GS Phan Thanh Sơn Nam thừa nhận có sai sót trong nghiên cứu khoa học

GS- TS Phan Thanh Sơn Nam đã lên tiếng thừa nhận sai sót trong một khâu làm thực nghiệm liên quan một số bài báo khoa học đăng trên tạp chí quốc tế.

Ông Phan Thanh Sơn Nam nhận quyết định công nhận cho giáo sư trẻ nhất hồi 4.2.2015 – ẢNH: NGỌC THẮNG

Sáng nay (9.3), GS-TS Phan Thanh Sơn Nam, Trưởng khoa Kỹ thuật hóa học Trường ĐH Bách khoa (ĐH Quốc gia TP.HCM), đã chia sẻ với phóng viên Báo Thanh Niên xung quanh việc sai sót một khâu trong quá trình làm thực nghiệm nghiên cứu liên quan tới một số bài báo của nhóm.

Trao đổi với Thanh Niên , GS Phan Thanh Sơn Nam, xác nhận một số công bố của nhóm xảy ra tình trạng phần phụ lục (SI) của bài này có một số phổ NMR (phổ cộng hưởng từ hạt nhân, một phương pháp bổ sung quan trọng với hoá học hữu cơ) giống với NMR trong phần phụ lục của bài khác của chính nhóm này. Lỗi này chỉ xảy ra trong phần phụ lục – phần thông tin hỗ trợ cho bài báo chính, không phải phần chính của bài báo.

Ông cho biết nhóm nghiên cứu đang rà soát các bài đăng và hiện phát hiện có 4 bài bị lỗi này. Hiện nhóm đang đặt hóa chất lặp lại các thí nghiệm để có dữ liệu mới và cũng gửi thư xin tạp chí cho đăng bản đính chính cho phần phụ lục của 4 bài báo.

“Tùy theo tạp chí mà khi sai sót có yêu cầu đính chính hay không, tuy nhiên nhóm mình vẫn chủ động xin đính chính. Bất cứ phát hiện chỗ nào sai thì phải yêu cầu sửa hết. Trong khoa học sai một chút xíu cũng là sai”, GS Nam cho biết.

Cũng theo ông Nam, trong các bài này tác giả chính là người trực tiếp viết phần phụ lục. Sau đó, sẽ có một người hướng dẫn khác trong nhóm chịu trách nhiệm kiểm tra trước khi tới trưởng nhóm đọc lần cuối cùng.

Trước đó, trang Bách khoa toàn thư mở Wikipedia có đăng tải bài viết liên quan đến GS Phan Thanh Sơn Nam, trong đó có nội dung tố ông gian lận kết quả nghiên cứu bằng cách tái sử dụng cùng một phổ cộng hưởng từ của cùng một lần đo cho nhiều kết quả khác nhau trong một số bài báo khác nhau không liên quan (xuất bản từ năm 2014-2020).

Ngày 8.3, GS này đã có bài chia sẻ mà ông cho rằng đây là “kinh nghiệm xương máu khi làm nghiên cứu” trên trang Facebook cá nhân. Ông viết: “Chuyện bài báo này có hình ảnh hay dữ liệu giống bài báo khác trong chính nhóm của mình, kể cả trong phần phụ lục, là sai. Xưa nay mình vẫn nhắc nhở học trò mình rằng chuyện này là sai. Nhóm mình đã sai thì phải tự sửa lại cho đúng”.

Ông Nam viết tiếp: “Với tư cách là trưởng nhóm nghiên cứu và là người có kiểm tra lần cuối bài báo, mình thành thật xin lỗi cộng đồng vì nhóm mình đã để xảy ra chuyện này. Cá nhân mình thành thật xin lỗi vì không đủ kiến thức và kỹ năng cũng như đã không tổ chức nhóm nghiên cứu thật tốt để ngăn chặn những lỗi nói trên. Cá nhân mình cũng thành thật xin lỗi vì đã không hướng dẫn học trò kỹ hơn nữa. Bao nhiêu bằng cấp, bao nhiêu kinh nghiệm, thì mình cũng cần phải học thêm cách làm việc cho nghiêm túc hơn nữa”.

Về hướng khắc phục trong tương lai, ông Nam cho biết sẽ phân công một tiến sĩ chịu trách nhiệm rà soát kiểm tra thật kỹ phần phụ lục của bài báo khi công bố. Ngoài ra, các nhóm nhỏ trong nhóm mình sẽ kiểm tra chéo với nhau.

GS-TS Phan Thanh Sơn Nam được biết đến là nhà hóa học tiêu biểu của Việt Nam. Ông từng là giáo sư trẻ nhất năm 2015 khi mới 37 tuổi. Tạp chí Asian Scientist (Singapore) từng bình chọn ông trong số danh sách 100 nhà khoa học hàng đầu châu Á trong năm 2018 do có giải thưởng quốc tế hoặc giải thưởng quốc gia trong năm 2017, cũng như có một số đóng góp nổi bật cho cộng đồng trong lĩnh vực của mình trong năm 2017. Ông và nhóm nghiên cứu của mình đã có hàng trăm bài báo khoa học trên các tạp chí quốc tế.

Có được phép tái sử dụng cùng một phổ cho nhiều bài báo khoa học khác nhau không liên quan hay nói cách khác bài báo này có hình ảnh hoặc dữ liệu giống bài báo khác trong chính nhóm của mình thực hiện, kể cả trong phần phụ lục, là một vấn đề phức tạp trong nghiên cứu khoa học. Về vấn đề này, Báo Thanh Niên sẽ tiếp tục lấy ý kiến của các nhà chuyên môn, giới nghiên cứu khoa học để biết được đây có phải là gian lận trong nghiên cứu khoa học?