Giáo dục không thể lệch pha với thế giới

Các chuyên gia nhận định chương trình giáo dục phổ thông mới phải chung dòng chảy của thế giới, tính đến việc chuyển giao tri thức không phân biệt quốc gia

Singapore, Israel, Phần Lan là những quốc gia có nền giáo dục hiện đại bậc nhất thế giới. Những cường quốc giáo dục đó đã thực hiện đường lối giáo dục như thế nào, liệu rằng sự thay đổi trong chương trình giáo dục phổ thông (GDPT) mới của Việt Nam có đang đi đúng hướng?

Hai nền giáo dục tương đồng

Đánh giá chương trình GDPT mới của nền giáo dục Việt Nam so với Singapore, bà Phạm Hải Yến – người có 10 năm kinh nghiệm làm việc tại Bộ Giáo dục Singapore – cho rằng giá trị trọng tâm của nền giáo dục hai nước hiện nay là tương đồng khi lấy giá trị con người làm trọng tâm. Chương trình GDPT mới của Việt Nam cũng hướng đến nền giáo dục nhân văn, từ nhân văn mới đến phát triển bền vững và phồn vinh, điều mà Singapore đã hướng đến nhiều năm trước.

Theo bà Yến, nền giáo dục hai nước đều hướng đến năng lực con người khi đào tạo những kiến thức về bản thân, hiểu về xã hội, giúp đưa ra những quyết định đúng đắn; chú trọng học những kỹ năng tư duy phản biện, sáng tạo đổi mới, nhận thức chuyển hóa toàn cầu và làm việc với những nền giáo dục đa văn hóa, khả năng giao tiếp, kỹ năng tổng hợp sử dụng thông tin… Những yếu tố đó sẽ giúp người học tự tin, biết định hướng việc học tập của mình, đóng góp năng lực cho xã hội.

Toán dạy trong trường học cũng cần giải quyết được các vấn đề thực tiễn Ảnh: TẤN THẠNH

Tại Singapore, mỗi trường đào tạo theo cách khác nhau, ở đó công nhận sự đa dạng về trí thông minh của mỗi học sinh. Các em có khả năng khác nhau thì các trường có chương trình khác nhau để đào tạo cho phù hợp. Chính phủ Singapore đưa ra chính sách, còn mỗi trường có thêm 2 chương trình học là học ứng dụng và học suốt đời. Trường sẽ có quyền tự chủ để chọn những chủ đề mà mình có thế mạnh hoặc những chủ đề mà hội đồng, ban quản lý, giáo viên của trường tin tưởng các kỹ năng này rất cần thiết cho học sinh thì sẽ tự lên kế hoạch, tự thiết kế chương trình để thực hiện.

Tại thời điểm năm 2015 đến 2017, khi mà những chính sách này triển khai, đa số trường chọn đưa STEM (thuật ngữ chỉ các ngành học về khoa học, công nghệ, kỹ thuật và toán học) vào chương trình học ứng dụng, tư duy thiết kế, phát triển năng lực lãnh đạo… Mỗi trường được chọn theo bản sắc của trường mình.

“Chương trình GDPT mới của Việt Nam là phù hợp, tiến bộ vì đưa định hướng nghề nghiệp vào chương trình THCS và THPT. Vì nếu học sinh chọn ngành mà không hiểu về nghề thì sẽ dễ bỏ học, chán học. Đây là một bước tiến rất phù hợp với xu hướng của thế giới. Singapore cũng đang thực hiện việc định hướng nghề nghiệp cho học sinh cấp II” – bà Phạm Hải Yến chia sẻ.

Ngoài ra, bà Yến cũng nhận định Việt Nam đang có những bước tiến rất đáng khích lệ. Tư duy rất tích cực và phù hợp nhưng để đạt những khát vọng đó, cả Việt Nam và Singapore đều có những vấn đề phải giải quyết triệt để như: hệ thống đánh giá giáo viên, học sinh, nạn thành tích. Ở Singapore, theo thống kê, mỗi năm phụ huynh phải chi 3 tỉ SGD cho con đi học thêm để có thành tích cao, thậm chí những bé mới 18 tháng tuổi đã đi học thêm, đó là thực tại khá tương đồng giữa hai nước.

Chấm dứt dạy thiếu thực tế

Israel cũng gặp khó khăn khi thiếu giáo viên có khả năng về STEM, những sinh viên giỏi sau khi tốt nghiệp đa số chọn vào các tập đoàn lương cao. Đồng thời, tại đất nước này, việc đào tạo liền mạch còn khó khăn hơn rất nhiều khi tất cả học sinh tốt nghiệp THPT phải đi nghĩa vụ quân sự bắt buộc: nam 3 năm, nữ 2 năm. Nhiều khó khăn nhưng đây luôn là nước dẫn đầu về nghiên cứu đổi mới sáng tạo, khoa học kỹ thuật.

Ông Nguyễn Việt Trung – chuyên gia phát triển chương trình STEM, không gian sáng chế theo mô hình giáo dục Israel – cho biết đất nước này luôn có những chính sách bảo đảm việc phát triển STEM trong nguồn lao động, xuyên suốt từ phổ thông, quân đội, trường ĐH cho tới việc nghiên cứu. STEM sẽ được chia ở các mức độ khác nhau, không tập trung vào môn học mà vào giải quyết vấn đề. Trong quá trình giải quyết vấn đề sẽ tích hợp những kiến thức cần thiết. Ví dụ, một học sinh đưa ra phương pháp để giải quyết vấn đề thiếu nước, em sẽ nghiên cứu những hoạt động tốn nhiều nước nhất của con người, sau đó đưa ra mô hình tương tự như đèn giao thông, ước lượng 20 lít là tối ưu với một lần tắm, đèn xanh người dùng sẽ được tắm, đèn đỏ báo hiệu lượng nước được sử dụng trong việc tắm đã hết, như vậy đã tiết kiệm được một lượng nước đáng kể.

Ở Israel chia dạy toán ra thành 4 mức độ, đánh giá học sinh cũng thông qua 4 mức độ đó. Những kiến thức về khái niệm sẽ chiếm 10% số câu hỏi; những kiến thức liên quan đến phương pháp giải, giải quyết vấn đề chiếm 30%; liên kết những vấn đề khác để đưa ra kết quả sẽ chiếm 60% tổng số câu hỏi. Phương pháp này hướng đến năng lực giải quyết vấn đề thay vì đưa ra một đáp án cụ thể.

Theo ông Trung, ở Việt Nam có một tình trạng là chương trình học rất nặng, tích phân, đạo hàm hay đặt vấn đề còn nhiều, chưa áp dụng được thực tế. Nếu giảm tải thì phải đánh giá chương trình giảm tải đó có tốt hay không, phù hợp hay không.

Thiếu nghiên cứu vì bận chạy “sô”

Các chuyên gia cho rằng ở Phần Lan, giáo dục được miễn phí, chất lượng giáo dục đồng đều, khả năng tự nghiên cứu và cải thiện chuyên môn của giáo viên cực kỳ tốt, đó cũng là thời gian chính thức được tính trong lương.

“Ở Việt Nam, giờ giáo viên nghiên cứu, tái tạo sức sáng tạo không được tính như lương, dẫn đến trường hợp chạy “sô” dạy học, không còn sức lực để sáng tạo, nghiên cứu” – ông Nguyễn Việt Dũng, Giám đốc khu vực Công ty Tư vấn Công nghệ và Vận hành giáo dục hàng đầu Oksidia đến từ Phần Lan, nhận định.

NGUYỄN THUẬN

Theo nld.com.vn