Đẩy mạnh hoạt động nghiên cứu khoa học, kỹ thuật trong học sinh trung học

Với mục tiêu đổi mới cách dạy và học theo định hướng phát triển phẩm chất, năng lực học sinh, từ năm học 2011 – 2012, Bộ Giáo dục và Đào tạo (GD và ĐT) đã triển khai hoạt động nghiên cứu khoa học và hằng năm tổ chức cuộc thi khoa học, kỹ thuật (KH, KT) cấp quốc gia dành cho học sinh trung học.

Khi tham dự các cuộc thi, triển lãm sáng tạo khoa học của khu vực và quốc tế, học sinh Việt Nam đạt nhiều giải thưởng, huy chương.

Học sinh Hoàng Việt Phúc (người thứ năm từ trái qua), Trường THPT chuyên Lào Cai nhận Giải nhất Cuộc thi Khoa học kỹ thuật cấp quốc gia dành cho học sinh trung học năm học 2020 – 2021.

Thời gian qua, ngành GD và ĐT tỉnh Lào Cai chú trọng hoạt động nghiên cứu KH, KT dành cho học sinh trung học. Theo Phó Giám đốc Sở GD và ĐT Lào Cai Đỗ Minh Tâm, ngay từ đầu năm học, các phòng GD và ĐT, các trường THPT đã triển khai thực hiện hoạt động nghiên cứu khoa học cho học sinh. Một số đơn vị đã phát triển mạnh phong trào nghiên cứu khoa học cho học sinh, đưa hoạt động này trở thành hoạt động quan trọng trong đổi mới giáo dục. Nhiều câu lạc bộ nghiên cứu khoa học được hình thành và phát triển, gắn với hoạt động của câu lạc bộ giáo dục STEM. Các hoạt động thi KH, KT cấp trường, cấp huyện diễn ra sôi nổi, tạo sân chơi trí tuệ và cơ hội giao lưu cho học sinh trung học. Năm học 2020 – 2021, hoạt động nghiên cứu khoa học trong học sinh trung học tại tỉnh Lào Cai đã góp phần quan trọng thúc đẩy đổi mới phương pháp dạy học, hình thức dạy học và kiểm tra, đánh giá theo định hướng phát triển năng lực học sinh và trở thành phong trào mạnh mẽ trong các trường trung học. Điển hình như: Phòng GD và ĐT huyện Bảo Yên, Văn Bàn, TP Lào Cai; Trường THPT số 1 Bảo Yên, số 1 Bảo Thắng, số 2 Bảo Yên, THPT chuyên, số 1 Văn Bàn, số 3 Lào Cai… Nhiều dự án dự thi của học sinh xuất phát từ những vấn đề đặt ra trong thực tiễn cuộc sống, có ý nghĩa nhân văn sâu sắc, góp phần bảo vệ môi trường, giữ gìn phong tục, tập quán và bản sắc văn hóa dân tộc… Đặc biệt, một số dự án có tính thời sự nhằm góp phần phòng, chống dịch Covid-19; khắc phục khó khăn trong học tập trực tuyến…

Thầy giáo Ngô Thanh Xuân, Phó Hiệu trưởng Trường THPT chuyên Lào Cai cho biết, liên tiếp trong các năm từ 2019 đến 2021, trường là đơn vị đứng đầu toàn quốc về số giải dự thi nghiên cứu khoa học cấp quốc gia với hai giải nhất và hai giải nhì. Đặc biệt, năm 2021 dự án nghiên cứu “Khó khăn tâm lý trong học tập trực tuyến của học sinh THPT” của hai học sinh Hoàng Việt Phúc và Vũ Phương Mai được chọn là một trong bảy dự án của Việt Nam tham dự Hội thi KH, KT quốc tế năm 2021 tại Mỹ bằng hình thức trực tuyến và đoạt giải đặc biệt do các tổ chức khoa học – công nghệ và doanh nghiệp trao tặng. Để có được những kết quả nêu trên, nhà trường luôn coi hoạt động nghiên cứu khoa học là nhiệm vụ trọng tâm. Đồng thời, nâng cao nhận thức cho giáo viên, học sinh và cha, mẹ học sinh tầm quan trọng và lợi ích của học sinh khi tham gia vào nghiên cứu khoa học. Mục đích không chỉ là các giải thưởng nhận được qua các cuộc thi, mà thông qua hoạt động này, học sinh được học tập, trải nghiệm và trưởng thành hơn về khả năng tư duy, phản biện, kỹ năng làm việc theo nhóm, viết báo cáo, trình bày, thuyết trình.

Học sinh Hoàng Việt Phúc, Trường THPT chuyên Lào Cai cho biết, dự án “Khó khăn tâm lý trong học tập trực tuyến của học sinh THPT” đoạt giải đặc biệt tại Hội thi KH, KT quốc tế năm 2021 được nhóm nghiên cứu hướng tới trong xu thế phát triển trường học thông minh và hội nhập quốc tế. Trước tình hình dịch Covid-19 diễn biến phức tạp, học trực tuyến đã trở thành xu hướng tất yếu, xóa mọi ranh giới địa lý, những bất lợi về thời gian, địa điểm học và chi phí cho đào tạo. Việc học tập trực tuyến đã đặt ra yêu cầu thay đổi và thích ứng từ phía người học và đó cũng là động lực để nhóm triển khai dự án nghiên cứu.

Thứ trưởng Bộ GD và ĐT Nguyễn Hữu Độ cho biết, để đổi mới cách dạy và học theo định hướng phát triển phẩm chất, năng lực học sinh, từ năm học 2011 – 2012, Bộ GD và ĐT đã triển khai hoạt động nghiên cứu khoa học và tổ chức thường niên cuộc thi KH, KT cấp quốc gia dành cho học sinh trung học. Cuộc thi đã thu hút hàng nghìn học sinh của các tỉnh, thành phố tham gia tranh tài ở các cấp. Liên tục tám năm qua, từ năm 2012 đến nay, đoàn học sinh Việt Nam dự thi KH, KT cấp quốc tế đều đạt giải. Kết quả này đã khẳng định vị thế và khả năng nghiên cứu KH, KT của học sinh Việt Nam trên đấu trường quốc tế. Đây cũng là hoạt động góp phần đổi mới hình thức tổ chức dạy học và kiểm tra đánh giá theo hướng phát triển năng lực, phẩm chất của học sinh; thực hiện giáo dục tích hợp: Khoa học – Công nghệ – Kỹ thuật – Toán. Đồng thời, khuyến khích sự tham gia hỗ trợ của các cơ sở giáo dục đại học, cao đẳng, cơ sở nghiên cứu, doanh nghiệp… đối với hoạt động nghiên cứu KH, KT của học sinh.