Dạy chữ lễ từ những điều nhỏ
Khẩu hiệu dễ thấy ở bất cứ trường phổ thông nào là “Tiên học lễ, hậu học văn”. Thế nhưng việc dạy và học chữ lễ thời nay đòi hỏi sự mới mẻ mà những người làm cha mẹ, thầy cô buộc phải cập nhật để thế chỗ cho những bài học giáo điều.
Qua cách sống của người lớn
Nhà sử học Dương Trung Quốc cho rằng cha mẹ phải dành thời gian cho trẻ, hướng dẫn con tự tay mình làm một tấm thiệp tặng cô nhân ngày 20.11; rồi tết đến biết tự tay làm món quà biếu ông bà. Những hành động tuy nhỏ nhưng có giá trị rất lớn để giáo dục trẻ về lòng biết ơn. Từ đó, chúng ta mới có thể hy vọng rằng lứa trẻ này lớn lên, dù là thế hệ “9X”, “10X”, “@” hiện đại thế nào thì vẫn giữ nguyên được truyền thống văn hóa dân tộc, vẫn sống có trước có sau, có tình có nghĩa như cái “đạo làm người” mà người Việt ta đã và đang gìn giữ.
Lấy một ví dụ rất gần với không khí của ngày tết cổ truyền, PGS Trịnh Hòa Bình – Viện Khoa học xã hội Việt Nam cho rằng: “Chính việc trẻ ứng xử với những phong bao lì xì nhận được vào ngày tết như thế nào cũng hoàn toàn là do cách giáo dục của mỗi gia đình”. Theo PGS Bình, các bậc cha mẹ nên ứng xử sao cho trẻ coi trọng việc mừng t.uổi như là một sự may mắn đầu năm mà không quan trọng giá trị đồng t.iền. Đồng thời, từng bước, qua mỗi lứa t.uổi và sự hiểu biết của trẻ để giáo dục con cái sao cho không bị ảnh hưởng và chi phối bởi giá trị t.iền cao hay thấp.
Chị Đàm Thảo (Thanh Xuân Bắc, Q.Thanh Xuân, Hà Nội) khẳng định: “Không ít bậc phụ huynh hiểu rằng cứ quà cáp chu đáo, đắt t.iền cho thầy cô của con mình vào các dịp lễ tết là đủ chữ lễ. Tôi thì tâm niệm rằng dạy con biết trân trọng những giá trị của cuộc sống, lòng biết ơn thông qua việc làm, hành động mỗi ngày mới chính là cách để thực hiện được chữ lễ đúng nghĩa”.
GS Phan Đình Diệu, đại diện một trong bốn nhóm tác giả đề xuất việc cải cách giáo dục, lên tiếng: “Hãy giảm bớt thời lượng kiến thức khoa học và thêm vào chương trình giáo dục ở bậc học dưới những bài học về văn hóa truyền thống, dạy học sinh những bài học về tâm hồn Việt Nam, về nhân cách, những kỹ năng ứng xử cần thiết trong một xã hội mới”.
Vài năm gần đây, Bộ GD-ĐT đang chứng tỏ quan điểm không thể tiếp tục thờ ơ với việc dạy người khi bước đầu đưa nội dung giáo dục kỹ năng sống, trong đó đề cao những hình thức khác nhau để đưa giáo dục đạo đức, nhân cách vào chương trình giảng dạy.
Bây giờ quan hệ thầy – trò đã bình đẳng, cởi mở, thân thiện hơn.
Không chỉ là răn dạy
Mặc dù vậy, việc dạy làm người cho học trò trong thời đại ngày nay đòi hỏi những khó khăn và phức tạp hơn nhiều.
TS tâm lý giáo dục học Nguyễn Tùng Lâm – Chủ tịch Hội Tâm lý, giáo dục TP.Hà Nội cho rằng: “Từ lâu nay, ở nhà, trường hay trong xã hội, chúng ta vẫn theo đuổi triết lý giáo dục theo kiểu răn dạy. Ở đó học sinh, con cái, trẻ nhỏ, người ít t.uổi hơn… mặc định là đối tượng phục tùng và tuân thủ những gì thầy cô giáo, cha mẹ, người lớn yêu cầu, cho dù chúng có ý kiến riêng và có khả năng làm khác đi để đạt hiệu quả cao hơn. Thực tế cho thấy, kỷ luật áp đặt từ bên ngoài cũng chỉ tạo ra những học sinh có hành vi vi phạm đạo đức nghiêm trọng hơn mà người lớn càng không thể chấp nhận được”. Theo ông Lâm, ngày nay học sinh tranh luận, chất vấn thầy giáo không bị xem là vô lễ. Một thầy giáo hiện đại là người biết “lấy học sinh làm trung tâm”. Mọi thành phần xã hội đều đối xử bình đẳng nhau theo đúng những phép tắc được quy định trong pháp luật. Tôn trọng luật pháp tức là tôn trọng chữ lễ.
PGS Văn Như Cương – Hiệu trưởng Trường PTDL Lương Thế Vinh (Hà Nội), phân tích: “Lễ giáo xưa nặng nề về rèn luyện đạo đức: Trò là phải ngoan ngoãn, tuyệt đối nghe lời thầy. Bây giờ quan hệ thầy – trò đã bình đẳng, cởi mở, thân thiện hơn. Người thầy không còn được tôn thờ như một ông thánh. Và chữ lễ được hiểu với nghĩa là đạo đức tốt, sống theo pháp luật. Bản thân các thầy muốn giáo dục trò cũng cần phải luôn lắng nghe trò, cùng tranh luận hướng trò nhận thức đúng về thiện – ác, hướng đến lẽ sống tốt đẹp ở đời, đến tri thức… Giáo dục nhận thức chính là cốt lõi của vấn đề giáo dục hiện nay. Và người thầy cũng cần thể hiện một chữ lễ với trò như thế”.
Một số chuyên gia tâm lý làm việc tại phòng tư vấn học đường ở các trường THPT đều thừa nhận trẻ bây giờ nhạy bén, thông minh hơn thế hệ cha anh; tự tin nhưng cũng có những đòi hỏi cá nhân nhiều hơn, vì thế lớp trẻ cũng thích tự do, không muốn chịu sự kiểm soát gắt gao của người lớn. Do vậy, cha mẹ, thầy cô giáo cần hiểu và đặc biệt phải có niềm tin, khát vọng chân thực đối với con trẻ. Hơn nữa, phải mạnh dạn đổi mới cách tiếp cận và dạy dỗ trẻ.
Theo TNO
'Trả lương 3.000 USD, nhiều em sẽ theo sử'
Câu chuyện kết quả thi đại học môn Lịch sử thấp, xã hội thờ ơ và quan điểm coi "hàng ngàn điểm 0" môn thi này là điều bình thường tiếp tục là tâm điểm giáo dục trên các báo hôm nay.
Video đang HOT
Tìm đến nhà sử học Đinh Xuân Lâm, người từng dạy sử 60 năm phổ thông, chủ biên nhiều cuốn sách giáo khoa lịch sử,
T.uổi Trẻ
nhận được đề nghị "cần có một cuộc cách mạng trong môn sử". Gặp đại biểu Quốc hội Dương Trung Quốc,
Sài Gòn Giải Phóng
nhận thêm những kiến giải từ nguyên nhân những hành vi ngoài xã hội. Còn
Thông tấn xã Việt Nam
đã viết lại những lời Bộ trưởng GD-ĐT Phạm Vũ Luận vừa phát ngôn với báo giới cuối tuần trước. Trong khi đó, những người đã từng hoặc đang tiếp tục dạy, học và quan tâm tới lịch sử lại
có dịp tỏ bày
.
Nhà sử học Dương Trung Quốc: Hệ thống giá trị hiện nay khó khuyến khích việc học sửNếu chúng ta coi lịch sử chỉ là một bộ nhớ, quan tâm đến lịch sử theo kiểu chỉ đ.ánh đố trí nhớ thì hiệu quả sẽ không cao. Tất nhiên nhớ kiến thức là cần thiết, việc đ.ánh đố có thể tạo ra cảm giác vui vẻ.
Nhà sử học Dương Trung Quốc: Ảnh: Dân Trí
Nhưng lịch sử không phải chỉ là nhớ. Không dạy theo kiểu nhồi nhét, nhưng phải bảo đảm học sinh vận dụng kiến thức, tiềm năng của mình như thế nào để con người phải có hoài bão, có mưu sinh.
Các em học sinh đầu tư cũng phải có tính toán. Bây giờ có doanh nghiệp nào đó cam kết thí sinh thi nhất môn sử, trả lương 3.000 USD/tháng chẳng hạn, tôi tin chắc sẽ có nhiều em theo sử.
Hiện nay, học sinh phải học ngoại ngữ, tin học, vì không giỏi những thứ đó không kiếm được t.iền. Các em có quyền được đầu tư theo lợi ích của các em, trong khi hệ thống giá trị hiện tại không thể khuyến khích các em học sử. Nếu nhìn vào lương bổng, phân công công việc trong xã hội thì sẽ thấy rất rõ.
Tôi đã từng cố gắng thuyết minh với các em học sử là rất cần thiết, vì sử không chỉ giúp các em làm nghề sử, mà có thể làm nhà báo, làm chính trị, kể cả làm khoa học mà tư duy về sử tốt thì cũng có lợi.
Thế nhưng, không thể thuyết phục được các em, vì không nhìn đâu xa, thầy cô giáo dạy sử thuộc người nghèo nhất, ít cơ hội nhất.
Nhưng theo tôi, kể cả điều này cũng không hề đơn giản, vì ngay việc đào tạo đội ngũ giáo viên dạy sử ở các trường đại học cũng rất khó khăn. Tôi biết có nhiều thầy cô dạy sử nhưng chưa hề đặt chân đến Điện Biên Phủ, vì thế chỉ dạy theo SGK, mà SGK thì cũng có nhiều vấn đề phải thay đổi.
Khi chúng ta dạy rất nhiều điều tốt đẹp về lịch sử trong nhà trường thì ra đường, các em không thấy điều đó. Chúng ta nói về di sản này di sản kia, nhưng khi các em đến nơi chỉ thấy việc lấn chiếm di tích, ăn cắp cổ vật... thử hỏi làm sao các em thấy được giá trị của lịch sử.
Vì vậy, đây là câu chuyện của tổng thể xã hội chứ không riêng việc dạy sử. Mặc dù giới sử học rất day dứt, cảm thấy mình có lỗi phần nào ở đây nhưng đúng là chúng ta phải có sự thay đổi một cách toàn diện thực trạng này.
Bộ trưởng Bộ GD-ĐT Phạm Vũ Luận: Phải nhìn thấy rõ những nguy cơ và thách thức của thời đạiQuá trình công nghiệp hoá, hiện đại hoá đất nước và hội nhập quốc tế đòi hỏi phải dạy và học ngoại ngữ, tin học ngay từ các cấp học dưới. Trong hoàn cảnh đó, việc dạy và học lịch sử, văn học và một vài môn khác không được như trước cũng là điều dễ hiểu.
Còn có một nguyên nhân khác nữa: Các bạn hãy nhìn rộng ra các nước khác sẽ thấy, không chỉ ở Việt Nam có hiện tượng thế hệ trẻ xao nhãng, thờ ơ với văn học, lịch sử, cũng như các môn khoa học xă hội nói chung. Điểm thi môn lịch sử thấp và ngành sử không thu hút được nhiều người là một hiện tượng chung của nhiều nước trên thế giới. Vì sao?
Bộ trưởng Phạm Vũ Luận. Ảnh: Hương Giang
Theo tôi, vì tiếng nói của ngành khoa học lịch sử trong cuộc sống hiện đại hôm nay, cũng như cơ hội tìm việc làm, cơ hội có thu nhập tốt của những người giỏi sử, giỏi văn, không nhiều như các lĩnh vực khác...Đó là vấn đề mang tính thời đại, do tác động của cách mạng khoa học công nghệ, do sự biến đổi của đời sống xã hội và đòi hỏi của thị trường lao động.
Trong khi đó ngoại ngữ và tin học được giới trẻ đón nhận rất nhiệt tình. Có phải vì nội dung và phương pháp dạy - học tin học và ngoại ngữ hay hơn lịch sử không? Theo tôi thì câu trả lời là không. Nhưng trong xã hội hiện đại không thể thiếu tin học được, và người ta phải học . Khi giỏi tin học, các em dễ tìm được việc làm cho thu nhập cao hơn . Từ đó người ta có động lực tự thân để học và giỏi tin học.
Tôi cho rằng, chúng ta phải nhìn rõ xu thế tác động của thời đại, nhìn rõ quy luật khách quan này, để có các định hướng đúng và chú ý xây dựng một môi trường giáo dục toàn diện cho thế hệ trẻ.
Bộ GD - ĐT nhận thấy, kết quả nhiều bài thi môn Lịch sử của các em học sinh đã tốt nghiệp THPT, tham dự kì thi tuyển sinh đại học, cao đẳng không đạt yêu cầu, thậm chí chỉ được điểm 0 là một thực tế không thể xem nhẹ.
Chánh văn phòng Phạm Mạnh Hùng.
Thực tế này, cần được quan tâm tìm hiểu, phân tích nguyên nhân, từ đó có những giải pháp phù hợp, khắc phục những tác động tiêu cực của các nguyên nhân chủ quan và khách quan, nhằm mục đích nâng cao chất lượng dạy - học môn Lịch sử, thực hiện tốt mục tiêu giáo dục toàn diện cho học sinh.
Bộ GD-ĐT sẽ có thời gian tiếp tục nghiên cứu, tìm những giải pháp, chỉ đạo, khắc phục tình trạng trên; đồng thời sẽ tiếp thu ý kiến của công luận qua các hội thảo và website của Bộ.
Từ lâu, chúng tôi đã rất đau đầu để chứng minh một cách khoa học và giản dị với các nhà quản lý giáo dục là chúng ta đang hiểu sai về môn lịch sử.
Đó không phải là một môn giáo dục, tuyên truyền chính trị thông qua các sự kiện và con số, mà là một môn khoa học với tất cả sự hấp dẫn và khó khăn của nó.
Lịch sử cần được nghiên cứu và trình bày một cách khách quan, không thiên kiến thì mới tạo ra sức hấp dẫn được.
Tôi dạy sử hơn nửa thế kỷ, tôi biết t.rẻ e.m đứa nào cũng yêu thích môn lịch sử. Chính người lớn làm cho chúng hết yêu.
Chúng tôi, mà đại diện là cơ quan của Hội Khoa học lịch sử, đã nhiều lần đề đạt với Bộ GD-ĐT, Ban Khoa giáo trung ương, các cơ quan chức năng khác phối hợp nghiên cứu để sửa lại chương trình SGK lịch sử phổ thông.
GS Đinh Xuân Lâm. Ảnh: Thanh Đạm/Tuổi Trẻ
SGK môn lịch sử, xưa nay vẫn chỉ sửa chữa theo kiểu vá víu, chỉnh sửa những chi tiết, sự kiện, năm tháng, địa điểm, tên người... Sửa những cái đó thì dễ, nhưng nó không căn bản.
Điều chủ yếu là sửa những quan điểm, đ.ánh giá sai thì lại chưa được đặt ra. Đúng hơn là các nhà sử học đặt ra nhưng chưa nhận được câu trả lời thích đáng từ Bộ GD-ĐT và các cơ quan thẩm quyền khác.
Có những vấn đề rất lớn của lịch sử, sai rõ ràng, các hội thảo khoa học chuyên ngành đã chỉ ra nhiều lần, nhưng vẫn chưa được bật đèn xanh để chính thức sửa trong SGK.
Hiện tại Bộ GD-ĐT vẫn soạn SGK sử theo phương pháp không giống ai. Ví dụ sách lớp 7 mời ba giáo viên dạy sử ở ba miền Bắc Trung Nam cùng viết chung, mà ba ông này không quen biết và rất ít điều kiện gặp nhau. Như vậy làm sao có phong cách trình bày thống nhất và hấp dẫn?
Trước mắt, theo tôi, các ban chuyên môn của bộ nên có sự hợp tác chặt chẽ với Hội Khoa học lịch sử để có được sự thống nhất chung trong việc đ.ánh giá thực trạng nghiên cứu, dạy học lịch sử mới có hi vọng tạo nên cuộc cách mạng triệt để cho môn sử học nước nhà.
Theo VNN