Hạn hán Rủi ro mới với an ninh năng lượng ở châu Âu
Khi châu Âu tìm các nguồn năng lượng thay thế cho khí đốt của Nga, các chuyên gia cảnh báo về một mối đe dọa mới đối với an ninh năng lượng, lần này là hạn hán.
Lòng sông khô cạn do hạn hán tại Saint-Anastasie, miền nam nước Pháp. Ảnh: AFP/TTXVN
Theo trang oilprice.com, hạn hán tấn công châu Âu đang tác động đến mọi thứ, từ lương thực, vận chuyển hàng hóa đến môi trường.
Tại Italy, mực nước sông Po đã giảm hai mét so với mực nước bình thường, khiến những cánh đồng lúa khô cạn.
Trong khi đó, sông Rhine của Đức đã cạn nước đến mức các tàu chở hàng không thể chở đầy hàng qua sông, đẩy chi phí vận chuyển lên cao.
Sông Tille ở vùng Burgundy của Pháp hiện là một bãi cạn có xác hàng nghìn con cá.
Hạn hán đã ảnh hưởng lớn đến hoạt động sản xuất năng lượng của châu Âu. Số liệu của công ty Đức Statista cho thấy năng lượng thủy điện đã giảm khoảng 20% kể từ năm 2021. Điều này một phần là do các hồ chứa đã cạn kiệt ở các nước như Italy, Serbia, Montenegro và Na Uy.
Video đang HOT
Na Uy vốn là quốc gia sản xuất điện từ thủy điện lớn. Nước này thậm chí đang thực hiện các bước để giảm xuất khẩu, ưu tiên lấp đầy hồ chứa đang ở mức thấp để có thể duy trì sản xuất điện phục vụ trong nước.
Theo Reuters, đầu tuần này, giá điện trong một số hợp đồng điện tương lai được giao dịch ở Liên minh châu Âu (EU) đã đạt mức cao nhất. Nhà phân tích Fabian Ronningen của công ty Rystad Energy cho biết: “Một số yếu tố đang tích tụ: Thị trường không chắc chắn về việc công ty điện lực Pháp EDF có tăng khả năng cung cấp điện hạt nhân đủ cho mùa đông hay không”.
Pháp đã phải đóng cửa một số nhà máy điện hạt nhân vì nước các sông Rhone và Garonne quá ấm nên không thể làm mát các lò phản ứng của nhà máy điện. Pháp phụ thuộc 70% vào năng lượng hạt nhân và là nước xuất khẩu điện chính, thường cung cấp cho Italy, Đức và Anh. Ngoài việc không có đủ nước để làm mát, các nhà máy điện hạt nhân ở Pháp còn phải ngừng hoạt động do trục trặc và các vấn đề bảo trì, vốn đã bị trì hoãn vì đại dịch COVID-19. Những lý do kết hợp này có nghĩa là sản lượng thủy điện của Pháp giảm gần 50%.
Sản lượng điện sản xuất từ thủy điện và hạt nhân ở châu Âu giảm đã khiến bức tranh an ninh năng lượng ở châu Âu thêm tối tăm. Từ trước hạn hán, các nước châu Âu đã phải vất vả đối phó với giá năng lượng tăng vọt do nguồn cung khí đốt từ Nga giảm mạnh.
Trong khi đó, lượng khí đốt của tập đoàn Nga Gazprom đến châu Âu vẫn thấp hơn nhiều so với thường lệ. Công ty này cảnh báo rằng giá khí đốt giao ngay tại thị trường châu Âu có thể lên tới 4.000 USD/1.000 m3. Gần đây, giá giao ngay đã phá vỡ ngưỡng 2.500 USD/1.000 m3.
EU đã nhanh chóng chuyển từ khí đốt Nga sang khí tự nhiên hóa lỏng (LNG) của Mỹ trong bối cảnh khủng hoảng Ukraine, nhưng tốc độ vẫn chưa đủ. Năng lực xuất khẩu LNG của Mỹ không phải là vô hạn và các nhà sản xuất Mỹ cũng có các khách hàng khác ở châu Á. Khi mùa đông đến gần, người mua châu Á ngày càng sẵn sàng trả các khoản phí bảo hiểm cao hơn cho LNG, điều này khiến cuộc cạnh tranh mua LNG thêm căng thẳng.
Vì vậy, không có gì ngạc nhiên khi giá điện ở một số khu vực của châu Âu đã đạt kỷ lục. Hợp đồng điện thực hiện vào năm sau của Đức đã tăng lên hơn 530 euro/MWh vào đầu tuần này, tăng 500% trong 12 tháng qua. Không có ngành công nghiệp nào có thể chịu được cú sốc giá như vậy mà không bị tổn hại.
Đức đã phải chi số tiền tương đương hơn 15 tỷ USD để cứu trợ một trong những công ty khí đốt lớn nhất là Uniper vào đầu năm nay. Tập đoàn hóa chất khổng lồ BASF cảnh báo rằng tình trạng thiếu khí đốt có thể tàn phá ngành công nghiệp này. Các nhà máy luyện nhôm và kẽm đang đóng cửa, các nhà máy phân bón cũng vậy. Tất cả đều vì giá khí và điện cao kỷ lục.
Hơn nữa, nếu chỉ dự trữ khí đốt thì sẽ không đủ để giữ cho các nền kinh tế châu Âu vượt qua những tháng mùa đông. EU sẽ cần nhiều khí đốt được cung cấp thường xuyên hơn. Ngoài Mỹ, có rất ít nơi khác mà EU có thể mua khí đốt. Đó có thể là lý do tại sao giới chức quản lý năng lượng Đức cảnh báo nền kinh tế lớn nhất EU này sẽ cần giảm tiêu thụ khí đốt xuống 1/5 để tránh tình trạng thiếu hụt và phải hạn chế khí đốt trong mùa đông.
Mỏ khí đốt khổng lồ của Hà Lan có thể giải cứu châu Âu khỏi khủng hoảng năng lượng
Groningen - một tỉnh ở phía Bắc Hà Lan - có thể giúp châu Âu giảm phụ thuộc năng lượng của Nga.
Một nhà máy sản xuất khí đốt ở Groningen, Hà Lan. Ảnh: Reuters
Theo bà Alice Stollmeyer, cựu chuyên gia chính sách khí hậu và năng lượng của EU, và ông Lukas Trakimavičius, chuyên gia nghiên cứu tại trung tâm về an ninh năng lượng NATO, ít ai biết rằng Groningen - một tỉnh ở phía Bắc Hà Lan - có thể giúp châu Âu giảm phụ thuộc vào năng lượng của Nga. Tỉnh này là nơi có mỏ Groningen, một trong những nơi có trữ lượng khí đốt tự nhiên lớn nhất thế giới, có khoảng 450 tỷ mét khối (bcm). Trong bối cảnh hiện nay, mỏ này có giá trị bằng gần ba năm nhập khẩu khí đốt của châu Âu từ Nga.
Mỏ khí Groningen là một trong những nguồn cung cấp khí đốt nội địa chính của châu Âu kể từ khi được phát hiện vào năm 1959. Tuy nhiên, sau các trận động đất liên tục và tác động của các hoạt động địa chấn, Chính phủ Hà Lan đã quyết định giới hạn sản lượng khí đốt tự nhiên từ mỏ này.
Giới hạn đầu tiên được thiết lập vào năm 2014 và kể từ đó, sản lượng mỏ Groningen và tỷ trọng trong tổng sản lượng khí đốt của Hà Lan đã giảm dần. Sau đó, vào tháng 9/2019, Bộ Kinh tế và Chính sách Khí hậu của Hà Lan thông báo rằng sản lượng khai thác từ mỏ khí Groningen sẽ chỉ được thực hiện trong những ngày mùa Đông đặc biệt lạnh, từ năm 2022 trở đi. Mục tiêu cuối cùng là đóng cửa hoàn toàn vào năm 2026.
Kể từ khi áp đặt giới hạn đối với sản lượng khí đốt ở Groningen vào năm 2014, sản lượng khai thác từ mỏ này đã giảm 73%, từ 42 Bcm năm 2014 xuống 11 Bcm vào năm 2019. Ngoài ra, tỷ trọng của mỏ khí Groningen trong tổng sản lượng của Hà Lan giảm từ 62% năm 2014 xuống 38% vào năm 2019.
Cho đến nay, việc Nga tiến hành chiến dịch quân sự ở Ukraine và cuộc khủng hoảng năng lượng ở châu Âu hầu như không ảnh hưởng đến tính toán của Hà Lan. Viện dẫn những lo ngại về an toàn, các nhà chức trách Hà Lan khẳng định rằng chỉ khi tất cả các quốc gia ở Bắc Tây Âu kích hoạt giai đoạn ba của kế hoạch khẩn cấp về khí đốt (về cơ bản là phân bổ khí đốt) thì họ mới xem xét tăng cường sản xuất khí đốt ở Groningen.
Mặc dù sự thận trọng của Hà Lan là điều dễ hiểu, nhưng xét đến mức độ nghiêm trọng của tình hình, có những lý do thuyết phục khiến việc tăng sản xuất khí đốt ở Groningen sớm hơn là hợp lý.
Thứ nhất, nếu Groningen không tăng sản lượng trong những tháng tiếp theo, châu Âu có thể phải đối mặt với một mùa Đông rất khó khăn. Để có thể vượt qua mùa Đông đầu tiên mà không có khí đốt của Nga, các nước EU cần bổ sung lượng khí dự trữ càng nhiều càng tốt. Tuy nhiên, điều này sẽ không dễ thực hiện khi Nga bắt đầu hạn chế xuất khẩu khí đốt sang châu Âu và các nhà cung cấp thay thế có ít công suất dự phòng.
Hơn nữa, có thể cho rằng chỉ riêng việc nhập khẩu khí đốt tự nhiên hóa lỏng (LNG) là khó có thể lấp đầy khoảng trống do thiếu khí đốt của Nga. Về nguồn cung, thị trường LNG đang rất khan hiếm. Về mặt tiếp nhận, tình hình cũng căng thẳng không kém vì khả năng phân bổ LNG của châu Âu vốn không đủ thời gian và kinh phí để đáp ứng nhu cầu hiện tại.
Thứ hai, có rất ít lý do để tin rằng Nga sẽ không cắt hoàn toàn nguồn cung khí đốt cho châu Âu một cách đột ngột. Vì vậy, châu Âu cần chuẩn bị những phương án cần thiết để ứng phó với tình huống này khi vẫn còn thời gian. Nếu không, có nguy cơ là một khi mùa nóng đến, việc bị cắt đột ngột phần còn lại nguồn cung cấp khí đốt cho châu Âu sẽ đẩy giá năng lượng thậm chí còn cao hơn, lạm phát sẽ tăng vọt và lo ngại về một cuộc suy thoái sắp xảy ra sẽ bùng phát.
Tất nhiên, điều quan trọng cần lưu ý là Groningen không phải là giải pháp hoàn hảo đối với những thảm họa năng lượng của châu Âu. Bất chấp quy mô của mỏ khí, vì lý do kỹ thuật và an toàn, việc tăng nhanh sản lượng khai thác sẽ là thách thức. Điều tốt nhất có thể hy vọng trên thực tế là tăng dần sản lượng khí đốt khai thác tại Groningen đạt khoảng 8 - 17 bcm khí mỗi năm trong vòng 3 - 4 năm.
Vấn đề quan trọng nhất mà Groningen giúp cho châu Âu là lục địa này sẽ có thêm thời gian nhằm đa dạng hóa nguồn cung cấp năng lượng của Nga thông qua phát triển cơ sở hạ tầng nhập khẩu LNG mới. Đồng thời, mỏ cũng giúp các nhà hoạch định chính sách có cơ hội để giảm nhu cầu khí đốt tự nhiên của châu Âu thông qua các sáng kiến sử dụng hiệu quả năng lượng và tăng tốc triển khai các nguồn năng lượng tái tạo.
Bồ Đào Nha phản đối đề xuất của EU về cắt giảm sử dụng khí đốt Bồ Đào Nha cho rằng đề xuất này không cân xứng và không bền vững vì nó sẽ dẫn đến việc cắt điện. Ông Joao Galamba. Ảnh: EPA Bộ trưởng Năng lượng Bồ Đào Nha Joao Galamba ngày 21/7 cho biết nước này hoàn toàn phản đối đề xuất của EU về việc cắt giảm sử dụng khí đốt cho đến tháng 3/2023,...