề giáo.
Với những thành tích, đóng góp xuất sắc cho sự nghiệp giáo dục và đào tạo Thành phố Hồ Chí Minh, năm nay, thầy Hùng là một trong 50 giáo viên, cán bộ quản lý tiêu biểu của ngành được trao g.iải t.hưởng Võ Trường Toản năm 2020.
Xây trường học hạnh phúc - biến giấc mơ thành hiện thực Xây dựng trường học thân thiện, hiện đại, xanh - sạch - đẹp; trường đạt Chuẩn quốc gia là việc mà ngành Giáo dục đang từng bước đạt được trong những năm gần đây. Thầy trò Trường THPT Phan Huy Chú - Đống Đa hạnh phúc trong ngôi trường phát triển, tiến bộ. Tuy nhiên, xây dựng trường học hạnh phúc, điều mà...
