Dấu hiệu cảnh báo đái tháo đường và cách phòng ngừa

Theo dõi VGT trên

Theo Liên đoàn Đái tháo đường Thế giới (IDF) dự đoán đến năm 2045 sẽ có 6,3 triệu người mắc bệnh, tăng 78.5%.

Nguy hiểm hơn nữa là tỷ lệ người mắc bệnh đái tháo đường đang tăng chóng mặt và ngày càng trẻ hóa, rất nhiều người độ t.uổi 25-30 mắc đái tháo đường mà không hay biết, thậm chí có những trường hợp trẻ 12, 13 t.uổi bị đái tháo đường týp 2 đã được ghi nhận. Vì vậy điều quan trọng là cần biết những dấu hiệu cảnh báo của bệnh để thăm khám và điều trị, kiểm soát bệnh.

Các dấu hiệu cảnh báo mắc bệnh

Đái tháo đường (ĐTĐ) là một nhóm bệnh rối loạn chuyển hóa carbohydrat khi hormon insulin của tụy bị thiếu hay giảm tác động trong cơ thể. Bệnh thường diễn tiến âm thầm, không có triệu chứng rõ ràng và dễ bị người bệnh bỏ qua. Tuy nhiên, các dấu hiệu sau cảnh báo bạn đã mắc đái tháo đường.

Đi tiểu thường xuyên và hay khát nước: Nếu đi tiểu nhiều hơn bình thường có thể là dấu hiệu của bệnh ĐTĐ. Bên cạnh đó, người bệnh còn rất hay khát nước và khô miệng. Đây không chỉ là dấu hiệu mất nước, mà còn cảnh báo mắc ĐTĐ týp 2.

Đói cồn cào: Do lượng insulin trong m.áu không ổn định nên các tế bào không có đủ năng lượng để thực hiện các hoạt động hàng ngày, dẫn đến những cơn đói cồn cào, khó chịu.

Mệt mỏi: Mệt mỏi quá mức hoặc mạn tính là dấu hiệu không được bỏ qua dù trong tình huống nào. Ở bệnh nhân ĐTĐ, cơ thể rất khó hấp thụ glucose dẫn đến sự thiếu hụt năng lượng trong cơ thể, khiến bệnh nhân cảm thấy mệt mỏi và khó chịu.

Giảm thị lực: Mắt là một trong những bộ phận bị tác động nhiều nhất bởi bệnh ĐTĐ. Lượng đường trong m.áu cao khiến nhìn mờ, đặc biệt khi không kiểm soát được bệnh, gây giảm thị lực hoàn toàn.

N.hiễm t.rùng: Do vi khuẩn, virut, nấm phát triển tốt trong môi trường có lượng đường m.áu cao và n.hiễm t.rùng là biểu hiện thường gặp. Nhiễm nấm â.m đ.ạo Candida, nhiễm nấm ở da, n.hiễm t.rùng đường tiết niệu là những dấu hiệu thường gặp ở bệnh nhân ĐTĐ.

Tê hoặc ngứa các đầu chi: Bệnh ĐTĐ gây ảnh hưởng đến các dây thần kinh. Tê hoặc ngứa ran có thể xảy ra nhiều lần và thường kèm theo cảm giác đau, viêm. Nếu vấn đề không được kiểm soát đúng mức, các tổn thương thần kinh có thể là vĩnh viễn và gây nên những rối loạn nghiêm trọng khác.

Giảm hoặc tăng cân không có lý do: Người bị bệnh ĐTĐ không có khả năng sử dụng insulin, gây nên một số rối loạn nên dễ bị sụt cân nhanh chóng. Tuy nhiên trong một số trường hợp sẽ gây phản ứng ngược lại, tăng cảm giác thèm ăn (thức ăn ngọt) và gây tăng cân.

Chậm liền sẹo: Do lượng đường trong m.áu cao đã làm tổn thương các tĩnh mạch, động mạch, nên làm chậm liền sẹo.

Dấu hiệu cảnh báo đái tháo đường và cách phòng ngừa - Hình 1

Video đang HOT

Ăn nhiều salad, rau xanh, hoa quả sẽ giúp kiểm soát lượng dầu mỡ, đường trong m.áu.

Biện pháp phòng bệnh

Ngăn chặn t.iền đái tháo đường chính là phòng ngừa ĐTĐ từ xa, điều này thực hiện bằng giải pháp quan trọng. Đầu tiên là giải pháp không dùng thuốc, hay thay đổi lối sống, bằng cách bỏ đồ có cồn, ngưng hút t.huốc l.á, luyện tập thể lực đều đặn, ăn uống hợp lý (giảm đường, giảm tinh bột, giảm chất béo trans, ăn nhiều rau xanh…). Nếu áp dụng đúng, 50% người t.iền đái tháo đường sẽ không chuyển sang ĐTĐ. Dưới đây là những gợi ý:

Không nên bỏ bữa sáng: Những người ăn bữa sáng nhẹ ít có khả năng mắc bệnh tiểu đường hơn những người bỏ bữa ăn sáng. Bởi vậy, nếu muốn ngăn ngừa khả năng mắc bệnh tiểu đường, bạn chỉ cần tránh những thực phẩm giàu carbohydrate và tránh ăn quá nhiều dầu/mỡ trong bữa ăn sáng.

Giảm khẩu phần ăn: Để ngăn ngừa bệnh, hãy giảm ăn thịt, đặc biệt là những loại thịt đỏ. Nên hạn chế ăn các loại thức ăn nhanh, uống nước ngọt, đồ chiên rán và các loại thức ăn chế biến sẵn như: thịt xông khói, xúc xích…

Ăn nhiều salad, rau xanh, hoa quả: Ăn nhiều hoa quả, rau xanh trước bữa ăn sẽ giúp kiểm soát lượng dầu mỡ, đường trong m.áu.

Uống nhiều nước mỗi ngày: Theo các nhà nghiên cứu khoa học, cách tốt nhất để ngăn ngừa bệnh tiểu đường là phải uống nhiều nước và chia làm nhiều lần trong ngày. Lượng nước trung bình mà cơ thể uống mỗi ngày là 8 cốc.

Ăn các loại ngũ cốc: Ăn nhiều ngũ cốc, đặc biệt là ngũ cốc nguyên hạt như: lúa mì, gạo nâu, yến mạch… không chỉ giúp bạn có một thân hình đẹp mà nó còn làm giảm nguy cơ mắc bệnh ung thư vú, đái tháo đường týp 2, huyết áp cao và đột quỵ.

Giảm cân: Hay còn gọi là giảm trọng lượng cơ thể, giúp bạn đẩy lùi nguy cơ bị bệnh ĐTĐ.

Khám bệnh thường xuyên: Hãy xét nghiệm m.áu định kỳ và làm theo những lời khuyên của bác sĩ để phòng bệnh tốt nhất.

Gia tăng hoạt động thể lực: Chơi thể thao đều đặn mỗi ngày, tập thể dục khoảng 1h/ngày, đi bộ từ khoảng 5.000 – 10.000 bước chân mỗi ngày, hoạt động thể lực giúp cân nặng ổn định, nâng cao sức đề kháng của cơ thể và cũng đẩy lùi nguy cơ ĐTĐ xa hơn.

BS. Nguyễn Bích Ngọc

Theo Sức khỏe & Đời sống

7 lý do khiến bạn luôn cảm thấy rất khát

Ai trong chúng ta cũng thấy khát nước vào lúc này hay lúc khác, nhưng thường thì một ly nước mát là đủ để xoa dịu tình hình. Thế nhưng điều gì xảy ra nếu ngay cả sau khi uống một cốc nước mà bạn vẫn thấy khát. Và mặc dù luôn có sẵn cả bình nước trên bàn làm việc, vẫn có vẻ như cơn khát thể dịu đi?

7 lý do khiến bạn luôn cảm thấy rất khát - Hình 1

1. Mất nước

Thật ngạc nhiên là lý do số một khiến chúng ta cảm thấy khát là do không uống đủ nước. Đôi khi đó chỉ là thói quen ít uống nước; một số lần khác là chúng ta không nhận ra môi trường ảnh hưởng đến nhu cầu nước của cơ thể như thế nào.

Trời nóng hay ẩm? Bạn có sống ở vùng núi cao không? Hôm nay bạn có tập thể dục không? Tất cả những điều này làm tăng nhu cầu nước của cơ thể, vì vậy sẽ cần phải điều chỉnh cho phù hợp.

Khi cảm thấy khát, thông thường cơ thể đã mất từ 1 đến 2% mất nước, vì vậy hãy lập kế hoạch trước và mang theo nhiều nước hơn bạn nghĩ là mình sẽ cần - việc có nước dự phòng luôn sẽ tốt hơn.

2. Ăn quá nhiều muối

Nếu bạn có thói quen ăn vặt bằng đồ mặn hoặc bắt đầu một ngày với thức ăn nhiều muối, đó có thể là lý do khiến bạn cảm thấy khát. Tỷ lệ nước/muối là rất quan trọng trong cơ thể. Nếu bạn ăn quá nhiều, cơ thể sẽ tự nhiên muốn pha loãng nó, và điều đó gây ra cơn khát.

Tuy nhiên, người ta còn tranh cãi là liệu uống nhiều hơn có thực sự giúp điều hòa lượng muối tăng trong cơ thể hay không, vì một nghiên cứu năm 2017 trên Journal of Clinical Investigation đã theo dõi 10 phi hành gia vũ trụ và phát hiện ra rằng họ bài xuất natri thừa qua nước tiểu bất kể họ uống bao nhiêu.

Nói cách khác, nếu lượng muối cao và có khả năng làm bạn khát nước, hãy thử muối xuống 2.300 mg một ngày theo khuyến cáo của Hướng dẫn chế độ ăn uống cho người Mỹ. Điều đó có thể giúp nhiều hơn việc tiếp tục uống nước như một con cá.

3. Đái tháo đường

Một trong những tình trạng bệnh phổ biến nhất có thể gây ra khát dai dẳng là đái tháo đường týp 2. Về cơ bản, nó hoạt động như thế này: Thận phải làm việc để xử lý hoặc loại bỏ lượng đường thừa trong cơ thể, và khi không thể, đường được bài xuất qua nước tiểu, sẽ kéo theo nước từ cơ thể bạn. Đi tiểu nhiều càng khiến bạn mất nước nhiều hơn, từ đó lại càng khát và vòng xoắn cứ tiếp tục mãi.

Vì vậy, nếu cảm thấy khát và nhận thấy mình đi tiểu nhiều hơn bình thường, hãy đi khám bác sĩ để được kiểm tra lượng đường trong m.áu.

4. Khô miệng

Có khả năng là không phải bạn thực sự bị khát mà là bị khô miệng, một tình trạng xảy ra khi các tuyến nước bọt không thể tạo ra đủ nước bọt để giữ cho miệng luôn ẩm ướt. Đây là tác dụng phụ thường gặp của một số loại thuốc, bao gồm thuốc chống trầm cảm, , dramamine, và thuốc huyết áp. Nó cũng có thể do tia xạ và hóa trị, sử dụng t.huốc l.á, tổn thương thần kinh, và các loại chất kích thích như cần sa và methamphetamine.

Để làm dịu các triệu chứng, bạn có thể ngậm kẹo chanh cứng, vì nó có thể giúp kích thích tiết nước bọt.

5. Thiếu m.áu

Thiếu m.áu là một tình trạng gây mệt mỏi và rụng tóc, nhưng nó cũng có thể gây khát nhiều. Các trường hợp nhẹ có thể có ít hoặc không có triệu chứng, nhưng khi bệnh nặng hơn thì cảm giác khát có thể bắt đầu tăng lên.

Nếu bạn biết mình dễ bị thiếu m.áu thì nên thông báo triệu chứng này với bác sĩ để tìm xem liệu chúng có liên quan với nhau hay không.

6. T.uổi già

"Khi có t.uổi, cơ chế khát và phản ứng khát sẽ không còn mạnh. Điều đó đơn giản có nghĩa là những người cao t.uổi thường ít uống nước hơn, và người cao t.uổi rất hay bị mất nước nhanh hơn nhiều so với người trẻ.

Nếu điều đó có vẻ giống với trường hợp của bạn, hãy thử đặt lời nhắc để uống nước hoặc đầu tư vào một chai nước công nghệ cao phát sáng khi đã đến lúc phải uống nước.

7. Đái tháo nhạt

Một bệnh hoàn toàn khác với đái tháo đường týp 1 và 2, bệnh đái tháo nhạt không liên quan đến lượng đường trong m.áu, mà là do thiếu một loại hoóc-môn chống bài niệu. Những bệnh nhân bị tình trạng bệnh hiếm gặp này không thể kiểm soát được lượng nước thải ra qua nước tiểu, khiến họ đi tiểu nhiều hơn nhiều so với người bình thường, dẫn đến tình trạng mất nước, khiến họ phải uống nhiều nước.

Nếu bạn nghĩ rằng đây là trường hợp của bạn, bác sĩ có thể muốn xét nghiệm m.áu và nước tiểu, hoặc thậm chí thử xét nghiệm không uống nước để xem lượng nước tiểu tạo ra khi bạn không uống bất cứ thứ gì. Từ đó, bác sĩ có thể giúp bạn quản lý bệnh bằng thuốc thích hợp và làm dịu các triệu chứng.

Cẩm Tú

Theo Woman's Day

Bạn thấy bài viết này có hữu ích không?
Có;
Không

Tin liên quan

Tiêu điểm

Ba không khi ăn cơm
09:42:32 07/09/2024
Tóc bạc sớm do thiếu chất gì?
13:59:44 06/09/2024
Bị nhiễm độc gan cấp do tự ý mua thuốc trị bệnh
09:26:15 07/09/2024
Bí quyết để có một giấc ngủ trưa hiệu quả
11:09:11 06/09/2024
Uống 100 viên thuốc 'lạ' mỗi ngày, da cụ bà chuyển màu vàng như nghệ rồi nhập viện gấp
11:15:47 06/09/2024
Một số loại phát ban da do thuốc thường gặp
15:43:14 06/09/2024
5 thói quen âm thầm 'bơm chất độc' vào thận, gây suy thận, bòn rút t.uổi thọ
16:41:06 06/09/2024
Thay van động mạch phổi qua da cứu bệnh nhi tim bẩm sinh phức tạp
11:12:16 06/09/2024

Tin đang nóng

Anh trai say Hi tập 13: Một quán quân hát quá hay khiến khán giả nức nở
06:31:09 08/09/2024
Tàu vũ trụ NASA lạc vào không gian lạ ở rìa hệ Mặt Trời
01:01:11 08/09/2024
Hệ quả của "hiệu ứng đám đông tan rã": Loạt concert Kpop đổ bộ Việt Nam thiếu sức hút, có show còn huỷ giờ chót!
01:27:30 08/09/2024
Angela Phương Trinh: Tôi độc thân 8 năm nay, chưa sinh con
06:42:27 08/09/2024
Danh ca Khánh Hà t.uổi 72 trẻ đẹp, hôn nhân viên mãn bên chồng kém 13 t.uổi
06:54:56 08/09/2024
Một nhân vật ngoài showbiz lên xe hoa, Anh Tú - Sam cùng dàn sao khủng phải đổ bộ chúc mừng
06:27:45 08/09/2024
Nhan sắc khó nhận ra của mỹ nhân 2k4 tụt dốc sau loạt "phốt"
06:38:59 08/09/2024
Vô tình nghe mẹ chồng tương lai nhắc tên mình, tôi lập tức gọi điện nhờ anh trai đến đón về ngay lúc bão
07:31:46 08/09/2024

Tin mới nhất

Tổng thống Hàn Quốc 'sẵn sàng điều chỉnh hạn ngạch tuyển sinh trường y'

13:07:06 07/09/2024
Các nhà quan sát nhận xét vẫn chưa rõ liệu cộng đồng y khoa có chấp nhận đề xuất này hay không vì họ đã từ chối tham gia đối thoại cho đến khi chính phủ hủy bỏ kế hoạch tăng chỉ tiêu tuyển sinh vào trường y.

Bí đỏ cực bổ dưỡng nhưng những người này không nên ăn kẻo 'gậy ông đ.ập lưng ông'

09:39:31 07/09/2024
Bí đỏ chứa vitamin K đóng vai trò quan trọng trong quá trình đông m.áu. Thuốc chống đông m.áu hoạt động bằng cách ức chế tác dụng của vitamin K, giúp ngăn ngừa hình thành cục m.áu đông.

Quảng Ngãi: Phẫu thuật tắc tá tràng bẩm sinh cho trẻ sinh non 1,1kg

09:31:34 07/09/2024
Bác sĩ Phạm Xuân Duy, Trưởng khoa Ngoại là bác sĩ trực tiếp phẫu thuật cho bệnh nhi cho biết, ca phẫu thuật gặp nhiều khó khăn vì bệnh nhi quá nhỏ, cân nặng chỉ hơn 1kg. Tuy nhiên, với nỗ lực của cả ê kíp, ca mổ đã thành công.

Giám sát phòng bệnh đậu mùa khỉ tại sân bay Nội Bài

09:28:52 07/09/2024
Đồng thời rà soát, đảm bảo đầy đủ cơ số vật tư, hóa chất, trang thiết bị phục vụ phòng, chống dịch; sẵn sàng triển khai các biện pháp phòng, chống dịch và hỗ trợ tuyến dưới khi cần thiết.

Cấp cứu sau khi uống nước lá đu đủ trị xương khớp

17:37:51 06/09/2024
Dựa trên triệu chứng và kết quả xét nghiệm, các bác sĩ chẩn đoán bà bị viêm gan nhiễm độc cấp nghi do thuốc không rõ nguồn gốc, thành phần.

Đắk Song gặp khó trong xử lý ổ dịch sốt xuất huyết Dengue tại thị trấn Đức An

17:32:42 06/09/2024
Ngay sau khi ghi nhận ổ dịch SXHD này, ngành Y tế huyện đã phối hợp triển khai các biện pháp phòng chống, xử lý ổ dịch SXHD theo quy định, tuy nhiên, dịch SXH vẫn xảy ra.

Khi nào ngứa da là dấu hiệu của bệnh ung thư?

17:29:36 06/09/2024
Bước đầu tiên trong chẩn đoán ngứa da do ung thư bao gồm tìm hiểu bệnh sử cẩn thận và khám sức khỏe để tìm kiếm bất kỳ nguyên nhân rõ ràng nào gây ngứa.

Ấu trùng sán lợn: Nguyên nhân, biểu hiện, cách điều trị và phòng bệnh

16:47:16 06/09/2024
Tuyệt đối không được sử dụng thịt lợn bệnh để chế biến thực phẩm, phải tuân thủ quy tắc ăn chín, uống sôi , sử dụng các loại thức ăn đã được chế biến hợp vệ sinh, nấu chín kỹ.

5 món ăn bài thuốc dưỡng vị vào mùa thu

14:06:33 06/09/2024
Tuy nhiên, vào mùa thu, do ảnh hưởng của thời tiết hanh khô, vị ưa thấp, ghét táo thường dễ bị tổn thương, dẫn đến tình trạng chướng bụng, khó tiêu và mệt mỏi.

Loại quả Việt được ví như 'viên ngọc tím', cực tốt tiêu hóa và tim mạch

13:49:08 06/09/2024
Nước ép chanh leo có thể giúp làm loãng đờm và chất nhầy trong đường hô hấp, giúp bạn dễ dàng ho và thở hơn. Điều này đặc biệt hữu ích đối với những người bị ho, cảm lạnh hoặc viêm phế quản.

Bắc Giang: Phẫu thuật lấy sỏi niệu quản cho cháu bé 8 t.uổi

11:20:03 06/09/2024
Theo bác sĩ Đoàn Tiến Dương, Trưởng Khoa Ngoại thận - Tiết niệu - Nam học (Bệnh viện Đa khoa tỉnh), sỏi thận, sỏi niệu quản thường xảy ra ở người lớn nhưng t.rẻ e.m cũng có thể mắc bệnh này, nhất là với trẻ có bệnh nền.

Loại quả vỏ chứa chất 'kịch độc', cái số 1 nhiều người Việt vẫn vô tư ăn hằng ngày

20:20:14 05/09/2024
Ngoài ra, ăn một lượng rất lớn hồng dẫn đến hình thành các búi thức ăn, là những khối cứng được tạo ra khi tannin, chất xơ khó tiêu trong quả hồng phản ứng với axit trong dạ dày.

Có thể bạn quan tâm

Khám phá và trải nghiệm những điều tuyệt vời tại ngôi làng Grindelwald đẹp mộng mơ

Du lịch

08:48:53 08/09/2024
Grindelwald, ngôi làng xinh đẹp nằm giữa dãy Alps của Thụy Sĩ, là một điểm đến lý tưởng cho những ai muốn tận hưởng vẻ đẹp thiên nhiên hoang sơ và tham gia các hoạt động ngoài trời đầy thú vị.

Cảnh sát Indonesia triệt phá đường dây buôn bán trẻ sơ sinh trên facebook

Thế giới

08:48:11 08/09/2024
Giới chức Indonesia ngày 4/9 cho biết, cảnh sát khu vực Depok, Tây Java, đã triệt phá thành công một đường dây buôn bán trẻ sơ sinh trên facebook.

Bão Yagi quét qua Hòa Bình giữa đêm, cây đổ la liệt

Tin nổi bật

08:33:05 08/09/2024
Cơn bão số 3 gây mưa lớn kèm gió lốc khiến một số tuyến đường tại tỉnh Hòa Bình bị cây đổ chắn đường, lực lượng công an đã dầm mưa dọn dẹp đảm bảo giao thông.

Áo cardigan thanh lịch đang là mốt, thay thế cho blazer khi trời vào thu

Thời trang

08:06:00 08/09/2024
Áo cardigan - món đồ dệt kim thiết yếu cần được khám phá lại trong mùa thu. Với một lớp vải mềm mại được ưu tiên hơn áo blazer, chiếc áo cài cúc thanh lịch này đang được các It Girl lăng xê trong mùa thu 2024.

Vụ vợ chồng giám đốc ra toà sau cơn 'sốt đất': VKS đề nghị 2 án chung thân

Pháp luật

08:03:11 08/09/2024
Ngày 6-9, TAND tỉnh Hà Tĩnh tiếp tục xét xử sơ thẩm bị cáo Mai Chí Phương và Võ Thị Thành về tội l.ừa đ.ảo chiếm đoạt tài sản và sử dụng tài liệu giả của cơ quan, tổ chức.

Selena Gomez thành tỷ phú USD, hạnh phúc bên bạn trai rapper

Sao âu mỹ

08:02:47 08/09/2024
Theo Bloomberg, nữ ca sĩ người Mỹ Selena Gomez đã trở thành tỷ phú USD với khối tài sản ước tính 1,3 tỷ USD. Cô chính thức gia nhập câu lạc bộ nữ nghệ sĩ tỷ phú USD cùng Rihanna và Taylor Swift.

NSND Quốc Anh: "Về hưu, tôi bận hơn lúc còn làm việc"

Hậu trường phim

08:00:42 08/09/2024
NSND Quốc Anh nói, dù về hưu nhưng ông nhận nhiều lời mời làm phim. Ông vừa cùng NSƯT Kim Xuyến, NSƯT Đới Quân... tham gia phim Hoa núi khoe sắc của đạọ diễn Nguyễn Love.

"Anh tài gây sóng gió nhất" bị loại đau, Anh trai vượt ngàn chông gai chìm trong bão chỉ trích

Tv show

07:53:28 08/09/2024
Tập 10 của chương trình Anh trai vượt ngàn chông gai vừa lên sóng cùng với loạt tình tiết g.ây s.ốc cho khán giả. Cuối tập 10, Neko Lê, Đăng Khôi, Phạm Khánh Hưng và Duy Nhất là những người phải ra về.

Ngắm 'gương mặt học sinh, thân hình phụ huynh' của hot girl Đồng Tháp

Người đẹp

07:47:17 08/09/2024
Quỳnh Giang gây ấn tượng bởi gương mặt trẻ trung, đối lập với thân hình vô cùng quyến rũ. Nguyễn Ngọc Quỳnh Giang sinh năm 2000 tại Đồng Tháp.

Món chân gà ngâm mà làm theo công thức này thì ngon bất bại, nhâm nhi vào ngày mưa bão hợp vô cùng

Ẩm thực

07:34:32 08/09/2024
Với công thức đơn giản mà thơm ngon, chân gà giòn rụm, vị chua cay hấp dẫn. Hãy thử ngay để có món nhâm nhi ngày mưa bão ngon miệng.

Khi chia tài sản, bố mẹ chồng quyết định để lại một phần đất cho con trai riêng của tôi khiến cả nhà ầm ầm phản đối

Góc tâm tình

07:27:59 08/09/2024
Bố mẹ chồng tôi đưa ra lý lẽ khiến mọi người cứng họng nhưng vẫn không chịu thỏa hiệp. Tôi là người phụ nữ từng đổ vỡ hôn nhân và có một cậu con trai 5 t.uổi.