Những người chèo lái ngôi trường hạnh phúc
Nhà trường đổi mới nhằm thúc đẩy sự phát triển toàn diện và đem lại hạnh phúc cho người học. Các chuyên gia giáo dục cho rằng, mô hình trường học hạnh phúc phải là đích đến của một nhà trường đổi mới.
TS Nguyễn Văn Hòa – người sáng lập, Chủ tịch HĐQT Hệ thống trường chất lượng cao Nguyễn Bỉnh Khiêm ( Hà Nội ) – hạnh phúc bên các học trò nhỏ.
Truyền trưởng của một ngôi trường hạnh phúc
Trường học hạnh phúc được hiểu là nơi mà ở đó mọi người đều được sống hạnh phúc, trong đó hạnh phúc của người học được coi là mục tiêu cao nhất. Hay có thể hiểu, trường học hạnh phúc là ngôi trường mà ở đó giáo viên hạnh phúc và học sinh được phát triển toàn diện, được là chính mình, trong một môi trường học tập an toàn, thân thiện và nhiều tình thương.
Theo ông Đặng Tự Ân – Giám đốc quốc gia Quỹ Hỗ trợ đổi mới GDPT, Hiệu trưởng là nhân tố quan trọng, là người truyền cảm hứng và cũng là người “cầm lái” con tàu trường học hạnh phúc . Các thầy cô phải rèn luyện và có tâm thế của người có hoãi bão hạnh phúc và sẵn sàng dấn thân vì trường học hạnh phúc .
Ngoài ra, cũng cần lưu ý, do hạnh phúc chúng ta không thể “bắt” được nó mà chỉ có thể cảm nhận mà thôi. Vì thế, hạnh phúc thường dễ dẫn tới liên tưởng với các hiện tượng siêu thực. Do vậy, quan điểm hạnh phúc cần thuần túy khoa học xã hội , khoa học cảm xúc, tránh lồng ghép vào các yếu tố thần học, tôn giáo hay tâm linh trong quá trình xây dựng mô hình trường học hạnh phúc .
“Yếu tố quyết định để có được một trường học hạnh phúc là phải rèn luyện để mỗi người trong trường luôn có cách nghĩ tích cực, trong đó hiệu trưởng là người khởi nguồn và dẫn dắt, từ đó lan tỏa cho giáo viên, học sinh và cha mẹ học sinh.”, ông Đặng Tự Ân nhấn mạnh.
Hiện nay, ở các nhà trường, quyền lực cao nhất nằm trong tay Hiệu trưởng. Có thể nói,Hiệu trưởng là người dẫn dắt, lan tỏa hạnh phúc trong nhà trường. Đối với đội ngũ cán bộ quản lý, Hiệu trưởng là người tiên phong, là linh hồn của trường. Hiệu trưởng có hạnh phúc, hạnh phúc ấy sẽ lan tỏa tới thầy cô, sẽ đem đến hạnh phúc cho học sinh, cho cha mẹ học sinh và nhiều người trong xã hội .
Theo ông Đặng Tự Ân, để thực hiện tốt sứ mệnh của mình, Hiệu trưởng phải dám tự nhìn nhận, dám bước ra khỏi “vùng an toàn” và thay đổi.
Nếu hình dung nhà trường là một xã hội thu nhỏ và để xã hội ấy hạnh phúc, thì Hiệu trưởng với vai trò người lãnh đạo cao nhất cần thay đổi tư duy, cách nghĩ, quan điểm quản trị, cách thức điều hành, phải chuyển từ tư duy quản lý, mệnh lệnh hành chính sang tư duy phục vụ, đặt lợi ích, sự hài lòng của “khách hàng” lên hàng đầu. Bên cạnh “lực đẩy” về hệ điều hành, không thể thiếu “lực kéo” là hệ giá trị, tầm nhìn chiến lược, khát khao đạt đến, sẽ dẫn dắt người chèo lái con thuyền giáo dục mỗi nhà trường đi đúng hướng và cán đích.
Cô Bùi Thị Ngọc Lan – Trường THTP Hoàng Cầu ( Hà Nội ) tham gia Hội giảng mùa xuân.
Giáo viên hạnh phúc kiến tạo trường học hạnh phúc
Chúng ta nói đến cảm xúc và hạnh phúc cho học trò nhưng đó là kết quả cuối cùng, là điểm cuối của con đường. Nếu bắt đầu con đường thì phải là cảm xúc và hạnh phúc của các thầy cô giáo. Các thầy cô giáo muốn cảm xúc vui vẻ hạnh phúc trào dâng để có thể thương yêu và trở thành người truyền cảm hứng thì các thầy cô phải thay đổi chính bản thân mình. Và nhà trường phải hỗ trợ cho các thầy cô thay đổi, đây gọi là thay đổi để làm con người mới, để đóng vai trò là người truyền cảm hứng, là người bạn, là người đi trước, là người dẫn đường, là người trở thành điểm tựa và niềm tin cho HS và CMHS.
Theo TS Nguyễn Văn Hòa – Người sáng lập, Chủ tịch HĐQT Hệ thống trường chất lượng cao Nguyễn Bỉnh Khiêm (Hà Nội): Muốn các thầy cô giáo thực hiện tốt vai trò kiến tạo ngôi trường hạnh phúc, nhà trường phải quan tâm, ở đây không chỉ là quan tâm vật chất mà phải tôn trọng GV, tạo điều kiện cho GV được tập huấn, tìm hiểu thêm những nội dung gắn với xu thế đổi mới giáo dục của thời đại mới; được học tập giá trị sống, được nâng cao kĩ năng sống, được thường xuyên trao đổi những kinh nghiệm tự học hỏi lẫn nhau….
“Tôi xin nhấn mạnh, các thầy cô giáo không vui vẻ, không hạnh phúc thì không thể nào có giờ học hạnh phúc, HS hạnh phúc. Vì vậy, các nhà quản lý cần quan tâm hơn đến các thầy cô, hỗ trợ họ về mọi mặt và khi chúng ta làm tốt việc đó rồi thì mới mong có được một trường học hạnh phúc bền vững . “, TS Nguyễn Văn Hòa nêu quan điểm.
Là trực tiếp đứng lớp, Cô Bùi Thị Ngọc Lan – Giáo viên Ngữ văn Trường THPT Hoàng Cầu (Hà Nội) cho rằng: Mỗi người đều có quan điểm khác nhau về giờ học, tiết học hạnh phúc nhưng dù có như thế nào thì đó đều để nói đến cảm xúc tích cực của cả người dạy và người học. Thầy làm tròn vai trò dẫn dắt, hướng dẫn, là “ nhạc trưởng” của giờ học. Trò được tôn trọng cảm xúc, thoả sức bộc lộ năng lực, suy nghĩ, được chia sẻ, được lĩnh hội kiến thức để giải quyết các tình huống liên quan đến bài học và cuộc sống. Đặc biệt, trong các giờ học hạnh phúc hay tiết học hạnh phúc, ở đó cả thầy – trò đều chủ động, tích cực và tràn đầy hứng khởi…
Các chuyên gia chỉ ra rằng, khi giáo viên đủ hiểu biết, trình độ, kỹ năng để trút bỏ áp lực, lớp học, học sinh sẽ hạnh phúc. Hiệu trưởng là người giúp giáo viên thoát khỏi những áp lực, sự quá tải trong dạy học. Nếu không giáo viên không còn sức, đâu nghĩ đến trường học hạnh phúc. Trường học với bầu không khí căng thẳng và bất an thì trường học hạnh phúc chỉ là điều viển vông.
“Trong việc xây dựng trường học hạnh phúc, cốt lõi nhất là các thầy cô giáo phải thay đổi. Thầy cô thay đổi bản thân mình thì mới làm thay đổi được HS, chinh phục được HS và làm cho HS hạnh phúc. GV phải hạnh phúc thì HS mới có được hạnh phúc.
Nhà quản lý phải là người thay đổi trước hết và phải là đầu tàu, gương mẫu để kéo cả đoàn tàu đi theo. Trong hành trình xây dựng trường học hạnh phúc, gặp khó khăn đến đâu thì người quản lý phải tháo gỡ đến đó và phải là chỗ dựa, là người hướng dẫn, người cầm lái cho con tàu của mình đi đúng hướng; tạo dựng được niềm tin cho các thầy cô giáo, học sinh và phụ huynh học sinh của trường mình.”, TS Nguyễn Văn Hòa nhấn mạnh.
Xây dựng trường học hạnh phúc: Bắt đầu từ người thầy
Từ năm 2019, Bộ GDĐT đã triển khai cuộc vận động xây dựng "Trường học hạnh phúc". Nhiều nhà trường trên khắp cả nước đã triển khai rút ra những bài học kinh nghiệm cần thiết để lan tỏa và mang lại giá trị hạnh phúc cho cả thầy và trò, để mỗi ngày đến trường thực sự là một ngày vui.
Trẻ em cần một môi trường an toàn và vui tươi để học tập.
Hiểu đúng về trường học hạnh phúc
Ông Đặng Tự Ân, Giám đốc quốc gia Quỹ Hỗ trợ đổi mới giáo dục phổ thông cho hay, khoa học thực tiễn đã chứng minh, việc các nước đưa mô hình trường học hạnh phúc vào nhà trường dưới dạng lồng ghép vào các mô hình dạy học đổi mới khác thì thành tích học tập của học sinh (HS) được tăng lên 10-12%.
Trong đó, giáo dục cần hướng người học tới các giá trị tinh thần, tới lòng tốt và biết ơn, tới tính kiên trì và tinh thần cộng đồng. "Các quốc gia cần định vị lại trường học, thay vì chỉ chú trọng dạy học theo tư duy logic, giải quyết vấn đề là cần phát triển các giá trị của cảm xúc hạnh phúc, nâng cao lòng tự tin và năng lực hợp tác trong quá trình học tập và làm việc", ông Đặng Tự Ân trao đổi.
Có nhiều cách hiểu về trường học hạnh phúc. Theo TS Nguyễn Văn Hòa, nhà sáng lập, Chủ tịch HĐQT Hệ thống trường chất lượng cao Nguyễn Bỉnh Khiêm (Hà Nội) thì hạnh phúc không phải là đến trường để vui chơi thoải mái.
Hạnh phúc phải là tạo cho HS hứng thú khi học tập, tham gia các hoạt động. Khi đó, bản thân các em tự giác tham gia, tự chủ trong việc học và các hoạt động. HS sẽ không bị áp lực, kết quả học tập, rèn luyện sẽ tốt hơn.
Xây dựng "Trường học hạnh phúc" là xây dựng lồng ghép "Chương trình giáo dục nhà trường" trong mỗi nhà trường. Không tách rời với mục tiêu tất cả vì sứ mệnh cao cả là chất lượng giáo dục, năng lực, phẩm chất của lớp lớp các thế hệ HS.
Niềm vui, hạnh phúc có thể được đưa đến từ bên ngoài nhưng nó chỉ thực sự đạt được sự bền vững và thúc đẩy cá nhân hành động tích cực hàng ngày, hàng giờ khi đó là thành quả từ sự nỗ lực của chính bản thân từng người thông qua quá trình liên tục rèn luyện, vượt qua thách thức và đạt đến thành công từ nhỏ đến lớn, từ ít đến nhiều.
Đây cũng là quan điểm của ngành giáo dục khi phát động cuộc vận động xây dựng "Trường học hạnh phúc" với thông điệp, thầy cô giáo thay đổi để hướng đến một môi trường sư phạm văn minh, thân thiện, trường học hạnh phúc được tạo nên bởi các hành vi chuẩn mực, trước hết là của thầy, cô giáo có đạo đức trong sáng, yêu nghề, tận tâm, tận lực.
Trong đó, theo Bộ trưởng Bộ GDĐT Phùng Xuân Nhạ, cần nhấn mạnh đến ba tiêu chí yêu thương, an toàn, tôn trọng. Ông Nhạ cho rằng cần tôn trọng sự khác biệt của HS, thấu hiểu, chia sẻ và hỗ trợ HS vượt qua khó khăn.
Bắt đầu từ hiệu trưởng
Ông Đặng Tự Ân cho rằng hiệu trưởng là nhân tố quan trọng, là người truyền cảm hứng và cũng là người cầm lái con tàu trường học hạnh phúc. Hãy "Quản lý mà không quản lý" là nhắn nhủ của ông tới các vị hiệu trưởng với mong muốn "Hiệu trưởng có dám tự nhìn nhận, dám bước ra khỏi vùng an toàn và thay đổi?
Đây là trở lực vô cùng khó khăn. Nếu hình dung nhà trường là một xã hội thu nhỏ và để xã hội ấy hạnh phúc, thì hiệu trưởng với vai trò người lãnh đạo cao nhất cần thay đổi tư duy, cách nghĩ, quan điểm quản trị, cách thức điều hành, phải chuyển từ tư duy quản lý, mệnh lệnh hành chính sang tư duy phục vụ, đặt lợi ích, sự hài lòng của "khách hàng" lên hàng đầu.
Bên cạnh lực đẩy về hệ điều hành, không thể thiếu lực kéo là hệ giá trị, tầm nhìn chiến lược, khát khao đạt đến, sẽ dẫn dắt người chèo lái con thuyền giáo dục mỗi nhà trường đi đúng hướng và cán đích"- ông Đặng Tự Ân nhận định.
Cô Nguyễn Thị Thu Anh, Hiệu trưởng Trường THCS & THPT Nguyễn Tất Thành, Hà Nội cũng đồng tình với quan điểm để có được sự thành công của mỗi giờ học, mỗi lớp học, cần đến sự nỗ lực của giáo viên quyết định 70% còn 30% là Ban giám hiệu. Bởi Ban giám hiệu mà cứ nói mãi nhưng giáo viên không chuyển động thì Ban giám hiệu sẽ rất khó khăn.
Thừa nhận để nói về trường học hạnh phúc, lớp học hạnh phúc là không dễ chút nào khi bạn không xuất phát từ những trải nghiệm thay đổi của thực tiễn, cô Bùi Thị Ngọc Lan- giáo viên Ngữ văn Trường THPT Hoàng Cầu (Hà Nội) cho rằng phải có sự thực hành, hiểu rõ bản chất, giá trị của nó chúng ta mới mạnh dạn "nói dễ được".
Kinh nghiệm triển khai mô hình "Lớp học hạnh phúc" tại Trường THPT Hoàng Cầu từ năm học 2018-2019 tới nay cho thấy khó khăn lớn nhất chính là "Mọi nguồn lực xã hội chưa hiểu rõ bản chất và giá trị của trường học hạnh phúc mang lại nên chưa có nhiều những động thái ủng hộ tích cực, mạnh mẽ cho mô hình này".
Trong năm học này, nhà trường đã tăng cường công tác truyền thông giáo dục; lan tỏa những thành công của mô hình lớp học hạnh phúc, trường học hạnh phúc thông qua các hội thảo để khẳng định ý nghĩa, giá trị nhân văn của mô hình này...
Đối với vai trò của giáo viên, TS Nguyễn Văn Hòa cho rằng các thầy cô phải thay đổi chính bản thân mình. Các thầy cô phải rèn luyện và có tâm thế của người có hoãi bão hạnh phúc và sẵn sàng dấn thân vì trường học hạnh phúc. Bởi các thầy cô giáo không vui vẻ, không hạnh phúc thì không thể nào có giờ học hạnh phúc, HS hạnh phúc.
TS Nguyễn Văn Hòa nhấn mạnh muốn các thầy cô giáo làm điều đó, nhà trường phải quan tâm, ở đây không chỉ là quan tâm vật chất mà phải tôn trọng giáo viên; tạo điều kiện cho giáo viên được tập huấn, tìm hiểu thêm những nội dung gắn với xu thế đổi mới giáo dục của thời đại mới; được học tập giá trị sống, được nâng cao kĩ năng sống, được thường xuyên trao đổi những kinh nghiệm tự học hỏi lẫn nhau...
Từ góc độ vĩ mô, ngành giáo dục thời gian qua đã triển khai các giải pháp hướng đến giáo dục hạnh phúc như: Giảm tải chương trình học, chương trình GDPT tiếp cận phát triển năng lực, phẩm chất và phát triển toàn diện HS theo từng cá nhân; giảm áp lực thi cử, thay đổi cách kiểm tra, đánh giá vì sự tiến bộ của HS; tăng cường hoạt động trải nghiệm ứng dụng kiến thức đã học vào thực tiễn; tăng cường khen thưởng, động viên và thực hiện kỷ luật tích cực đối với HS...
Giáo dục và hạnh phúc Từ năm 2019, Bộ GD&ĐT triển khai cuộc vận động "xây dựng trường học hạnh phúc". Để cuộc vận động có hiệu quả thiết thực, không chỉ như một phong trào, cần có những hiểu biết sâu sắc về giáo dục và hạnh phúc, những giải pháp căn cơ, lâu dài. Con người luôn mong muốn có được cảm giác hạnh phúc càng...