Đổi mới giáo dục không thể thành công nếu giáo viên vẫn dạy theo cách cũ
Chương trình 2018 có sự thay đổi căn bản, toàn diện từ mục tiêu, nội dung, phương pháp giáo dục… so với chương trình hiện hành.
Do đó, việc tập huấn, bồi dưỡng giúp giáo viên hiểu rõ về chương trình mới, biết cách tổ chức dạy học và kiểm tra đán.h giá theo chương trình đạt hiệu quả, là vô cùng quan trọng.
Hoàn thành bồi dưỡng phương pháp dạy cho giáo viên cốt cán
Đây là nhấn mạnh của Thứ trưởng Bộ GD&ĐT Nguyễn Hữu Độ đối với các giảng viên, giáo viên cốt cán trong quá trình bồi dưỡng các modul 2, 3, 4 về chương trình giáo dục phổ thông mới.
Theo báo cáo tiến độ bồi dưỡng giáo viên và cán bộ quản lý cơ sở giáo dục phổ thông (GV/CBQLGD) để thực hiện chương trình giáo dục phổ thông mới (CT GDPT) của Ban quản lý chương trình ETEP (chương trình Phát triển các trường sư phạm để nâng cao năng lực đội ngũ giáo viên và cán bộ quản lý cơ sở giáo dục phổ thông), trong năm 2019 đã có hơn 28.000 giáo viên phổ thông cốt cán các cấp học đã hoàn thành bồi dưỡng modul 1 về “Hướng dẫn thực hiện chương trình GDPT 2018″; gần 4.000 CBQLGD cốt cán hoàn thành bồi dưỡng về “Quản trị dạy học, giáo dục trong trường tiểu học, THCS, THPT” (modul 1).
Để thực hiện việc dạy học theo CT GDPT mới đối với lớp 1 từ năm học 2020-2021, 100% giáo viên đại trà dạy lớp 1 cũng đã tập huấn hướng dẫn thực hiện chương trình. Công tác bồi dưỡng modul 1 cho giáo viên đại trà các cấp học/lớp học còn lại sau đó được các Sở GD&ĐT phối hợp với trường ĐH sư phạm tham gia ETEP tiếp tục triển khai.
Tính đến ngày 15-11-2020, toàn quốc có 305.136 giáo viên phổ thông (GVPT) các cấp (đạt 36,9% số GVPT) và 14.143 CBQLCSGDPT (đạt 20,2% số CBQLCSGDPT) đã tham gia học trực tuyến modul 1. Một số Sở GD&ĐT có số lượng giáo viên hoàn thành modul 1 rất cao (trên 80%) như Phú Thọ, Bến Tre, Lai Châu, Thái Nguyên…
Thực hiện kế hoạch năm 2020 bồi dưỡng modul 2 và 3 cho GV/CBQLGD, thời gian vừa qua, chương trình ETEP đã tổ chức nhiều khóa tập huấn cho đội ngũ cốt cán. Tính đến ngày 16-11-2020, có 15.066 giáo viên THCS, THPT cốt cán đã được bồi dưỡng modul 2 về “Sử dụng phương pháp dạy học và giáo dục phát triển phẩm chất, năng lực học sinh tiểu học/THCS/THPT”, đạt 103% so với kế hoạch. 100% CBQLGD cốt cán của 3 cấp tiểu học, THCS, THPT (4.000 người) được bồi dưỡng modul 2 về “Quản trị nhân sự trong trường tiểu học/THCS/THPT”.
Đối với modul 3 về “Kiểm tra, đán.h giá học sinh tiểu học/THCS/THPT theo hướng phát triển phẩm chất, năng lực” cho giáo viên và “Quản trị tài chính trường tiểu học theo hướng tăng cường tự chủ và trách nhiệm giải trình” cho CBQLGD, các trường ĐH sư phạm và Học viện Quản lý giáo dục tham gia ETEP đang tích cực triển khai.
Theo kế hoạch, trong tháng 11 này việc tập huấn cho giáo viên cốt cán sẽ hoàn thành và trước 31-12-2020 hoàn thành cho CBQLGD cốt cán. Hiện nay, một số địa phương có đội ngũ cốt cán hoàn thành bồi dưỡng modul 2, 3, đang tích cực tổ chức tập huấn cho GV/CBQLGD đại trà.
GV/CBQLGD tham gia tập huấn cốt cán có vai trò quan trọng để phát triển thường xuyên cho đồng nghiệp tại địa phương về chương trình GDPT mới. Ảnh: Moet.gov.vn
Chương trình mới, đán.h giá phải mới
Video đang HOT
Thứ trưởng Bộ GD&ĐT Nguyễn Hữu Độ nhấn mạnh tầm quan trọng của công tác bồi dưỡng giáo viên trong triển khai CT GDPT mới. Chương trình 2018 có sự thay đổi căn bản, toàn diện từ mục tiêu, nội dung, phương pháp giáo dục… so với chương trình hiện hành. Do đó, việc tập huấn, bồi dưỡng giúp giáo viên hiểu rõ về chương trình mới, biết cách tổ chức dạy học và kiểm tra đán.h giá theo chương trình đạt hiệu quả, là vô cùng quan trọng. Đây là đội ngũ trực tiếp tạo ra sản phẩm giáo dục, có vai trò quyết định đến thành công trong triển khai chương trình.
Thời gian vừa qua, các trường tiểu học đã tổ chức dạy học lớp 1 theo chương trình mới. Qua báo cáo sơ bộ tình hình thực hiện của các địa phương và thực tế kiểm tra cho thấy cơ bản giáo viên lớp 1 đã tiếp cận được yêu cầu đổi mới. “Đó là thành công bước đầu của công tác tập huấn modul 1 Hướng dẫn thực hiện CT GDPT 2018 cho giáo viên”, Thứ trưởng Nguyễn Hữu Độ nói. Thứ trưởng đề nghị các Sở GD&ĐT tiếp tục phối hợp chặt chẽ với trường ĐH tham gia ETEP để tập huấn kỹ lưỡng, chất lượng, hiệu quả cho giáo viên đại trà các cấp/các lớp học về modul này.
Thứ trưởng Bộ GD&ĐT cho biết, khi thực hiện CT GDPT mới nhưng nếu giáo viên vẫn dạy học và kiểm tra đán.h giá học sinh theo phương pháp cũ, thì đổi mới không thể đạt hiệu quả.
Từ năm học 2020-2021 việc dạy học theo CT GDPT 2018 đã bắt đầu ở lớp 1 và các năm sau cuốn chiếu thực hiện cho các lớp trên. Việc bồi dưỡng bài bản, khoa học, cho tất cả giáo viên về thực hiện các phương pháp dạy học và kiểm tra đán.h giá theo định hướng phát triển phẩm chất, năng lực theo yêu cầu của CT mới là nhiệm vụ quan trọng, cấp thiết. Thứ trưởng Nguyễn Hữu Độ do đó yêu cầu các đơn vị thuộc Bộ, chương trình ETEP, các Sở GD&ĐT, trường ĐH tham gia ETEP tập trung thực hiện nhiệm vụ này, đảm bảo chất lượng, tiến độ tập huấn modul 2, 3 cho giáo viên từ cốt cán đến đại trà.
Lãnh đạo Bộ GD&ĐT đồng thời yêu cầu các đơn vị thực hiện hiệu quả việc bồi dưỡng cho CBQLGD đối với các nội dung về quản trị nhân sự, tài chính, quản trị cơ sở vật chất nhà trường. Đây là 3 modul rất quan trọng, nếu nhà quản lý không nắm chắc và thực hiện tốt thì có thể trở thành lực cản đối với việc đổi mới giáo dục phổ thông.
Để thực hiện tốt nhiệm vụ bồi dưỡng GV/CBQLGD, cần có sự phối hợp chặt chẽ giữa các đơn vị liên quan, đặc biệt là các Sở GD&ĐT và trường đại học tham gia chương trình ETEP. Thứ trưởng Nguyễn Hữu Độ đề nghị các Sở GD&ĐT khi bố trí GV/CBQLGD tham gia tập huấn cốt cán phải lựa chọn đúng người, đúng đối tượng, đủ về số lượng và cơ cấu môn học để sau đó đội ngũ cốt cán có thể hỗ trợ phát triển thường xuyên cho đồng nghiệp tại địa phương. GV/CBQLGD cốt cán tham gia bồi dưỡng modul 2, 3, theo đó phải là người đã hoàn thành modul 1, để đảm bảo tính liên thông, hiệu quả của chương trình bồi dưỡng.
Về phía Bộ GD&ĐT, Thứ trưởng Nguyễn Hữu Độ cho biết, tới đây sẽ ban hành kế hoạch “dài hơi” về bồi dưỡng GV/CBQLGD từ năm 2021, để các địa phương, nhà trường chủ động, thực hiện hiệu quả.
Đạo đức - hạt nhân cốt lõi của giáo dục
"Hạt nhân cốt lõi của giáo dục là đạo đức. Bởi vì mục tiêu đào tạo của chúng ta là con người, là hoàn thiện nhân cách, cho nên dạy chữ, dạy nghề để dạy người".
Cô - trò Trường Tiểu học Nậm Cắn 1 (Kỳ Sơn, Nghệ An). Ảnh: TG
Đó là nhận định của GS.TS Hoàng Chí Bảo - chuyên gia cao cấp, nguyên Ủy viên Hội đồng Lý luận Trung ương nhấn mạnh điều này tại Hội thảo khoa học quốc gia "Tư tưởng Hồ Chí Minh về quản lý giáo dục".
Cần sự nhất quán
Theo GS.TS Hoàng Chí Bảo, nâng cao dân trí, đào tạo nhân lực, bồi dưỡng nhân tài cũng chưa đủ, đích đến là phát triển đạo đức và hoàn thiện nhân cách. "Chính vì lẽ đó, chúng tôi muốn nhấn mạnh đặc biệt vấn đề đạo đức trong việc tiếp nhận di sản Hồ Chí Minh về giáo dục và quản lý giáo dục" - GS Hoàng Chí Bảo nói, đồng thời nhấn mạnh: Chúng ta có thể thấy từ hệ thống các tư tưởng lý luận của Chủ tịch Hồ Chí Minh, cũng như tư liệu phong phú trong cuộc đời của Người là một sự nhất quán đến triệt để. Nói đến giáo dục là nói đến thế hệ trẻ, thanh thiếu niên, nhi đồng.
"Tại sao khi đi tìm đường cứu nước, ngay thời kỳ đầu tiên của cuộc hành trình, Người đã cảnh báo về vấn đề thanh niên. Trong "Di chúc", Người vẫn nhắc lại: Đào tạo, bồi dưỡng thế hệ cách mạng cho đời sau là việc làm vô cùng quan trọng và cần thiết. Với thiếu niên, nhi đồng, ở cương vị người đứng đầu Chính phủ, đứng đầu Nhà nước, Người có thư gửi cho các cháu thiếu niên HS nhân ngày khai giảng đầu tiên của năm học mới.
Bức thư chứa đựng tư tưởng lớn mà chúng tôi gọi là thông điệp của lịch sử về giáo dục. Có thể coi là tuyên ngôn về nền giáo dục mới, nền giáo dục sẽ phát triển hoàn toàn tự do, các năng lực sẵn có của các em: "Non sông Việt Nam có trở nên tươi đẹp hay không, dân tộc Việt Nam có bước tới đài vinh quang để sánh vai với các cường quốc năm châu được hay không, chính là nhờ một phần lớn ở công học tập của các em"- GS Hoàng Chí Bảo chia sẻ.
Theo GS Hoàng Chí Bảo, có thể tìm thấy sự nhất quán trong cuộc đời hoạt động của Chủ tịch Hồ Chí Minh với tư cách là một nhà giáo dục. Chủ tịch Hồ Chí Minh để lại những tư tưởng chói sáng cho dân tộc và nhân loại. Có một đặc điểm độc đáo đó là, tư tưởng không ẩn hiện trên bề mặt câu chữ, mà lấp lánh giữa hai khoảng chữ, ở đằng sau câu chữ. "Ý tại ngôn ngoại", "hàm súc dư ba", nhất là những chỉ dẫn của Người về GD-ĐT, đạo đức, chân lý khoa học. Trong hệ thống tư tưởng của Người, tư tưởng về giáo dục và quản lý giáo dục chiếm một vị trí nổi bật mà chúng ta cần phải khai thác.
Vấn đề giáo viên và trường đại học sư phạm, hệ thống các trường sư phạm nói chung cũng quan trọng. Đấy là "công nghiệp nặng" của giáo dục. Không có thầy giỏi làm sao có trò giỏi, không có thầy tốt, tấm gương sáng về đạo đức và nhân cách, làm sao có mẫu nhân cách mà xã hội cần đến. Có thể nói, đây là sinh khí của giáo dục, sức sống của sự phát triển giáo dục; coi trọng giáo dục, coi trọng người thầy phải đặt việc đào tạo, bồi dưỡng giáo viên vào chương trình hành động của quốc gia.
GS.TS Hoàng Chí Bảo. Ảnh: Internet
Chú trọng phương pháp
Với tư cách là một nhà đạo đức, đạo đức học thực hành Mác-xít, Chủ tịch Hồ Chí Minh đưa ra triết lý giáo dục về đạo đức, mà chỉ gói gọn trong bốn chuẩn mực và hai nguyên tắc ứng xử: Cần - kiệm - liêm - chính. Bốn đức để làm người, thiếu một đức thì không thành người và ứng xử là: Chí - công - vô - tư - vô ngã vị tha, tất cả vì dân, vì nước. Đấy là đạo đức học cách mạng thực hành của Chủ tịch Hồ Chí Minh.
Trong 10 năm cuối đời, dù sức khỏe đã yếu nhưng Người vẫn nỗ lực thực hiện 700 chuyến đi về cơ sở, mà trong những chuyến đi đó, đến làng xã nào, Người cũng không quên đến thăm các trường học. Người còn chỉ dẫn cả việc trồng cây trong nhà trường để tạo bóng râm, cảnh quan đẹp và nhất là chăm sóc sức khỏe các cháu HS.
Với tư cách là nhà giáo dục, Chủ tịch Hồ Chí Minh rất chú trọng phương pháp, coi đó như một công cụ để nhận thức. GS Bảo cho hay: Nhà triết học vĩ đại nước Đức thế kỷ XIX là Hegel để lại một câu nói nổi tiếng: Xét đến cùng mọi tri thức của lịch sử nhân loại đều quy vào tri thức về phương pháp...
Cho nên phương pháp là công cụ để sản xuất ra tri thức, người thầy nền giáo dục hiện đại nắm được phương pháp hiện đại, tức là tự mình sản xuất ra tri thức, nó là cơ sở của giáo dục suốt đời, liên tục, phát triển trí tuệ, đạo đức và nhân cách.
Học sinh Trường Phổ thông dân tộc bán trú Trung Chải (Sa Pa, Lào Cai) trong giờ học nội trú. Ảnh: TG
Chân lý dẫn đường
Nói đến quản lý giáo dục là nói đến các quan hệ giữa chủ thể và đối tượng, giữa chủ thể và khách thể. Nhà giáo dục là chủ thể giáo dục. Nếu đứng về mặt quản lý, phương diện con người, từ cô hiệu trưởng mầm non đến các thầy, cô hiệu trưởng trường phổ thông, giáo sư đại học, hiệu trưởng trường đại học lớn đều là những chủ thể của quản lý. Chủ thể quản lý còn là xã hội, Nhà nước, gia đình... Học sinh là đối tượng tiếp nhận sự giáo dục của nhà trường, gia đình và xã hội. Nhưng bản thân học sinh, sinh viên cũng là chủ thể của quá trình tự giáo dục. Quan hệ kép giữa đối tượng - chủ thể, chủ thể - đối tượng được Chủ tịch Hồ Chí Minh rất chú trọng trong việc khêu gợi sự phát triển trí tuệ, hoàn thiện đạo đức của học sinh, sinh viên.
Quản lý là nói đến những vấn đề về những mối quan hệ. Quản lý bằng mục tiêu, luật pháp, pháp lệnh; quản lý các vấn đề cụ thể bằng chính sách, cơ chế. Tất cả điều đó đều có trong chỉ dẫn của Người.
Nói về vị trí của người thầy trong đời sống giáo dục của nước nhà, nhất là một nhà nước đã độc lập, tự do và đang vươn tới giá trị cao nhất là hạnh phúc của con người. Người cho rằng, không có thầy giáo không thành giáo dục, không có nhà trường cũng không thành giáo dục, mà không phát triển giáo dục thì đừng nói gì đến phát triển kinh tế và xã hội. Những điều này trở thành giá trị bền vững của muôn đời.
Trong cuộc cạnh tranh gay gắt ở thế giới toàn cầu hiện nay, thành hay bại, thăng hay trầm đều tùy thuộc vào chính sách giáo dục của một nhà nước, quốc gia, nhất là vấn đề nguồn lực phát triển cho giáo dục, đặc biệt là đội ngũ các nhà giáo.
Học sinh Trường THPT Nguyễn Siêu (Hà Nội) trong nghiên cứu khoa học. Ảnh: Sỹ Điền
Theo GS Bảo, Chủ tịch Hồ Chí Minh để lại những chỉ dẫn về nội dung toàn diện của giáo dục và nguyên tắc, nguyên lý, phương châm của giáo dục. Đó là một nền giáo dục mà hướng từ thể dục cho đến đức dục, trí dục và thẩm mỹ, đặc biệt là lý luận gắn liền với thực tiễn, học đi đôi với hành, giáo dục kết hợp với lao động sản xuất. Trong bản "Di chúc", Người căn dặn phải đổi mới giáo dục, tìm tòi những mô hình nhà trường thích hợp với yêu cầu mới, nửa ngày học, nửa ngày làm để đem lại ích quốc, lợi dân, đóng góp cho xã hội.
Người thấu hiểu công việc giáo dục, trong đó hạt nhân là hoạt động dạy học ở từng cấp học. Người gọi là một cấp - cấp vỡ lòng. Người có một câu nói đi vào lịch sử dù rất dung dị, mẫu giáo là thay mẹ dạy trẻ; trẻ nhỏ hay quấy, cho nên cô giáo mẫu giáo với tư cách là người giáo dục, đồng thời là người mẹ phải kiên nhẫn, bằng tình thương để dạy dỗ cho các cháu.
Tiểu học nền tảng là đạo đức, thể hiện qua 5 điều Bác Hồ dạy thiếu nhi. Đến trung học, từ cơ sở đến phổ thông là dạy kiến thức cơ bản. Học xong sẽ đi làm thợ được ngay. Người không chủ trương cả nước vào đại học. Người chủ trương là đào tạo suốt đời, làm thợ nhưng có trình độ của người thầy, bằng cách vừa học, vừa làm, học suốt đời.
Đặc biệt, Người nói đại học phải dạy theo phong cách nghiên cứu, chú trọng về phương pháp, phải dạy thế nào để cho trí tuệ con người mở mang, đạo đức con người hoàn thiện. Mỗi sinh viên đại học là một trí thức tương lai phải đào tạo trở thành nguồn nhân lực chất lượng cao, đóng góp vào sự phát triển vật chất, tinh thần của xã hội.
Chủ tịch Hồ Chí Minh chú trọng đến phương pháp. Trong di sản giáo dục của Người, phương pháp hết sức quan trọng. Phương pháp là tầm tư tưởng, tốc độ lý luận, công cụ để nhận thức và phát triển tư duy sáng tạo. Phương tiện không bao giờ đồng nhất, giản đơn với phương pháp.
"Tôi cho rằng, phương pháp cực kỳ quan trọng. Đây có lẽ là một trong những điểm sáng của Bác chúng ta cần phải nghiên cứu công phu để vận dụng sáng tạo" - GS Hoàng Chí Bảo nhấn mạnh.
Người chú trọng cả chính sách cơ chế, nhân tố động lực để phát huy được tài trí của con người, làm cho con người bộc lộ hết mình. Học để làm việc, học để làm cán bộ, học để làm người phục vụ dân tộc, giai cấp và Tổ quốc, nhân loại. Muốn đạt mục đích ấy, trước hết phải cần - kiệm - liêm - chính. Đấy mới là điều sâu thẳm trong tư duy triết học và triết lý giáo dục của Chủ tịch Hồ Chí Minh. - GS.TS Hoàng Chí Bảo
Nhiều khó khăn khi triển khai chương trình giáo dục phổ thông mới ở Hà Giang Để thực hiện mục tiêu đổi mới giáo dục phổ thông 2018, đặc biệt là môn Tin học trong thời kỳ công nghệ 4.0, ngành giáo dục tỉnh Hà Giang đang gặp khó khăn trong triển khai thực hiện. Tỉnh Hà Giang hiện có 236/616 trường đạt chuẩn Quốc gia, tỷ lệ giáo viên đạt chuẩn về trình độ theo Luật Giáo dục...