GS. Hoàng Chí Bảo: Những độc tố làm ảnh hưởng môi trường giáo dục Việt Nam

GS Hoàng Chí Bảo cho rằng, những độc tố làm ô nhiễm môi trường xã hội, môi trường giáo dục là từ tham nhũng, chủ nghĩa cá nhân cực đoan, vụ lợi, tôn thờ giá trị vật chất, xem nhẹ giá trị tinh thần, đạo đức xã hội suy đồi đến mức thái độ và lối sống vô cảm, vô trách nhiệm…

GS. Hoàng Chí Bảo, Hội đồng Lý luận Trung ương đã có bài phân tích sâu sắc về “ Giáo dục đại học Việt Nam trong bối cảnh đổi mới và Hội nhập quốc tế – Những luận đề về triết lý giáo dục đại học”.

GS Hoàng Chí Bảo

Đổi mới giáo dục phai đông bô vơi đôi mơi kinh tê, đôi mơi chinh tri, đôi mơi xa hôi

Nươc ta đang thưc hiên đôi mơi căn ban va toan diên nên giao duc quôc dân đông thơi chu đông va tich cưc hôi nhâp quôc tê đap ưng yêu câu phat triên bên vưng va hiên đai hoa đât nươc.

Đang ta đa nêu ro sư cân thiêt, bưc xuc phai vươt qua “cac điêm nghen” cua phat triên, trong đo co điêm nghen vê chât lương thâp cua nguôn nhân lưc. Đôt pha tương ưng đê vươt qua điêm nghen nay đoi hoi phai nâng cao chât lương giao duc – đao tao ma chât lương giao duc đai hoc co vai tro quyêt đinh trưc tiêp. Đôi mơi căn ban va toan diên nên giao duc quôc dân phai đươc thưc hiên đông bô va nhât quan.

Đông bô theo nghia nao va nhât quan theo muc tiêu nao? Đo la câu hoi đâu tiên đăt ra va phai tim câu tra lơi đung, thâm nhuân quan điêm thưc tiên, đôi mơi va phat triên đôi vơi lanh đao, quan ly, tư tư duy ly luân phan anh tâm nhin chiên lươc đên xac lâp thê chê, hoach đinh chinh sach, bô tri nguôn lưc va xây dưng môi trương cung cac điêu kiên thưc hiên, thê hiên chương trinh hanh đông.

Đôi mơi căn ban va toan diên giao duc – đao tao phai đông bô vơi đôi mơi kinh tê, đôi mơi chinh tri, đôi mơi xa hôi va quan ly xa hôi ơ nươc ta; không chi đông bô giưa cac linh vưc, loai hinh như đa nêu trên ma con la găn kêt chung trong tinh hê thông – chinh thê, tac đông, chi phôi va chê ươc lân nhau, giưa chung không co sư tach rơi, biêt lâp nao.

Moi đông thai đôi mơi giao duc không thê không tinh đên tac đông chi phôi cua tiêm lưc kinh tê quôc gia, tưc la nguôn lưc vât chât cho giao duc đôi mơi va đên lươt no, kêt qua, san phâm do đôi mơi giao duc đem lai phai phuc vu trưc tiêp cho kinh tê tăng trương va phat triên.

Giao duc – đao tao con đăc biêt chiu sư chi phôi, đinh hương cua chinh tri, đo la quan điêm, tư tương, Cương linh, Nghi quyêt cua Đang lanh đao, câm quyên, la thê chê, chinh sach, luât phap cua Nha nươc quan ly.

Giao duc, đăc biêt la giao duc đai hoc phuc vu trưc tiêp cho chinh tri băng sưc manh cua khoa hoc, nhân lưc khoa hoc, tinh thân dân chu, năng lưc phan biên va dư bao, sưc đây cua tiêm năng sang tao.

Giao duc va nha trương, ơ moi câp hoc, nganh hoc, tư mâm non đên phô thông va đai hoc, tư hê thông công lâp đên ngoai công lâp, tư chinh quy – tâp trung đên tai chưc, tư thây giao, nha quan ly giao duc đên hoc sinh… tôn tai va hoat đông ơ trong xa hôi chư không phai la nhưng ôc đao, biêt lâp.

Một mình ngành giáo dục không thể giải quyết được bài toán “trì trệ, tụt hậu”

Giao duc va nha trương cung vơi lưc lương đông đao thây va tro đêu chiu tac đông, anh hương tư xa hôi, ca xa hôi theo nghia rông (la toan bô câu truc tô chưc va hoat đông cua đơi sông xa hôi bao gôm kinh tê, chinh tri, xa hôi, văn hoa, môi trương vơi tât ca nhưng thê chê, luât phap, chinh sach, phong tuc, tâp quan, truyên thông va thưc tai) lân nghia hep (cơ câu xa hôi, chinh sach xa hôi, quan hê xa hôi giưa ngươi va ngươi va cac vân đê cua quan ly xa hôi, ca trong điêu kiên, môi trương binh thương lân nhưng tinh huông không binh thương).

Tac đông, anh hương cua xa hôi vao giao duc la vô cung phưc tap, đa chiêu, tư nhưng thuân lơi tao xung lưc cho phat triên giao duc tich cưc, lanh manh đên nhưng kho khăn, nhưng mâu thuân, nghich ly dân tơi nhưng lưc can lam cho giao duc hoăc tri trê, châm phat triên, tut hâu, lac hâu, nhât la so vơi quôc tê hoăc chêch hương phat triên, suy thoai, khung hoang.

Co thê noi, du nôi tai giao duc co nô lưc tư đôi mơi như thê nao nhưng môt minh giao duc không thê giai quyêt đươc câu chuyên hay bai toan giao duc đăt ra. Đây la vân đê cua ca dân tôc, cua ca xa hôi, cua toan Đang toan dân, tưng ngươi, tưng gia đinh đên ca nươc… ai ai cung co quan hê mât thiêt, tât yêu vơi giao duc.

Bâu khi quyên chinh tri, tinh thân, đao đưc, văn hoa cung như thưc lưc kinh tê cua xa hôi đêu anh hương đên trang thai sưc khoe, xu hương, triên vong cua giao duc. Trach nhiêm cao nhât thuôc vê Đang va Nha nươc. Trach nhiêm trưc tiêp thuôc vê nganh giao duc.

Giao duc va nha trương, nhưng ngươi lam giao duc va cac đôi tương thu hương giao duc co vai tro gop phân vao nô lưc chung đê lanh manh hoa xa hôi, đê tao lâp môt môi trương đao đưc, văn hoa cho giao duc phat triên theo đinh hương Nhân văn – Dân chu – Khoa hoc nhưng giao duc vân luôn luôn bi rang buôc va chê ươc tư xa hôi. Đo la ca môt phưc hơp va le đương nhiên la rât phưc tap, nhât la môt xa hôi đang qua đô, chuyên đông trong đôi mơi va hôi nhâp như xa hôi Viêt Nam hiên nay.

Đổi mới giáo dục không nóng vội, chủ quan, duy ý chí

Đôi mơi giao duc không thê châm trê nhưng lai không thê nong vôi, chu quan, duy y chi. Xa hôi đoi hoi rât cao, đăt nhiêu ky vong ơ giao duc nhưng lai không thê đô lôi hoan toan cho giao duc, kê ca nhưng tinh huông giao duc xa la vơi ban chât đich thưc cua no, nhưng suy đôi va tha hoa co tinh phan giao duc (cung la phan văn hoa, phan phat triên) đang diên ra, ơ đo co giao duc đai hoc.

Giao duc không thê không bi tâp nhiêm tư nhưng măt trai, tiêu cưc va hê luy cua xa hôi thâm nhâp vao: tư thê chê quan liêu, tham nhung đa trơ thanh quôc nan, chủ nghĩa cá nhân cưc đoan, vu lơi, vi ky, tôn thơ gia tri vât chât, tiên bac, xem nhe gia tri tinh thân, đao đưc xa hôi suy đôi đên mưc thai đô va lôi sông vô cam, vô trach nhiêm không con la ca biêt… Đo la nhưng đôc tô lam ô nhiêm môi trương xa hôi, môi trương giao duc.

Giao duc cân đat đên nhưng chuân mưc, nhưng gia tri đich thưc nhưng không nên va không thê ly tương hoa giao duc môt khi môi trương vât chât va tinh thân đê chân hưng giao duc chưa đươc cai biên manh me, đông bô tư nô lưc va đông thuân cua ca xa hôi chư không chi ban thân nganh giao duc.

Tư tương sâu săc va cao quy cua Mac vê quan hê giưa hoan canh vơi con ngươi hoan toan co thê mơ rông ra đê hiêu quan hê giưa môi trương xa hôi vơi giao duc. Con ngươi la san phâm cua hoan canh, hoan canh tao ra con ngươi trong chưng mưc ma con ngươi “sang tao lai” hoan canh, cho nên phai lam cho hoan canh ngay cang co tinh ngươi (nhân tinh) nhiêu hơn.

Sư phong phu cua môi ca nhân tuy thuôc vao sư phong phu cua nhưng môi liên hê hiên thưc giưa no vơi nhưng ca nhân khac. Nhân cach cua môi ngươi (ca nhân – ca thê) la môt quan hê liên nhân cach.

Sinh viên phai đươc giac ngô ly tương nghê nghiêp

Tinh đông bô trong đôi mơi giao duc không chi đăt trong môi liên hê giưa giao duc vơi cac linh vưc cua đơi sông xa hôi ma con phai đươc nhin nhân tư bên trong cua câu truc hê thông giao duc. Đo la:

- Đôi mơi va nâng cao chât lương giao duc đai hoc không thê tach rơi, không thê không liên quan đên giao duc phô thông, nhât la phô thông trung hoc, đo la “đâu vao” cua giao duc đai hoc, noi rông hơn la phai chăm lo tơi toan bô nên tang, cơ sơ cua giao duc đai hoc vơi tinh cach la giao duc bâc cao, giao duc đao tao chuyên gia (nha chuyên môn, ngươi co nghê va thao nghê), hinh thanh đôi ngu tri thưc tương lai.

Nhưng tre nho mâm non không đươc nuôi day chu đao, nhưng hoc sinh tiêu hoc không đươc ren luyên cân thân vê đao đưc, nhưng hoc sinh trung hoc không đươc huân luyên vưng chai vê cac kiên thưc va ky năng cơ ban… như môt sư chuân bi tôt đê trơ thanh sinh viên đai hocthi lam sao co thê co đu tiên đê cho chât lương đai hoc.

- Đôi mơi va nâng cao chât lương giao duc đai hoc không chi đôi mơi đông bô trong ca hê thông câp hoc, nganh hoc ma con phai đôi mơi đông bô cac măt khâu tao nên tô chưc va hoat đôngcua đơi sông đai hoc tư mô hinh thiêt chê (trương đai hoc), nôi dung giao duc – đao tao bâc đai hoc, phương phap day va hoc, cai côt loi cua phương phap giao duc đai hoc, chu thê day va giao duc (cac giang viên đai hoc), chu thê hoc va tư giao duc (sinh viên), chu thê quan ly, quan tri đai hoc.

Thiêt kê chương trinh, giao trinh tai liêu phuc vu day – hoc va cac vân đê khac thuôc vê nguôn lưc cho phat triên đai hoc, bô công cu co tinh chuân mưc khoa hoc va phap ly đê đanh gia chât lương… tât ca đêu phai đươc chi dân tư ly luân, triêt ly giao duc va triêt ly giao duc đai hoc.

Đu thây giai bai toan giao duc va chât lương giao duc đai hoc cân đên vô sô nhiêu cac dư kiên, trươc hêt va hê trong la nhưng vân đê chung ơ tâm quan điêm, nguyên tăc va phương phap.

Tinh đông bô phai thê hiên va găn liên vơi tinh nhât quan, ơ đây la muc tiêu giao duc – đao tao cua xa hôi đươc đinh hinh thanh muc tiêu giao duc – đao tao đai hoc. Đo la con ngươi, ngươi sinh viên trên cac tư cach chu thê cua no: ngươi công dân trương thanh trong xa hôi dân chu va nha nươc phap quyên, ngươi tri thưc tương lai, nha chuyên môn hanh nghê trong môt linh vưc nghê nghiêp nhât đinh trong nên kinh tê thi trương hiên đai va tiên tơi kinh tê tri thưc, trong môi trương đôi mơi va hôi nhâp…

Tưu trung lai, đai hoc phai đao tao ra nhưng nhân cach trung thưc va sang tao. Sinh viên phai đươc giac ngô ly tương nghê nghiêp, ho phai co nghê va trơ thanh nghiêp, tư đo ly tương nghê nghiêp phan anh va đo lương ly tương đao đưc, ly tương chinh tri, thanh muc đich, đông cơ, le sông, lôi sông, phong cach, ban linh…

Sư mênh cua giao duc ma biêu hiên nôi bât, nôi trôi nhât ơ giao duc đai hoc như vân thương noi la: “Nâng cao dân tri, đao tao nhân lưc, bôi dương nhân tai”. Chinh ơ đây, điêu tương như đa ro rang, đây đu, ôn đinh ma hoa ra lai thiêu hut va thiêu hut ơ điêm côt loi.

Nâng cao dân tri – đao tao nhân lưc – bôi dương nhân tai phai đat đên sư phat triên va hoan thiên nhân cach. Đây mơi la muc tiêu thưc chât, quan trong nhât, la hương đich cua san phâm con ngươi do giao duc va nha trương tao ra, la thươc đo chât lương hiêu qua thưc hiên sư mênh giao duc va sư mênh giao duc đai hoc.

Day chư, truyên nghê đê day ngươi, ren ngươi la vi vây. Giao duc phai chuyên trong tâm tư trang bi tri thưc, tich luy kiên thưc sang phat triên cac năng lưc, phâm chât nhân cach la vi vây.

Ngay tư buôi đâu thanh lâp chinh thê công hoa dân chu va băt đâu môt nên giao duc mơi dân chu va tiên bô, môt nên giao duc Dân tôc – Khoa hoc – Đai chung hơn bay thâp ky trươc, Hô Chi Minh, nha giao duc co tâm nhin chiên lươc đa xac đinh, đo phai la “ nên giao duc đem lai sư phat triên đây đu moi năng lưc săn co cua môi ngươi“.

Giao duc va giao duc đai hoc phai thông nhât, nhât quan trong ban thân no cac đăc trưng gia tri: Khoa hoc va cach mang, dân chu va nhân văn, đôi mơi va sang tao. Chi như thê mơi co phat triên bên vưng va hiên đai hoa.

Đo cung la tinh thân cơ ban cua triêt ly giao duc Viêt Nam trong đôi mơi va hôi nhâp.

Bài 2: GS Hoàng Chí Bảo: Muốn nâng chất lượng giáo dục, phải có “tinh thần đại học”

GS. Hoàng Chí Bảo – Hội đồng Lý luận Trung ương

* Tít bài do Ban Giáo dục tòa soạn Dân trí đặt.

Theo Dân trí