Diện mạo chương trình phổ thông mới
Lần đầu tiên, Bộ GD-ĐT đã công bố dự kiến về số môn học cụ thể của từng lớp, từng cấp học trong chương trình giáo dục phổ thông sau 2015.
Giờ học của học sinh Trường tiểu học Lương Định Của (Q.3, TP.HCM) – Ảnh: Đào Ngọc Thạch
Trong hai ngày 26 – 27.10, tại Hà Nội, Bộ tổ chức hội thảo quốc gia về hệ thống môn học, hoạt động giáo dục phổ thông, một trong những nội dung quan trọng của Đề án đổi mới căn bản và toàn diện GD-ĐT.
Hai giai đoạn
Theo Bộ, sau năm 2015 giáo dục phổ thông sẽ cấu trúc 2 giai đoạn. Giai đoạn 1 là giai đoạn bắt buộc, học 9 năm (gồm tiểu học và THCS) người học cơ bản hình thành nhân cách, trang bị kiến thức kỹ năng tối thiểu. Học xong THCS đảm bảo đi học, đi làm tiếp và sống với mọi người xung quanh. Không yêu cầu cao sâu nhưng phải toàn diện cơ bản để hình thành nhân cách…
Giai đoạn 2 (3 năm THPT) tiếp tục hoàn thiện hơn nhân cách người công dân. Song song với việc hoàn thiện tiếp giai đoạn giáo dục cơ bản – là giáo dục phân hóa để phát huy tiềm năng và năng khiếu của mỗi HS. Từ đó có định hướng nghề nghiệp.
Tích hợp ở cấp dưới, phân hóa ở cấp trên
Theo Bộ, với các môn học tích hợp nhiều lĩnh vực như tìm hiểu tự nhiên và tìm hiểu xã hội của sách giáo khoa tiểu học hiện hành, bổ sung và điều chỉnh một số nội dung cho phù hợp với nhu cầu của học sinh (HS) hiện nay; đồng thời tăng cường thiết kế các nội dung dạy học dưới dạng các câu chuyện lịch sử, câu chuyện về các hiện tượng tự nhiên và xã hội nhằm giúp các em có được những hiểu biết sơ giản, gần gũi về những hiện tượng tự nhiên và xã hội xung quanh.
Ở cấp THCS, so với hiện nay môn khoa học tự nhiên sẽ được tích hợp chủ yếu từ các môn lý, hóa, sinh, khoa học về trái đất bằng cách sắp xếp các chủ đề của mỗi môn học gần nhau, nhằm soi sáng và liên hệ lẫn nhau; đồng thời có thêm một số chủ đề yêu cầu vận dụng kiến thức tổng hợp (chủ đề liên môn). Môn khoa học xã hội được chủ yếu tích hợp từ các môn lịch sử, địa lý và một số nội dung về kinh tế, xã hội cũng được thiết kế tương tự như môn khoa học tự nhiên.
Ở THPT, lớp 10 là giai đoạn “dự hướng”, các môn học được tích hợp ở THCS sẽ tách thành các môn học độc lập: vật lý, hóa học, sinh học, lịch sử, địa lý… (tương tự như hiện nay nhưng tăng yêu cầu vận dụng kiến thức vào giải quyết các tình huống cuộc sống, giúp HS làm quen và chuẩn bị lựa chọn các nội dung sẽ học ở lớp 11 và lớp 12). Hai lớp này là giai đoạn phân hóa sâu, định hướng nghề nghiệp, chương trình và sách giáo khoa các môn học sẽ có nội dung giảm nhẹ hơn hiện nay, đồng thời phân thành những môn học bắt buộc và những môn tự chọn. Mặt khác, sẽ có các chủ đề tự chọn chuyên sâu hoặc mở rộng theo từng môn và có thêm các chuyên đề tự chọn khác theo một số lĩnh vực, ngành nghề mà HS sẽ học sau THPT.
Học những nội dung cần cho cuộc sống
Bộ khẳng định: Thiết kế chương trình sau 2015 không phải là môn học này cần dạy những gì mà là để đặt mục tiêu giáo dục mới trong điều kiện của nước ta thì: môn học này cần lựa chọn những gì cần thiết nhất.
Nội dung giáo dục đạo đức – công dân ở lớp 1, lớp 2 sẽ tích hợp và các môn học, nhất là hai môn tìm hiểu tự nhiên xã hội và môn tiếng Việt dưới dạng các bài đọc, những chuyện kể sinh động và hấp dẫn về nhiều phương diện đạo đức. Từ lớp 3-5, môn đạo đức được tách thành một môn học riêng, nhưng vẫn tiếp tục theo hướng chuyển tải các nội dung giáo dục đạo đức thông qua các câu chuyện, bài đọc hay và hấp dẫn, phù hợp với tâm sinh lý lứa t.uổi, tránh lý thuyết và giáo huấn gượng ép. Lên THCS và THPT, hiện có hai loại ý kiến: hoặc là nội dung giáo dục đạo đức – công dân sẽ được học thành môn riêng với các nội dung chủ yếu là giáo dục đạo đức, tư tưởng, chính trị, pháp luật, kỹ năng sống… hoặc là các nội dung đó được tích hợp trong môn ngữ văn, các môn học khoa học xã hội – nhân văn và các hoạt động giáo dục.
Video đang HOT
Các môn âm nhạc, mỹ thuật, thể dục chủ yếu cho HS thực hành thông qua các hoạt động tập thể hoặc cá nhân, tự chọn hoặc bắt buộc, đan xen với các bài lý thuyết nhằm giúp HS có những hiểu biết cơ bản, giản đơn để hình thành năng lực cảm thụ cái đẹp của âm nhạc, mỹ thuật và phát huy bồi dưỡng hứng thú, năng khiếu của các HS khác nhau.
Môn tin học ở các cấp tiểu học, THCS chủ yếu trang bị cho HS năng lực sử dụng máy tính thành thạo trên cơ sở hướng dẫn các hoạt động và giới thiệu cho HS một số nội dung lý thuyết sơ giản về máy tính; lên THTP có thêm các bài lý thuyết và một số chủ đề chuyên sâu, mở rộng về khoa học máy tính.
Môn công nghệ sẽ biên soạn theo các mô đun với nhiều nội dung đa dạng, phong phú nhằm tạo điều kiện cho HS lựa chọn các nội dung phù hợp với đối tượng và hoàn cảnh cụ thể của nhà trường để học tập một cách có hiệu quả. Sẽ xem xét việc ghép công nghệ và tin học thành một môn.
Môn ngoại ngữ, dạy học theo hướng phát triển năng lực giao tiếp cả 4 kỹ năng nghe, nói, đọc, viết theo các mức khác nhau dựa theo khung tham chiếu châu Âu. Ngoại ngữ là một môn học bắt buộc, học từ lớp 3; ngoại ngữ 2 là môn tự chọn.
Môn ngữ văn tập trung hình thành và phát triển năng lực giao tiếp và cảm thụ nghệ thuật thông qua các kỹ năng đọc, viết, nghe, nói là chính. Yêu cầu của mỗi kỹ năng được tăng dần theo các trình độ khác nhau tương ứng với các lớp/cấp học. Ngoài phần chung này, còn có các chủ đề tự chọn chuyên sâu về văn học, tiếng Việt và tạo lập văn bản nhằm đáp ứng nhu cầu học lên cao của HS.
Môn toán kế thừa và phát huy những ưu điểm và thế mạnh của chương trình hiện hành, nhưng cần xem xét lựa chọn những nội dung cơ bản, cần thiết nhất cho việc phát triển năng lực tư duy; năng lực tính toán…, không yêu cầu học những nội dung quá khó và chưa cần thiết đối với HS phổ thông. Cũng như môn ngữ văn, bên cạnh các nội dung cơ bản, môn toán còn có các chủ đề tự chọn chuyên sâu ở các cấp, nhất là THPT.
Nội dung các hoạt động giáo dục chủ yếu giúp HS gắn bó với đời sống xã hội, tăng cường những hiểu biết chung về cộng đồng và những vấn đề thời sự của địa phương, đất nước, rèn luyện đạo đức, kỹ năng sống, phát huy các tiềm năng của cá nhân. Hoạt động giáo dục được thể hiện chủ yếu thông qua các hoạt động văn hóa, văn nghệ, thể dục thể thao, thanh thiếu niên tình nguyện…
Giảm môn học bắt buộc, tăng tự chọn
Căn cứ định hướng cấu trúc một số môn học – bộ phận thường trực Ban Chỉ đạo đổi mới chương trình, SGK giáo dục phổ thông sau 2015 đưa dự kiến các môn học ở từng lớp học như sau:
Lớp 1 và 2, HS phải học 3 môn (tiếng Việt, toán, tìm hiểu tự nhiên và xã hội – tích hợp môn đạo đức) và 4 hoạt động giáo dục bắt buộc (thể dục, âm nhạc, mỹ thuật – tích hợp môn thủ công, tập thể). Ngoài ra HS còn học các môn học, hướng dẫn giáo dục tự chọn như: tự học có hướng dẫn, đọc văn, nghệ thuật…
Lớp 3 gồm 5 môn (tiếng Việt, toán, ngoại ngữ 1, đạo đức, tìm hiểu tự nhiên và xã hội) và 4 hoạt động giáo dục bắt buộc như ở lớp 1, 2. Các môn học, hoạt động giáo dục tự chọn: tự học có hướng dẫn, đọc văn, làm quen với máy tính, nghệ thuật, thể dục.
Lớp 4 và 5 gồm 6 môn (tiếng Việt, toán, ngoại ngữ 1, đạo đức, tìm hiểu tự nhiên (gồm các chủ đề vật lý, hóa học, sinh học, khoa học trái đất), tìm hiểu xã hội (gồm các chủ đề về lịch sử, địa lý, giáo dục sức khỏe, kinh tế gia đình).
Cấp THCS gồm 7 môn học: ngữ văn, toán, ngoại ngữ 1, khoa học tự nhiên (vật lý, hóa học, sinh học, khoa học trái đất, chủ đề liên môn), khoa học xã hội (lịch sử, địa lý, kinh tế, xã hội, chủ đề liên môn), giáo dục công dân, công nghệ. 4 hoạt động giáo dục: thể dục, nghệ thuật (âm nhạc và mỹ thuật), hướng nghiệp và tập thể. Các môn học, hoạt động giáo dục tự chọn: ngoại ngữ 2, một số chủ đề văn học, toán, khoa học tự nhiên, khoa học xã hội, thể dục, thể thao.
Lớp 10 gồm 11 môn học và hoạt động giáo dục bắt buộc: ngữ văn, toán, giáo dục công dân, ngoại ngữ 1, vật lý, hóa học, sinh học, lịch sử, địa lý, tin học, công nghệ. 4 hoạt động giáo dục gồm: thể chất, hướng nghiệp, quốc phòng – an ninh, tập thể. Các môn học, hoạt động giáo dục tự chọn: 2 chuyên đề tự chọn chuyên sâu thuộc các môn ngữ văn, toán, vật lý, hóa học, sinh vật, lịch sử, địa lý, âm nhạc, mỹ thuật, tin học, thể dục… môn ngoại ngữ 2.
Lớp 11, 12 đổi mới theo hướng HS học 3 môn bắt buộc gồm: ngữ văn, toán, ngoại ngữ 1 và 4 hoạt động giáo dục bắt buộc gồm: thể chất, hướng nghiệp, quốc phòng – an ninh, tập thể. Các môn học hoạt động giáo dục tự chọn: HS học tự chọn bắt buộc 3 môn trong các môn: vật lý, hóa học, sinh học, lịch sử, địa lý, tin học, giáo dục công dân, công nghệ, xã hội học. Tự chọn tùy ý một số môn chuyên đề mở rộng chuyên sâu thuộc các lĩnh vực: văn, toán, vật lý, hóa, sinh, lịch sử, địa lý, tin học, công nghệ, môi trường, thể dục, thể thao, âm nhạc, mỹ thuật, kinh tế và kinh doanh, nghề…; môn ngoại ngữ 2.
Theo TNO
Tín chỉ giúp học sinh vào đại học sớm - Kỳ 2: Chỉ hiệu quả nếu làm thực chất
Có mặt ở VN 20 năm nhưng học chế tín chỉ chưa tồn tại đúng với bản chất nên nó không phát huy được thế mạnh vốn có.
Sinh viên Trường ĐH Công nghệ TP.HCM xếp hàng đăng ký tín chỉ - Ảnh: Đào Ngọc Thạch
Đầu năm nay, Bộ GD-ĐT có chủ trương không bắt buộc các trường ĐH, CĐ đào tạo theo tín chỉ. Liệu học chế này có nguy cơ phá sản ở VN?
Hiện có 60% trường ĐH, 30% trường CĐ ở VN đào tạo theo tín chỉ. Tuy nhiên hầu hết các trường đều thực hiện học chế này theo kiểu nửa vời.
Đào tạo tín chỉ là xu hướng tiến bộ và bắt buộc phải làm chứ không thể quay lại đào tạo theo niên chế được
TS Nguyễn Tiến Dũng _ Trưởng phòng Quản trị chiến lược, Trường ĐH Sư phạm kỹ thuật TP.HCM
Một trong những nguyên tắc của học chế tín chỉ là sinh viên được quyền lựa chọn giảng viên, môn học và thời khóa biểu phù hợp. Thế nhưng kể từ năm 2001, khi Bộ yêu cầu áp dụng rộng rãi, hầu như sinh viên các trường chưa bao giờ thực hiện được đúng điều này.
Lỗi thuộc về... phần mềm
Mỗi đợt đăng ký môn học, luôn xảy ra tình cảnh sinh viên phải thức trắng đêm, chen chúc đăng ký. Trường ĐH Nông Lâm TP.HCM đào tạo tín chỉ được 6 năm nhưng đến nay về việc đăng ký môn học vẫn là điều khó khăn. Dù áp dụng phần mềm mới nhưng những lỗi như quá tải, bị xóa tên, mất lịch thi... vẫn diễn ra. Theo TS Trần Đình Lý - Trưởng phòng Đào tạo, đây là trăn trở lớn nhất của trường trong việc Đào tạo tín chỉ.
Trường ĐH Khoa học tự nhiên TP.HCM cũng lâm vào tình trạng này. Hiện nay sinh viên phải đăng ký môn học lần lượt theo các khoa vì nếu đăng ký bất cứ thời gian nào như nước ngoài, chắc chắn sẽ dẫn đến quá tải. Trường ĐH Công nghệ thông tin TP.HCM cũng bị lỗi về... công nghệ thông tin. Hai năm liên tiếp hệ thống đăng ký môn học đều trục trặc. Năm nay, trường phải "cắn răng" đầu tư thêm về hạ tầng cho phần mềm này và đã ổn định hơn trước. Theo PGS-TS Dương Anh Đức - Hiệu trưởng nhà trường, vấn đề nằm ở kinh phí. Băng thông internet của các trường ĐH tại VN hiện nay quá hẹp, không thể giải quyết dứt điểm được điều này. Theo tính toán, kinh phí đầu tư phải gấp 10 lần hiện nay mới không diễn ra tình trạng quá tải đăng ký môn học tại các trường.
Thiếu thốn đủ điều
Thực tế cho thấy phần lớn các trường ĐH, CĐ ở VN đều chưa đủ điều kiện để thực hiện học chế tín chỉ.
Cơ sở vật chất, hạ tầng hiện nay như phòng thí nghiệm, thư viện... để sinh viên tự học chưa đầy đủ. Giảng viên cũng phải dạy quá nhiều, không đúng tinh thần của đào tạo tín chỉ. Theo các chuyên gia giáo dục, để đảm bảo chất lượng, mỗi giảng viên chỉ dạy tối đa 2 lớp/học kỳ nhưng các trường cũng không thực hiện được điều này.
Liên tục trong hai năm 2010 và 2012, Trường ĐH Sài Gòn tổ chức hội thảo khoa học toàn quốc "Đổi mới phương pháp giảng dạy ĐH theo tín chỉ". Các chuyên gia chỉ ra nhiều hạn chế khi áp dụng hình thức đào tạo này trong điều kiện của VN. Theo PGS-TS Phạm Xuân Hậu (Trường ĐH Văn Hiến), trở ngại nhất là chương trình đào tạo chưa đồng bộ, xơ cứng, thiếu uyển chuyển ít giảng viên trình độ cao cơ sở vật chất còn nghèo nàn, thiếu thốn... Trong khi đó, PGS-TS Nguyễn Viết Ngoạn, Hiệu trưởng Trường ĐH Sài Gòn, cho rằng: "Cách dạy, học vẫn còn chưa thoát khỏi tinh thần niên chế. Tính chủ động của sinh viên còn yếu kém".
Khi mọi điều kiện để thực hiện đào tạo theo học chế tín chỉ chưa đủ mà vẫn phải làm theo yêu cầu của Bộ, nhiều trường máy móc chỉ chuyển đổi con số. Nghĩa là từ 210 đơn vị học trình theo niên chế thành 140 đơn vị theo tín chỉ. Như vậy, dù mang hình thức như tín chỉ nhưng thực chất vẫn là niên chế. Tuy nhiên, một thời gian, do giảm đơn vị học trình, phải cắt nhiều nội dung nên chất lượng đào tạo giảm sút...
Làm dần dần nhưng làm đúng
Trong cuộc họp với các trường ĐH vào tháng 2.2013, Bộ trưởng Bộ GD-ĐT Phạm Vũ Luận cho rằng chính ông cũng không tin có thể đồng loạt đào tạo theo tín chỉ khi đội ngũ giáo viên còn thiếu, cơ sở vật chất và hệ thống tài liệu phục vụ giảng dạy chưa đầy đủ. Vì thế, Bộ khuyến khích các trường chuẩn bị đủ điều kiện mới triển khai thực chất.
Theo TS Nguyễn Tiến Dũng - Trưởng phòng Quản trị chiến lược Trường ĐH Sư phạm kỹ thuật TP.HCM, việc Bộ trưởng Bộ GD-ĐT tuyên bố không bắt buộc đào tạo tín chỉ là đã nhìn nhận đúng thực tế hiện nay. Nếu kêu gào đến năm 2010, 2012, 2014 phải đào tạo tín chỉ 100% là bệnh thành tích. Bộ có quy định các trường cần thiết lập lộ trình để chuyển hoàn toàn sang đào tạo tín chỉ. Tuy nhiên, vấn đề đặt ra là việc trì hoãn này có khiến các trường quay lại đào tạo theo niên chế - loại hình mà hầu hết các nước đều không còn thực hiện? Ông Dũng khẳng định: "Phải làm dần dần. Đào tạo tín chỉ là xu hướng tiến bộ và bắt buộc phải làm chứ không thể quay lại đào tạo theo niên chế được".
Từ quy định 100% các trường thực hiện đến không bắt buộc
Học chế tín chỉ được khởi xướng từ Trường ĐH Harvard năm 1872, sau đó được áp dụng rộng rãi trên toàn thế giới vì tính linh hoạt.
Tại VN, năm 1993, Trường ĐH Bách khoa TP.HCM đã thí điểm đào tạo theo tín chỉ, sau đó đến các trường như: ĐH Cần Thơ, ĐH Đà Lạt... Năm 2001, Bộ GD-ĐT quyết định áp dụng rộng rãi và quy định đến hết năm 2010, tất cả các trường ĐH, CĐ chuyển sang đào tạo theo tín chỉ. Tuy nhiên, trước tình hình thực tế, cho đến nay, Bộ không bắt buộc tất cả các trường phải đào tạo theo tín chỉ nữa.
Theo TNO
Tín chỉ giúp học sinh vào đại học sớm Có ý kiến đề nghị nên áp dụng học chế tín chỉ ngay từ bậc THPT để đạt hiệu quả cao. Đây xem như là một trong những thay đổi cụ thể cho đổi mới giáo dục sau năm 2015. Học chế tín chỉ có thể áp dụng cho học sinh các trường THPT chuyên để học sinh có khả năng sớm vào...