Đào tạo sau đại học: Sẽ siết c.hặt đ.ầu ra
Bộ GD-ĐT vừa ban hành dự thảo quy chế mới về đào tạo thạc sĩ và tiến sĩ (đào tạo sau đại học). So với quy chế trước đây, dự thảo có nhiều điểm mới, như trao quyền tự chủ và tự chịu trách nhiệm nhiều hơn cho các cơ sở đào tạo theo tinh thần của Luật Giáo dục Đại học (GDĐH) 2018, có hiệu lực từ ngày 1-7-2019.
Tân thạc sĩ và tiến sĩ nhận bằng tốt nghiệp Trường ĐH Nông Lâm TPHCM ngày 31-10.
Nhiều điểm mới
Theo Vụ Giáo dục Đại học (Bộ GD-ĐT), dự thảo quy chế đào tạo trình độ thạc sĩ, tiến sĩ sửa đổi nhằm điều chỉnh một số nội dung để quy định về tuyển sinh, tổ chức đào tạo trình độ thạc sĩ, tiến sĩ cho phù hợp với Luật GDĐH cũng như hệ thống văn bản liên quan tới khung trình độ quốc gia, khung cơ cấu hệ thống giáo dục quốc dân, quy định về chuẩn chương trình đào tạo.
Dự thảo Quy chế đào tạo trình độ thạc sĩ có nhiều điểm mới đáng chú ý. Về tuyển sinh, quy chế hiện hành tại Thông tư 15/2014 chỉ có hình thức thi tuyển và quy định rất chi tiết về đề thi, tổ chức thi, chấm thi… Tuy nhiên, căn cứ Luật GDĐH, bên cạnh thi tuyển, cơ sở đào tạo được phép sử dụng phương thức xét tuyển hoặc kết hợp giữa thi tuyển và xét tuyển.
Dự thảo cũng quy định về nguyên tắc và ngưỡng bảo đảm chất lượng đầu vào. Từ đó, cơ sở đào tạo xây dựng phương án tuyển sinh phù hợp với điều kiện cụ thể của từng trường, từng ngành, nhưng phải tuân thủ các tiêu chuẩn tối thiểu theo quy định, để thực hiện trách nhiệm giải trình cũng như sự giám sát của các bên liên quan và toàn xã hội.
Song song đó, dự thảo cũng tăng cường quản lý chất lượng đầu ra khi quy định chuẩn đầu ra phải đạt trình độ bậc 4 theo Khung năng lực 6 bậc của Việt Nam. Chuẩn đầu ra này cũng là điều kiện đầu vào của tuyển sinh trình độ tiến sĩ tại Việt Nam.
Theo PGS-TS Nguyễn Thu Thủy, Vụ trưởng Vụ Giáo dục Đại học, chương trình đào tạo trình độ thạc sĩ phải tuân thủ quy định về chuẩn đào tạo theo định hướng nghiên cứu hoặc ứng dụng. Thời gian đào tạo xác định trên cơ sở số lượng tín chỉ phải tích lũy cho từng chương trình và do giám đốc, hiệu trưởng các cơ sở đào tạo quy định, kéo dài không quá 2 năm so với thời gian thiết kế chương trình. Các trường ban hành quy chế tổ chức xét tuyển phù hợp với trường và ngành đào tạo.
Video đang HOT
Cần bộ tiêu chí cụ thể
Theo PGS-TS Nguyễn Thu Thủy, dự thảo cũng cho phép đối tượng đầu vào là người học có bằng ĐH ở các ngành khác với khối lượng học tập tích lũy khác nhau. Như vậy, để đáp ứng nhu cầu đào tạo của mọi đối tượng người học, tổ chức đào tạo trình độ thạc sĩ có thể mềm dẻo về quy trình nhưng vẫn bảo đảm về chất lượng. Luật GDĐH không cho phép liên kết đào tạo trình độ thạc sĩ ngoài cơ sở, nên các cơ sở không được phép tổ chức đào tạo thạc sĩ ngoài trụ sở chính hoặc phân hiệu.
Để hạn chế việc một giảng viên hướng dẫn luận văn thạc sĩ theo định hướng nghiên cứu tràn lan, không có công cụ kiểm soát chất lượng, dự thảo đã được bổ sung nhiều quy định để siết chất lượng hơn.
Dự thảo cũng nâng chất “sản phẩm” đầu ra, quy định cơ sở đào tạo có quy định về cách thức trình bày luận văn, số lượng từ tối thiểu và tối đa theo yêu cầu từng ngành; quy định về cam kết của học viên trong đạo đức nghiên cứu; quy định và hướng dẫn việc sử dụng hoặc trích dẫn kết quả nghiên cứu đã công bố theo quy định trích dẫn quốc tế đã chuẩn hóa, theo yêu cầu của từng ngành, chuyên ngành; quy định về rà soát và chống sao chép bằng phần mềm chuyên dụng; xử lý vi phạm khi tỷ lệ sao chép không trích dẫn đúng quy định.
Theo bà Nguyễn Thị Bích Ngọc, Trưởng phòng Đào tạo sau ĐH Trường ĐH Luật TPHCM, dự thảo mở thêm hướng xét tuyển đào tạo trình độ thạc sĩ là đúng, nhưng cần phải có bộ tiêu chí quy định cụ thể. Muốn xét tuyển thì phải có bộ tiêu chí, vì vậy dự thảo cần làm rõ hơn để tạo cơ sở thuận lợi khi các trường thực hiện.
Ngoài ra, dự thảo có xây dựng ngưỡng đảm bảo chất lượng đầu vào trong việc đào tạo thạc sĩ với yêu cầu “người học thạc sĩ cần có bằng tốt nghiệp học lực khá mới được thi tuyển”, như vậy là khép lại cơ hội cho người học. Việc này nên để các trường chủ động đầu vào và siết chuẩn đầu ra.
TS Hoàng Ngọc Vinh, thành viên Tổ tư vấn của Ủy ban Quốc gia đổi mới giáo dục đào tạo giai đoạn 2016-2021 cho rằng: Quan trọng là đảm bảo chất lượng đào tạo vì uy tín và danh dự của trường. Không nên quá lo lắng đầu vào, mà cơ quan quản lý nhà nước cần ban hành tiêu chuẩn chất lượng khung và kiểm soát chất lượng đào tạo, ban hành các quy định để đảm bảo luật chơi công bằng.
Gian lận bài báo quốc tế: Người không liêm chính mới làm như vậy
Chuyên gia cho rằng, nếu các ứng viên PGS, GS gian lận thì cần nghiêm túc xử lý, vì đó không chỉ là háo danh mà đằng sau còn là lợi ích kinh tế và chính trị.
Hội đồng Giáo sư Nhà nước nhận được đơn thư tố cáo 36/50 ứng viên GS, PGS ngành Y và Dược gian lận trong công bố nghiên cứu khoa học trên tạp chí quốc tế. Nhiều nhất là lĩnh vực Y học, 30/40 ứng viên được Hội đồng Giáo sư ngành thông qua và đề nghị xét công nhận đạt chuẩn GS, PGS (9 ứng viên GS, 31 ứng viên PGS).
Đại đa số các ứng viên bị tố đều liên quan đến các bài báo khoa học đăng trên các tạp chí mở (OA) hoặc tác giả công bố nhiều bài nghiên cứu trên cùng một số của tạp chí.
TS Hoàng Ngọc Vinh, thành viên nhóm tư vấn Ủy ban quốc gia về đổi mới giáo dục và đào tạo cho rằng, trong cùng một số báo mà ứng viên có 3-5 bài đăng tải, rõ ràng có vấn đề. Tuy nhiên, hiện mới là nghi vấn, chúng ta nên chờ quyết định cuối cùng từ Hội đồng Giáo sư Nhà nước.
Nếu có chuyện ứng viên gian lận bằng cách đăng bài trên những tạp chí kém chất lượng và mua bài thì phải nghiêm túc xử lý. "Đây không chỉ là hành động háo danh mà đằng sau là lợi ích kinh tế và lợi ích chính trị của các PGS và GS", TS Vinh nhấn mạnh.
Ông thẳng thắn đề nghị những trường hợp gian lận thì nên tự xin rút khỏi danh sách ứng viên xin xét duyệt chức danh GS, PGS năm nay trước khi có kết luận từ Hội đồng Giáo sư Nhà nước. Tránh để tới lúc bị phát hiện ra việc không trung thực thì người đó sẽ mất danh dự.
Đồng thời, vị chuyên gia cho rằng, cần xem xét lại quy định tiêu chuẩn về các bài báo quốc tế. Nếu có hiệu tượng lách luật, gian lận thì chứng tỏ tiêu chuẩn vẫn không ổn và còn tồn tại lỗ hổng.
Theo quy định tại Quyết định 37 của Thủ tướng về xét công nhận chức danh GS và PGS, một trong những điều kiện để xét là tính theo số lượng bài báo công bố quốc tế (GS 5 bài, PGS 3 bài), như vậy là làm việc theo hướng cộng điểm ă.n t.iền. Do đó, ông đề nghị, ngoài việc xem xét chất lượng tạp chí thì cũng nên xem xét lại chất lượng nội dung thực sự của những công trình.
Liên quan vấn đề này, GS Nguyễn Văn Tuấn - Viện nghiên cứu Y khoa Garvan, Australia cho rằng, ở Việt Nam, nhiều nhà khoa học dùng cách phân loại tập san của Scopus theo 4 nhóm Q1, Q2, Q3, Q4. Theo họ, cứ những tập san thuộc nhóm "Q" là uy tín. Tuy nhiên, GS Tuấn không đồng ý với cách phân loại đó vì 2 lý do.
Thứ nhất, cách phân loại đó là cách làm của một tập đoàn thương mại và lợi nhuận được ưu tiên hơn khoa học. Thứ hai, ở góc độ đ.ánh giá khác thì không ít tập san trong nhóm Q3 và Q4 có thể xem là 'dỏm' và nó không được cộng đồng khoa học công nhận.
Những tập san chính thống sẽ do các hiệp hội khoa học làm chủ quản; được xuất bản bởi các nhà xuất bản học thuật (như Elsevier, Springer-Nature, Wiley, Sage, Taylor & Francis, Routledge, Oxford, Cambridge, Harvard, MIT, Academic Press, v.v.). Nếu không do hiệp hội khoa học chủ quản thì do các nhà xuất bản dưới sự quản lí học thuật của các nhà khoa học có uy tín cao trên đấu trường quốc tế.
Hội đồng Giáo sư Nhà nước chỉ nên chấp nhận các tập san chính thống, còn các tập san không thuộc đối tượng trên đều sẽ bị loại bỏ. Tuy nhiên việc phân biệt tập san "dỏm" và tập san chính thống càng ngày càng khó, bởi vì "kỹ nghệ" xuất bản "dỏm" thay đổi liên tục. Từng có một số tập san được đưa vào danh mục Scopus, nhưng sau một thời gian đ.ánh giá đã bị loại ra do không đạt tiêu chuẩn. Điều đó cho thấy nếu chỉ dựa vào cách phân nhóm từ Q1 đến Q4 là rất dễ sai lầm.
Theo giáo sư Tuấn, phải là những người trong chuyên ngành đó thì mới biết rõ. Ví dụ như tập san Journal of the Endocrine Society (chưa có trong danh mục ISI hay Scopus) mọi người không thể phân biệt được đó là chính thống hay phi chính thống. Nhưng với các nhà khoa học về nội tiết học dễ dàng nhận biết đó là tập san này chính thống của Hiệp hội Nội tiết học Hoa Kỳ, do nhà xuất bản Oxford ấn hành.
Để phát hiện được đâu là tập san uy tín thì đòi hỏi các thành viên hội đồng phải có kinh nghiệm nhiều năm công bố khoa học mới có đủ năng lực để đ.ánh giá chính xác các tập san y khoa có uy tín cao, GS Nguyễn Văn Tuấn nhận định.
Trả lời báo chí, GS Đặng Vạn Phước, Chủ tịch Hội đồng Giáo sư ngành Y cho hay, chuyện đăng ở tạp chí khoa học như thế nào khá phức tạp. Trong hàng nghìn tạp chí hiện nay, có tạp chí dạng vừa hoạt động khoa học vừa business (kinh doanh). Hội đồng Giáo sư ngành Y sẽ có những bài viết để giải trình vấn đề này.
GS Phước thừa nhận công bố khoa học của ngành Y do người trong nước chủ trì là rất ít, bởi công bố khoa học của ngành này rất khó. Trong đó, nghiên cứu về y học cơ sở là những chuyện không liên quan đến bệnh tật, nhưng đòi hỏi phải có phòng thí nghiệm, phương tiện càng hiện đại thì mới được tin tưởng.
Về nghiên cứu lâm sàng (chữa bệnh) càng ngày càng khó vì ngày càng nhiều bệnh chữa được. Do vậy, những kỹ thuật phải được chứng minh và phải rất tinh vi mới có giá trị, không như cách đây 30-40 năm có thể thống kê là chữa cái gì.
"Y học là lĩnh vực rất rộng. Hướng nâng cao chất lượng là đúng nhưng tùy đặc thù từng ngành. Có những vấn đề nếu đòi hỏi chất lượng quá cao thì cuối cùng chả quan tâm vì không có ai nghiên cứu và công bố. Trong khi có những chuyện đời thường vẫn rất cần thiết", GS Phước nói.
Mùa tuyển sinh êm ả Thực hiện quyền tự chủ, các cơ sở giáo dục đại học được phép tuyển sinh thành nhiều đợt trong năm và bằng nhiều phương thức khác nhau. Hiện, nhiều trường đã tuyển đủ chỉ tiêu, một số trường vẫn tuyển sinh bổ sung, nhằm hiện thực hóa ước mơ học đại học cho thí sinh. Ảnh minh họa Còn nhớ, ngay sau...
