Ghé làng nghề Đa Sỹ, chị em dễ dàng chọn được bộ dao kéo sắc bén dùng cả chục năm không hỏng từ lời khuyên của người thợ rèn thủ công

Nằm bên dòng sông Nhuệ thuộc quận Hà Đông (Hà Nội), làng cổ Đa Sỹ từ lâu được biết đến với nghề rèn truyền thống. Nhiều người thường tìm tới Đa Sỹ để mua cho mình các loại dao, kéo bởi sự tin tưởng về chất lượng các sản phẩm tại đây.

Làng dao kéo nổi tiếng của miền Bắc với nhiều sản phẩm chất lượng được làm thủ công

Khác hoàn toàn với quy mô và các dãy hàng san sát nhau như nhiều làng nghề truyền thống tại miền Bắc, nếu bạn tới làng nghề Đa Sỹ, Hà Đông sẽ khá bất ngờ vì những cửa hàng bày bán sản phẩm ở đây lại khá thưa thớt.

Từ đầu làng tới cuối làng, đếm ngón tay cũng chỉ 5-6 cửa hiệu bán dao kéo.

Những cửa hàng này chủ yếu nằm sát lề đường, có một tủ kính nhỏ bày bán các sản phẩm để người mua quan sát và dễ lựa chọn.

Từ đầu làng tới cuối làng, đếm ngón tay cũng chỉ 4-5 cửa hiệu bán dao kéo.

Cách mua bán ở đây cũng rất đơn giản. Sản phẩm chỉ được bọc trong tấm giấy báo rồi trao tay người mua.

Mỗi cửa hàng sẽ có dụng cụ làm bén. Họ có thể hỗ trợ khách hàng có nhu cầu hoặc bán cho những người cần dùng tới.

Theo cụ Hoàng Văn Dinh (72 tuổi, thợ rèn đã nghỉ hưu tại làng Đa Sỹ) chia sẻ, gia đình làm nghề ở đây chủ yếu là cha truyền con nối.

“Cũng chẳng rõ nghề rèn ở làng Đa Sỹ là có từ bao giờ, nhưng từ thời cha ông tôi đã có. Đời này truyền đời kia giữ lửa cho nghề. Trước đây tìm nguyên liệu sắt khá khó khăn, người thợ rèn phải đi khắp nơi mua thanh nhíp ô tô hỏng, thanh đường ray tàu thanh lý,… để làm.

Các sản phẩm như cuốc, xẻng, dao, kéo, liềm… từ trước đều làm thủ công. Đến nay nguyên liệu dồi dào, lại có máy móc hỗ trợ nên cũng đỡ tốn nhiều công sức. Tuy nhiên, tới hiện tại cũng đã ít gia đình theo truyền thống làm rèn thủ công xưa. Nhưng Đa Sỹ vẫn có những sản phẩm chất lượng, đáp ứng nhu cầu và tiêu chuẩn của nhiều người tiêu dùng”, cụ Dinh chia sẻ.

Những sản phẩm ở làng nghề Đa Sỹ đều rất đa dạng từ kéo, dao cho tới các dụng cụ làm vườn, làm nông nghiệp.

Kéo tại đây có hai loại, kéo cắt cỏ và kéo thường. Loại kéo nhỏ thường dùng ở các gia đình có giá 80.000 đồng/chiếc.

Loại kéo cắt cỏ trong vườn sẽ có giá cao hơn: 320.000 đồng/chiếc.

Lưỡi kéo cắt cỏ tại làng Đa Sỹ được rèn thủ công nên có độ sáng và rất bén.

Các cửa hàng tại làng nghề Đa Sỹ bán sản phẩm rất đa dạng. Từ dụng cụ phục vụ đời sống sinh hoạt như dao kéo. Cho tới các sản phẩm phục vụ công việc nhà, đồng áng như lưỡi cuốc, lưỡi liềm, dụng cụ cắt cỏ, thanh mài dao,…

Theo anh Hùng Dũng (một chủ tiệm bán dao Đa Sỹ) chia sẻ, công đoạn để làm ra một sản phẩm dao, kéo ở Đa Sỹ rất công phu. Dao phải chọn thép tốt, tốt nhất là nhíp ô tô (dùng để rèn dao chặt) hoặc tanh lốp ô tô (dùng rèn loại dao nhỏ). Sau đó, thép được đưa vào lò nung đủ độ.

Nếu thợ dùng máy móc thì năng suất lao động tất nhiên sẽ cao nhưng chất lượng sản phẩm không bằng làm thủ công. Với những con dao được rèn thủ công nếu người dùng bảo quản tốt, độ bền có khi lên tới vài chục năm.

Một sản phẩm dao nhỏ được rèn thủ công từ tanh lốp ô tô tại làng Đa Sỹ.

Bên trong một cửa hàng bán dao kéo làng Đa Sỹ.

Lời khuyên cho bà nội trợ chọn được con dao bén dùng cả chục năm không hỏng từ người thợ có kinh nghiệm lâu năm

Chọn cách rèn thủ công, gia đình anh Nguyễn Bá Hoan (sn 1975) vợ là Nguyễn Thị Quyên (sn 1976) chỉ chuyên sản xuất dao chặt, một loại bằng sắt và một loại bằng thanh nhíp ô tô.

Giá loại dao chặt làm bằng sắt bán buôn chỉ 40.000 đồng/con, nhưng nếu làm bằng nhíp ô tô thì đắt gấp gần 5 lần. “Tiền nào của đấy, đối với dao chặt được làm bằng nhíp ô tô có độ bền rất lâu. Dao này yên tâm mua về chặt xương không bao giờ mẻ. Đây cũng là nguyên liệu làm nên con dao tốt nhất ở làng nghề Đa Sỹ”.

Chiếc dao chặt được làm từ nhíp ô tô là loại tốt nhất ở Đa Sỹ. Loại này đắt gấp gần 5 lần dao thường dạng bán buôn. Có giá 180.000 đồng/chiếc. Khi cầm rất nặng và chắc tay.

Muốn chọn được con dao bằng nhíp ô tô đúng chuẩn, theo anh Bá Hoan khuyên người mua cứ nhìn vào phần lưỡi dao. Lưỡi dao được rèn từ nhíp ô tô có một đường sáng bóng chạy dài từ lưỡi tới phần thân. Đây chính là phần nhíp ô tô được rèn thành lưỡi nên độ màu sáng, bóng và độ trong của nó sẽ rất bắt mắt và dễ nhận thấy.

Những chiếc dao được rèn bằng sắt thường không có đường trắng này. Hoặc cầm chiếc dao để cân đo trọng lượng. Khi đã hoàn thiện mỗi con dao tốt như con dao rựa, dao chẻ củi nặng khoảng 1kg, loại dao thái dùng hàng ngày trong các gia đình cũng nặng từ 200- 500 gram/chiếc.

Những con dao được rèn từ tay thợ ở làng Đa Sỹ từ lâu đã đạt đến độ tinh xảo và nổi tiếng khắp cả nước. Bởi thế mà không khó hiểu khi hiện nay, trên thị trường xuất hiện tràn lan dao kéo nhái sản phẩm của làng Đa Sỹ.

Theo anh Bá Hoan cho biết, để làm thành một con dao đem bán ở chợ rất đơn giản. Người ta chỉ cần đi mua tôn loại 1 hoặc 2 ly, mang về cho vào máy cắt thành hình thù con dao rồi đưa vào máy mài và cho vào tôi là xong. Nhưng về chất lượng thì độ bền của những con dao đó chỉ đáng 1% nếu so với dao Đa Sỹ chính hiệu. Loại dao này chỉ chặt một vài lần là mẻ lưỡi.

Tuy nhiên, dù chất lượng của dao kéo Đa Sỹ là không phải bàn cãi, nhưng theo sản phẩm vẫn có một nhược điểm là nếu để lâu không sử dụng dễ bị hoen gỉ. Những người thợ tại đây vẫn đang cố gắng để tìm ra cách khắc phục nhược điểm này.

Các sản phẩm tại làng nghề Đa Sỹ vẫn có nhược điểm là để lâu không sử dụng dễ bị hoen gỉ.

Giá thành một số sản phẩm tại Đa Sỹ cho chị em tham khảo:

- Dao chặt nhíp xe loại to: 180 – 250.000 đồng/chiếc

- Dao thái thịt nhỏ: 80.000 đồng/chiếc

- Dao chặt gà, vịt: 300.000 đồng/chiếc

- Dao bầu: 180.000 đồng/chiếc

- Dao phi lê: 350 – 450.000 đồng/chiếc

- Kéo cắt cỏ: 320.000 đồng/chiếc

- Kéo nhỏ: 80.000 đồng/chiếc

- Kéo cắt máy: 350.000 đồng/chiếc

- Bộ dao từ 3 – 6 chiếc: Dao động từ 300.000 đồng – 1,2 triệu đồng

- Một số dụng cụ làm nông khác như cuốc, xẻng, dao quắm, liềm: Dao động từ 59.000 – 550.000 đồng/chiếc

Mẹo chọn dao kéo chất lượng theo lời khuyên của thợ lành nghề tại Đa Sỹ:

- Nếu muốn biết lưỡi dao và kéo loại nào tốt, có lâu cùn hay không, bạn chỉ việc để nghiêng lưỡi dao hoặc kéo dưới ánh sáng. Nếu thấy 2 lớp (2 màu khác nhau) bởi vì dùng thân là sắt còn phía dưới lưỡi là nhíp xe, thép hoặc sắt đã qua tôi luyện ở nhiệt độ thích hợp. Nếu lớp thép càng trong thì vật dụng càng bền.

- Muốn biết dao và kéo có sắc hay không bạn chỉ cần lướt lưỡi dao hoặc kéo lên miếng giấy 1 góc chéo 30 – 40 độ. Nếu lưỡi dao kéo đi ngọt mà giấy không rách thì là dao sắc.