Facebook thất bại trước tổ chức tôn sùng thuyết âm mưu

Mặc cho những hứa hẹn của Facebook, các nhóm cực hữu QAnon vẫn phát triển mạnh mẽ trên nền tảng này.

Tháng trước, Facebook cho biết mạng xã hội này sẽ thẳng tay loại bỏ các nhóm QAnon. Ngày 19/8, Facebook cho biết đã xóa 790 nhóm QAnon, hạn chế 1.950 nhóm, 440 trang và hơn 10.000 tài khoản liên quan tới các thuyết cực hữu.

Nỗ lực bất thành của Facebook

QAnon là các nhóm chuyên tuyên truyền các thuyết âm mưu. Theo Wall Street Journal, nhóm này tin rằng có một đội ngũ những kẻ buôn trẻ em cực kỳ quyền lực trên thế giới. Họ cho rằng những kẻ quyền lực muốn gạt bỏ Tổng thống Mỹ Donald Trump.

Thành viên một nhóm QAnon tập trung tại Massachusetts.

QAnon cùng nhiều nhóm thuyết âm mưu phát triển mạnh trên các mạng xã hội từ lúc đại dịch Covid-19 bùng phát trên toàn thế giới vào tháng 3.

Chuỗi hành động vào tháng 8 là những động thái mạnh mẽ nhất của Facebook đối với các nhóm cực đoan trên mạng. Tuy nhiên, sau 1 tháng dường như các nỗ lực của Facebook vẫn không có tác dụng với những nhóm lan truyền thuyết âm mưu.

Theo New York Times, các nhóm QAnon trên Facebook vẫn đang thu hút hàng trăm người xuất hiện ở các sự kiện ngoài trời. Những lý thuyết đi ngược lại lời khuyên sức khỏe như đeo khẩu trang hay chống lại yêu cầu ở nhà khi có dấu hiệu sốt vẫn được lan truyền. Thậm chí, thuật toán giới thiệu nội dung của Facebook còn đưa người dùng tiếp cận tới các nhóm tôn sùng thuyết âm mưu.

Trong nhiều trường hợp, các nhóm QAnon chỉ đơn giản đổi tên như “Q” thành “Cue”, hoặc cho số 17 (biểu thị cho chữ Q, đứng thứ 17 trong bảng chữ cái tiếng Anh) vào tên của họ. Các nhóm phổ biến vũ khí thì đổi sang các tên mà mọi người đều biết qua Kinh thánh.

Các nội dung mang tính âm mưu còn được đăng vào những nhóm tưởng như chẳng liên quan như nhóm về yoga, nuôi dạy con trẻ. Những thuyết âm mưu của QAnon có thể khiến người đọc hiểu sai về sức khỏe hay buôn trẻ em.

Những lý thuyết QAnon được đánh giá là có thể kích động bạo lực.

“Chúng tôi đã nhận thấy những phong trào dù không trực tiếp tạo ra bạo động nhưng lại khuyến khích các hành động bạo lực, khoe vũ khí và kích động người khác sử dụng chúng, hoặc có người tham gia liên quan tới hành vi bạo lực”, Facebook thông báo vào tháng 8, sau khi có động thái hạn chế QAnon.

Tuy mạnh miệng sẽ hạn chế các nhóm QAnon, Facebook vẫn tỏ ra bất lực khi để các nhóm này phát triển trên Facebook trong 1 tháng qua.

“Bằng việc để cho các nhóm QAnon phát triển tới mức này và tiếp tục phát triển thêm, Facebook đã tạo ra rắc rối lớn cho họ và cả xã hội”, Travis View, người dẫn chương trình QAnon Anonymous chuyên giải đáp thắc mắc về tổ chức này chia sẻ.

“Chúng tôi đang phối hợp với chuyên gia bên ngoài để tìm cách chặn các hành vi cố tình lách quy định”, đại diện của Facebook cho biết.

Không dễ đối phó với thuyết âm mưu

Theo New York Times, phong trào QAnon bắt đầu khoảng 4 năm trước, nhưng đến nay đã thu hút rất nhiều người tham gia.

Những mạng xã hội khác đã nhận biết được mối nguy hiểm của phong trào này. Vào ngày 21/7, Twitter là mạng xã hội đầu tiên xóa hàng nghìn tài khoản QAnon, chặn các trào lưu và từ khóa mà họ thường sử dụng.

Tuy nhiên, cũng chỉ sau vài tuần, các tài khoản lan truyền thuyết âm mưu đã xuất hiện trở lại, theo nhận xét của một số chuyên gia nghiên cứu. Twitter cho biết lượng tiếp cận của các nội dung này đã giảm 50% sau khi họ mạnh tay với QAnon.

Thuyết âm mưu QAnon cho rằng Tổng thống Mỹ Donald Trump đang bị nhắm tới và có thể bị những người quyền lực cao hơn loại bỏ.

Trong khi đó, 100 nhóm QAnon trên Facebook được New York Times theo dõi vẫn tăng trưởng với số lượng khoảng 13.600 thành viên mới mỗi tháng. Con số này thấp hơn một chút so với số liệu trước khi Facebook hành động, vào khoảng 15.000-25.000 thành viên mới/tháng.

Tuy nhiên, số lượt tương tác trong các nhóm lại tăng lên. Sau khi Facebook chặn các nhóm QAnon, số lượt tương tác ở 10 nhóm nói trên tăng từ 530.000 lên 600.000 lượt/tuần.

“Các nhóm này dường như rất đam mê lý thuyết của họ và sẽ làm mọi cách để thu hút thêm người mới tin vào thuyết. Trong khi đó, Facebook lại không có sự khẩn trương hoặc phương án đối phó. Facebook tự trói buộc mình bằng các quy định, còn các nhóm âm mưu thì không”, ông Travis View nhận xét.

Liên minh chống bôi nhọ (ADL), tổ chức chuyên chống lại các phát ngôn và hành động thù hận cho biết họ đã gây sức ép từ lâu với Facebook về các nhóm vũ trang và cực đoan trên nền tảng này. ADL còn công khai danh sách những nhóm họ đánh giá là cực đoan trên trang của mình.

Không chỉ Facebook, ADL cũng phối hợp với các nền tảng khác như Twitter, Reddit, TikTok và YouTube. Tất cả đều được nhận xét là biết tiếp thu và phản ứng nhanh hơn Facebook.

“Phản ứng của Facebook là rất khác. Nền tảng nào cũng có những người mong làm được điều tốt. Sự khác biệt chính là ở lãnh đạo của nền tảng”, David Sifry, Phó chủ tịch Trung tâm công nghệ và xã hội của ADL nhận xét.