Duy trì chất lượng giáo dục khi dạy online ở các địa phương
Trên địa bàn tỉnh Quảng Trị, hiện nhiều trường học tại thành phố Đông Hà triển khai hình thức dạy học online do đang thực hiện Chỉ thị 15/CT-TTg, Chỉ thị 16/CT-TTg để đảm bảo giãn cách xã hội.
Học sinh trường tiểu học Hàm Nghi (thành phố Đông Hà) học online tại nhà vào buổi tối.
Một số trường học tại các huyện Triệu Phong, Cam Lộ, Hải Lăng… cũng thực hiện hình thức dạy học này do liên tiếp phát hiện các ca dương tính với SARS-CoV-2 trong cộng đồng.
Các trường học đã chủ động xây dựng kịch bản dạy học để bố trí thời khóa biểu, lịch dạy học online phù hợp với từng độ tuổi của từng cấp học nhằm không làm gián đoạn việc học của học sinh.
Qua quá trình thực hiện, các trường học đã bám sát tình hình thực tế, điều kiện của đơn vị và cá nhân người học, ưu tiên giải quyết những vấn đề trọng tâm. Các bài học tập trung những môn chính, khai thác nội dung trọng tâm, cốt lõi, phù hợp với hình thức dạy học và năng lực, điều kiện học tập của học sinh.
Đặc biệt, đối với lớp 1, 2 cấp Tiểu học, các trường học ưu tiên dạy tiếng Việt, Toán và hoạt động trải nghiệm giúp học sinh hình thành kỹ năng đọc viết, nghe, nói, tính toán. Độ tuổi này cần có sự phối hợp giữa gia đình, thầy cô giáo và phụ huynh nên để thuận tiện các lớp học online hầu hết được tổ chức vào buổi tối. Đối với học sinh lớp 3, 4, 5, các trường ưu tiên dạy môn Toán, Tiếng Việt, Tiếng Anh, Khoa học, Lịch sử, Địa lý, khuyến khích dạy học trực tuyến buổi thứ hai trong ngày và các môn năng khiếu.
Năm nay, con trai anh Hoàng Ngọc Phú, khu phố 9, Phường 5, thành phố Đông Hà vào lớp 1. Do dịch COVID-19, cháu không được đến trường mà phải học online ở nhà. Ban ngày, vợ chồng anh phải đi làm nên khó có thể kèm cặp cháu được. Rất may, Trường Tiểu học Hàm Nghi đã bố trí thời gian dạy online hợp lý vào buổi tối để phụ huynh có thể phối hợp với cô giáo kèm cặp con em mình. Anh Phú thấy cách bố trí thời gian như vậy là hợp lý và hiệu quả vì cháu còn nhỏ tuổi, mức độ tập trung chưa cao cần sự hỗ trợ kèm cặp của bố mẹ và thầy cô.
Sở Giáo dục và Đào tạo phối hợp với Đài Phát thanh và Truyền hình tỉnh Quảng Trị tiếp sóng của Đài Phát thanh và Truyền hình Thừa Thiên Huế TRT phát sóng chương trình dạy học của các lớp 1, 2, 6 vào khung giờ cố định trong tuần, nhằm bổ trợ kiến thức cho học sinh trên địa bàn tỉnh.
Song song với việc bố trí thời gian giảng dạy và thời khóa biểu hợp lý, ngành Giáo dục và Đào tạo đã khảo sát tình hình thực tế số học sinh có thiết bị học trực tuyến như: máy tính, ipad, điện thoại thông minh. Ngành kêu gọi, kết nối hỗ trợ cho học sinh có hoàn cảnh khó khăn trên địa bàn được học tập trực tiếp. Sở đã phối hợp với Công ty Mobi Quảng Trị hỗ trợ 2.000 sim miễn phí học trực tuyến cho học sinh có hoàn cảnh khó khăn đang học trực tuyến ở các huyện Triệu Phong, Cam Lộ, Đakrông, thành phố Đông Hà. Tỉnh Đoàn Quảng Trị đang phối hợp tổ chức chương trình Đồng hành cùng em học.
Ông Mai Huy Phương, Phó Giám đốc Sở Giáo dục và Đào tạo tỉnh Quảng Trị cho biết, việc học online là phương pháp học tối ưu nhất đối với các địa phương đang thực hiện giãn cách xã hội theo Chỉ thị 15, Chỉ thị 16. Qua quá trình triển khai, chất lượng giáo dục cơ bản đáp ứng được, trong đó đối với cấp Trung học Cơ sở và Trung học Phổ thông việc thực hiện tương đối thuận lợi, cấp Tiểu học còn gặp nhiều khó khăn nhất là các lớp đầu cấp như lớp 1, 2. Tuy nhiên, nhìn chung các đơn vị đều triển khai tốt, nỗ lực khắc phục khó khăn bằng nhiều giải pháp.
Để nâng cao chất lượng dạy và học online trong thời gian tới, Sở đã có văn bản chỉ đạo, hướng dẫn các trường học cố gắng chuyển trạng thái một cách linh hoạt, chủ động nhất để thích ứng kịp thời với tình hình hiện tại. Những địa phương không còn thực hiện giãn cách theo Chỉ thị 15, Chỉ thị 16 chuyển ngay sang dạy học trực tiếp ưu tiên dạy bổ sung bù đắp những kiến thức thiếu hụt cho học sinh để đảm bảo các em được đào tạo chuẩn kiến thức và kĩ năng. Mặt khác, Sở đang khảo sát, xúc tiến thực hiện chương trình “Sóng và máy tính cho em” để hỗ trợ học sinh có hoàn cảnh khó khăn…
Cuộc 'di dân giáo dục' gượng ép
Ví von hoạt động dạy học online là một cuộc 'di dân giáo dục' lên không gian số, nhà nghiên cứu Nguyễn Thúy Uyên Phương nhận định nhiều nước đã chủ động có kế hoạch cho hoạt động này trong khi Việt Nam khá gượng ép và vội vàng.
Video đang HOT
Trang thiết bị, hạ tầng đóng vai trò quan trọng trong dạy học online. Trong ảnh: một học sinh lớp 7 ở TP.HCM trong giờ học trực tuyến - Ảnh: NHƯ HÙNG
Trao đổi với Tuổi Trẻ , bà Nguyễn Thúy Uyên Phương, nhà nghiên cứu và thực hành giáo dục tại TP.HCM, nói: "Chúng ta chỉ mới nghĩ về việc học online như một hình thức ứng phó khẩn cấp trong dịch bệnh hơn là có một chiến lược đàng hoàng cho nó, nên mới dẫn đến những lúng túng khi triển khai như hiện nay".
Dừng hay tiếp tục?
* Một số tỉnh thành tiếp tục duy trì dạy học online, một số nơi lại dừng, quan điểm của bà về việc này như thế nào?
- "Học online không hiệu quả" - tôi cho rằng đây là kết luận có phần vội vã và chủ quan, nhất là khi nó đến từ những người làm quản lý giáo dục. Theo tôi, câu hỏi cần đặt ra đối với vấn đề này là: Học online không hiệu quả là do bản chất của hình thức học tập này đã không ổn sẵn, hay là bởi vì chúng ta chưa làm tốt những gì cần làm để trở nên hiệu quả?
Nếu cho rằng vấn đề nằm ở bản chất hình thức học online, tôi e rằng không đúng lắm. Vì nhìn ra thế giới, chúng ta thấy nhiều quốc gia khác đã cho học sinh của họ học online suốt hai năm nay, không chỉ với các cấp lớn mà cả học sinh mẫu giáo, tiểu học. Hay ngay ở Việt Nam, vẫn có những trường học đã chuyển đổi được chương trình giáo dục của họ lên online rất hiệu quả.
Nhìn dưới góc độ kinh tế, "thị trường" học tập online toàn cầu hiện được định giá là có giá trị lên đến 100 tỉ đôla và được dự đoán còn tăng đến 300 tỉ đôla vào năm 2026. Động lực chính cho sự tăng trưởng này, theo các nhà đầu tư thế giới, đến từ phân khúc học sinh dưới 14 tuổi. Nếu hình thức này là không ổn và không có triển vọng thì chắc chắn sẽ không có những con số này.
* Vậy theo bà, nên tiếp tục hay dừng việc dạy học online?
- Việc dừng hay không dừng cần được cân nhắc kỹ lưỡng. Vì trong bối cảnh hiện tại, chúng ta vẫn chưa biết khi nào thì dịch bệnh chấm dứt và là đủ an toàn để học sinh quay trở lại trường.
Việc dừng học trong thời gian dài mà không có phương án thay thế đủ hiệu quả, trước hết sẽ làm gia tăng bất bình đẳng trong giáo dục. Vì trong lúc học sinh Việt Nam dừng học, học sinh thế giới vẫn tiếp tục học. Trong lúc học sinh nông thôn dừng học thì học sinh thành thị vẫn tiếp tục học.
Khoảng cách sẽ ngày càng lớn hơn giữa các học sinh được tiếp cận một chương trình học trực tuyến tốt với những học sinh mà việc học của các em trong giai đoạn dịch bệnh không được chăm lo tốt. Đó không chỉ là thiệt thòi trước mắt, mà còn ảnh hưởng đến cơ hội việc làm, cơ hội thành công của các em trong tương lai.
Tôi hy vọng nếu buộc phải dừng lại, thì sự dừng lại này là tạm dừng lại để sau đó bước tiếp, không phải là dừng lại mãi mãi.
Có một câu châm ngôn rằng: Đừng để năng lực của người thầy là giới hạn cho ước mơ của học sinh. Thế hệ học sinh ngày nay là thế hệ sinh ra hoàn toàn trong thời đại Internet, và vì vậy nếu nhìn theo cách tích cực, việc học online có thể là cơ hội để trang bị cho các em khả năng thích ứng với những phương thức học tập mới dựa vào công nghệ. Vấn đề là chúng ta, những người làm giáo dục, đã làm hết sức để dẫn dắt các em trên hành trình mới này hay chưa?
Bà NGUYỄN THÚY UYÊN PHƯƠNG
Cần một chiến lược
* Để dạy học online hiệu quả, cần có một chiến lược thực thi nào, thưa bà?
- Theo tôi, để chuyển đổi online hiệu quả, cần có chiến lược thực thi bao quát cả bốn yếu tố sau đây: môi trường học tập online, chương trình và học liệu giáo dục số, phương pháp sư phạm của giáo viên, tâm thế của học sinh và phụ huynh.
Những vấn đề về môi trường học tập đã bộc lộ rõ ngay từ những ngày đầu tiên thực hiện việc dạy học theo hình thức này, khi mà đường truyền liên tục nghẽn, nhiều học sinh và cả giáo viên không có máy tính, thiết bị đủ tốt.
Nhiều trường học, giáo viên vẫn triển khai dạy online theo cách: bình thường dạy sao thì nay bê nguyên xi lên phần mềm như vậy mà không tiến hành các bước tinh gọn chương trình để đi vào phần "chất", khiến học sinh vẫn cứ phải cắm mặt vào máy tính từ sáng đến tối để cho đủ phần "lượng".
Các nguồn học liệu hỗ trợ cho việc giảng dạy trên môi trường số của giáo viên còn ít ỏi và chỉ giới hạn ở một số môn chính.
Tâm thế của học sinh và phụ huynh là một yếu tố có tác động rất lớn. Việc học online đòi hỏi học sinh phải có thói quen tự học và tự quản tốt, do cô trò chỉ kết nối với nhau qua một cái màn hình.
Học sinh Việt Nam nhìn chung là có thói quen học tập khá thụ động, do đã quen với việc học trong một môi trường do người lớn quản thúc. Các phụ huynh bình thường chỉ "giao con cho trường" là xong, nay bỗng nhiên lại phải đồng hành cùng việc học của con nên cũng thấy áp lực, căng thẳng.
Nhiều gia đình còn có người nhiễm COVID-19, bị cách ly, bị mất việc nay lại thêm gánh nặng này thì càng thấy mệt mỏi hơn.
Người vất vả nhất
Giáo viên là những người tội nghiệp và vất vả nhất trong cuộc "di dân" này. Họ như những người phải nhận nhiệm vụ "đi đầu khai hoang" nhưng không được chuẩn bị đầy đủ, cả về mặt tâm thế lẫn về mặt công cụ. Các nội dung tập huấn cho giáo viên trên diện rộng hầu hết dừng ở mức độ "đắp vội" các kỹ năng về ICT, về sử dụng phần mềm dạy học.
Một số ít trường đã chủ động tập huấn giáo viên ở những chủ đề giáo viên như hiểu tâm lý học sinh trên môi trường online như thế nào, các phương pháp để tổ chức bài giảng, để thiết kế các hoạt động tương tác ở học sinh ra sao...
Và theo quan sát của tôi, những trường đầu tư cho việc này đều gặt hái được thành công với chương trình online của mình.
Bắt đầu từ đâu?
* Cần làm gì để thực thi chiến lược chuyển đổi sang dạy học online hiệu quả?
- Bà Nguyễn Thúy Uyên Phương: Cần bắt đầu với những việc dễ nhất và có thể thực hiện nhanh nhất, đó là cải thiện các trang thiết bị và hạ tầng dạy học online cho học sinh và giáo viên. Cần có các chương trình hỗ trợ giáo viên mua máy tính giá rẻ hoặc quỹ hỗ trợ máy tính cho học sinh nghèo. Nên miễn phí hoặc ưu đãi gói cước Internet cho giáo viên và học sinh.
Nhiều người nghĩ rằng những việc nào cần đến tiền thì sẽ khó. Tôi lại cho rằng cái gì mua được bằng tiền lại không phải là thứ khó nhất. Những việc liên quan đến chuyển đổi thói quen của con người mới khó và mất thời gian hơn nhiều.
Một học sinh tiểu học ở Bà Rịa - Vũng Tàu học online - Ảnh: N.HUY
Ví dụ như việc thay đổi những thói quen cũ trong việc dạy - học của giáo viên và học sinh, hay trong chuyện dạy con của phụ huynh... Cần có thời gian, có lộ trình từng bước một để thay đổi nhận thức và "cài đặt" những thói quen mới vào trong mỗi nhà trường, mỗi gia đình.
Với giáo viên, đó là thay đổi phương pháp giảng dạy theo hướng chủ động. Với học sinh, đó là nâng cao khả năng tự học và tự quản. Với cha mẹ, đó là việc kiên nhẫn cùng con và cộng tác với nhà trường.
Quan trọng hơn, cần truyền thông để nâng cao sự thấu cảm và tinh thần hợp tác giữa các mắt xích này, vì chỉ một bên nỗ lực thì khó tạo ra kết quả.
Về việc xây dựng các nguồn học liệu số, vì mỗi môn học là một kho kiến thức rộng lớn nên tôi nghĩ sẽ rất lâu nếu Bộ Giáo dục - đào tạo cứ tự làm một mình. Nên kêu gọi sự chung tay của cả cộng đồng giáo dục, nhất là từ sự sáng tạo của các giáo viên; cũng như không nên phân biệt công-tư, tránh tư duy độc quyền trong việc cung cấp học liệu.
Dạy môn Khoa học tự nhiên: Bố trí thời khóa biểu phù hợp, bảo đảm logic của Chương trình Ngày 5/10, Thứ trưởng Bộ GD&ĐT Nguyễn Hữu Độ đã có buổi làm việc, trao đổi trực tuyến với một số phòng GD&ĐT, cơ sở giáo dục trên địa bàn Hà Nội liên quan đến triển khai dạy học môn Khoa học tự nhiên lớp 6. Thứ trưởng Bộ GD&ĐT Nguyễn Hữu Độ trao đổi trực tuyến với một số phòng GD&ĐT, cơ...