Chuyện về cây thước kẻ và tấm lòng người thầy
Những cây thước kẻ giờ đây không còn là “công cụ” để thầy cô phạt những trò hư. Xã hội nhiều thay đổi, các giá trị cũ cũng dần đổi thay trước các luồng quan điểm mới cũ.
Hình ảnh những cây thước kẻ nghiêm khắc nhưng mang tấm lòng người thầy vẫn khắc khoải trong lòng những học trò thế hệ ngày xưa…
Sau những hình phạt dành cho học sinh là án kỉ luật không hề nhẹ dành cho thầy, cô giáo.
Hậu quả từ những đòn roi dành cho học sinh
Năm 2019, cô giáo Lê Thị Quy, giáo viên lớp 9 một trường tại Hà Nội đã bị đình chỉ dạy vì bắt học sinh quỳ. Dù rằng, nguyên nhân của việc bắt quỳ là em học sinh sai phạm, dù rằng phụ huynh đã có lần lên tiếng, mong giáo viên “cứ phạt quỳ” để giáo dục con em mình thì cô giáo vẫn bị xử lý kỉ luật. Lý do là bởi cô đã hành xử sai với tôn chỉ và phương pháp giáo dục sư phạm.
Một thầy giáo khác ở Sơn La cũng bị đình chỉ giảng dạy vì bắt học sinh quỳ. Trước đó, học sinh này đã có lời xúc phạm nghiêm trọng đến thầy giáo. Đồng tình với các quyết định nói trên, nhiều phụ huynh cũng cho rằng, việc bắt học sinh quỳ như thế là xúc phạm đến các em, sỉ nhục các em trước mắt bạn cùng lớp, tổn thương tinh thần các em.
Cách đây không lâu, một giáo viên dạy tiếng Anh tại khối tiểu học ở Buôn Ma Thuột đã nhận hình thức kỉ luật tạm đình chỉ giảng dạy vì hành vi bạo lực với học sinh. Cụ thể, trong một giờ học, thầy giáo Lộc đã tát một học sinh lớp 4. Một thầy giáo khác ở Nghệ An thì bị kỉ luật, luân chuyển đến trường khác vùng sâu vì tát một em học sinh lớp 9 trong giờ học do em này không chép bài và có thái độ không tốt với thầy.
Khó có thể kể hết các trường hợp trong những năm qua về những người thầy bị xử lý kỉ luật khi sử dụng biện pháp xử phạt “quá tay” với học sinh. Phạt quỳ, ngậm thước kẻ, khẽ tay, tát vào mặt… Kết quả là kỉ luật, tạm đình chỉ, nghỉ dạy, bị luân chuyển nơi công tác hoặc thay đổi công việc.
Cái sai của những thầy, cô giáo ấy là có thật. Sai vì đã để cơn nóng giận lấn át lý trí, đã dùng phương pháp sai lệch với tôn chỉ của ngành sư phạm. Đã gieo trong các em mầm mống của hành xử bạo lực. Nhưng nếu hỏi, các thầy, cô có đáng bị xử lý như thế không thì không hẳn ai cũng đồng tình.
Rất nhiều trong số những xử phạt quá tay của thầy, cô, ngoài đến từ nóng giận, còn đến từ sự lo lắng thật tâm, mong muốn các em tiến bộ, thay đổi. Cũng không ít trường hợp trong số đó, học sinh xúc phạm đến thầy, cô giáo nặng nề, đòi hành hung cả thầy, cô, dẫn đến sự bùng phát thiếu kiểm soát của thầy, cô.
Và có cả những trường hợp, thầy, cô giáo oan ức không thể nói thành lời. Như cách đây vài năm, tại Bình Thuận, có trường hợp một học sinh không tuân thủ kỉ luật trong lớp, bị cô giáo mời lên phòng giám hiệu mắng. Chỉ vài lời mắng mỏ như một người thầy dạy dỗ học sinh, thế mà em học sinh sau đó chạy ra ban công văn phòng và nhảy xuống.
Giáo dục không bạo lực là điều mà giáo viên giờ đây cần hướng đến.
Video đang HOT
Cô giáo phải đối mặt với hàng loạt vấn đề: Công an mời lên làm việc, nhà trường đòi xử lý kỉ luật, phụ huynh đòi hành hung, cộng đồng mạng “ném đá”… Cho đến một thời gian sau đó, qua điều tra mới phát hiện ra em học sinh đã trầm uất lâu ngày do chuyện gia đình và bày tỏ ý định muốn kết thúc cuộc đời với bạn bè.
Cái lỗi của cô giáo là không kịp thời nắm bắt tâm tư học sinh. Nhưng cái giá mà cô phải nhận cho những lời mắng học sinh là quá nặng nề. Và gia đình học sinh ấy, dù là lỗi phía mình vẫn một mực đổ trách nhiệm lên đầu cô giáo.
Khi người thầy bị tước đi công cụ
Đã bước chân vào nghề giáo, nhất là thời buổi hiện nay, ai mà chẳng phải tâm niệm, đối mặt với phụ huynh không hiểu chuyện chính là một phần của nghề. Phụ huynh, có người trân trọng, kính nể thầy, cô, những người ngày ngày dạy dỗ con cái mình. Nhưng cũng có những người chỉ coi thầy, cô như những người nhận lương để dạy con cái họ.
Một cái nghề sòng phẳng, chỉ cần dạy đủ tiết ra về. Họ nơm nớp lo lắng con mình có bị thầy, cô bắt nạt, dùng bạo lực thể xác hay tâm hồn. Họ dạy con, nếu bị thầy, cô đánh phải về mách gia đình ngay, thậm chí có thể tự vệ. Họ trang bị cho con em mình điện thoại thông minh để có thể ghi lại bằng chứng thầy, cô giáo giảng dạy sai cách, hành vi thiếu chuẩn mực.
Thế nên mới có những trường hợp phụ huynh kéo cả nhà lên trường mắng mỏ thầy giáo, chặn đường hành hung, bắt cô quỳ xuống xin lỗi học sinh. Có trường hợp học sinh tát thẳng vào mặt cô giáo trước lớp học. Có các em học sinh khiêu khích thầy, cô giáo, nếu mắng chửi mình sẽ bị quay phim tung lên mạng cho cả cộng đồng “ném đá”…
Ngay cả các quy chế giáo dục cũng không cho phép những thầy, cô có xử phạt quá đà. Tại khoản 4 Điều 6 Quy chế ban hành kèm Quyết định số 16/2008/QĐ-BGDĐT quy định về việc giữ gìn, bảo vệ truyền thống đạo đức nhà giáo quy định, giáo viên “không xâm phạm thân thể, xúc phạm danh dự, nhân phẩm của người học, đồng nghiệp, người khác. Không làm ảnh hưởng đến công việc, sinh hoạt của đồng nghiệp và người khác”.
Bên cạnh đó, tại Điều lệ trường tiểu học ban hành kèm Thông tư số 28/2020/BGDĐT và Điều lệ trường trung học cơ sở, trung học phổ thông ban hành kèm Thông tư số 32/2020/TT-BGTĐT cũng đều có quy định: Giáo viên, nhân viên không được xúc phạm danh dự, nhân phẩm; xâm phạm thân thể của học sinh và đồng nghiệp (theo Điều 31 Thông tư 28, Điều 31 Thông tư 32). Đồng thời, trong bất kỳ trường hợp nào, giáo viên cũng không có quyền đánh học sinh.
Thế nên, giờ đây, có thầy, cô giáo còn thầm thì nói với nhau: “Học sinh nó có hư thì cũng đành “nhắm mắt làm ngơ”, chứ đụng vào một là bị kỉ luật, hai là bị gia đình học sinh hành hung”.
Chuyện những cây thước kẻ
Cách đây ít lâu, trên diễn đàn về giáo dục con cái, một phụ huynh đã đăng tải nỗi bức xúc chuyện con trai mình học lớp 4 bị cô giáo “giáo dục bằng bạo lực”. Do quên làm bài tập trên lớp nhiều lần, cậu bé bị cô giáo dùng thước kẻ đánh vào tay học sinh.
Phát hiện ra sự việc, phụ huynh xót con lên mạng bày tỏ nỗi bức xúc và cho biết sẽ lên gặp ban giám hiệu nhà trường để “làm rõ sự việc”. Có không ít bậc cha mẹ trong diễn đàn cùng bày tỏ bức xúc với phụ huynh nói trên. Những từ “phản giáo dục”, “phi sư phạm”, “không xứng đáng đứng trên bục giảng” được thốt ra. Có nhiều người quá khích còn đòi đưa cô giáo ra khỏi môi trường sư phạm.
Cho đến khi một thành viên diễn đàn lên tiếng: “Chẳng lẽ không ai trong chúng ta từng có một người thầy?”. Ai trong chúng ta cũng từng có một người thầy nghiêm khắc. Một người thầy từng lớn tiếng trách mắng học sinh.
Một người thầy từng dùng thước kẻ khẽ đến đỏ tay, bắt học sinh nằm dài quất sưng mông, từng bắt học sinh quỳ cả tiết học trên bục giảng. Nhưng đó cũng chính là người thầy mà chúng ta nhớ nhiều nhất khi rời bục giảng. Người thầy khiến chúng ta biết đâu là đúng, đâu là sai, đâu là những giới hạn không thể vượt qua của một người học trò.
Sau những tiếng nói ấy, những người đang sôi sùng sục đòi “công lý” cho em học sinh bỗng nhiên dịu xuống.
Còn nhớ, cách đây hơn 10 năm, chuyện thầy phạt trò là chuyện quá bình thường. Các bậc cha mẹ thậm còn khuyến khích, nhờ vả điều này nhằm mong muốn con nhờ “kỉ luật sắt” mà nên người. Ngày ấy còn có câu “thầy nghiêm mới có trò giỏi”.
Thầy cô khi ấy có nhiều hình phạt dùng cho học sinh, như quỳ xơ mít, ngậm thước kẻ quỳ trên bàn, nằm sấp đánh vào mông, quỳ úp mặt vào bảng đen… Học trò ngày ấy, bị phạt là về nhà im thin thít không dám mách ba mẹ, vì ba mẹ biết còn đánh đòn thêm.
Thầy, cô nghiêm đáng sợ là thế, mà chính những thầy, cô nghiêm khắc ấy lại tình cảm, yêu thương và có trách nhiệm với học trò vô cùng. Học trò sau này chắp cánh bay xa vẫn nhớ mãi những bài học đòn roi đầu đời cũng như tình thương yêu, trách nhiệm của thầy, cô giáo.
Mỗi thời mỗi khác. Giờ đây, sự du nhập văn hóa phương Tây, sự phát triển của xã hội đã thúc đẩy thay đổi về nguyên tắc ứng xử với học sinh, dẫn đến sự thay đổi không nhỏ trong mối quan hệ thầy trò.
Dẫu biết rằng thời đại là thế, thầy, cô phải thích ứng, phải biết thay đổi, để nghiêm mà không dữ, để kỉ luật không bạo lực và nước mắt, dạy dỗ học sinh nên người không cần đến xung đột với các em và với phụ huynh… Nói là thế, nhưng sao khó quá. Những áp lực đặt lên vai người thầy mới nặng nề làm sao.
Cùng nâng bước em tới trường
Không một ngày được đào tạo qua môi trường sư phạm, nhưng nhờ có các anh, những chiến sĩ mang quân hàm xanh, tỷ lệ học sinh đến trường ở các xã khó khăn của tỉnh Sơn La ngày một tăng.
Nhờ chương trình "Nâng bước em tới trường" do Bộ Chỉ huy Biên phòng tỉnh Sơn La phát động, cùng với cái chữ, con em các dân tộc vùng biên đã được các chú bộ đội dạy thêm nhiều kỹ năng sống ngoài những giờ học trên lớp...
Chiến sĩ biên phòng hướng dẫn các em chơi trò chơi tại Trường phổ thông dân tộc bán trú THCS Chiềng Tương.
Khó khăn nơi vùng cao
Chiềng Tương (thuộc huyện Yên Châu, tỉnh Sơn La) là xã vùng cao có đường biên giới dài 21,3 km tiếp giáp với tỉnh Hủa Phăn của Lào. Thầy giáo Lê Xuân Hiền, Hiệu trưởng Trường phổ thông dân tộc bán trú THCS Chiềng Tương cho biết, xã này còn nhiều khó khăn. Chiềng Tương có hai mùa rõ rệt đó là mùa mưa và mùa khô. Mùa mưa thường gây lũ lụt, ngập úng ở một số bản, làm trôi hoa màu và nông sản của người dân. Mùa khô kéo dài từ tháng 12 đến tháng 8 năm sau.
"Là xã vùng cao, ít sông suối, kết hợp với mùa khô kéo dài, nguồn nước khan hiếm, nên cuộc sống của người Mông và người Thái ở đây còn vất vả, việc vận động con em đến trường vì thế cũng rất khó khăn. Những năm trước, tỷ lệ học sinh bỏ học không tới trường, nhất là những ngày sau Tết Nguyên đán cao lắm, chiếm từ 9-10% sĩ số học sinh", thầy giáo Hiền nói.
Về điều kiện cơ sở vật chất, dù 2 năm trở lại đây, được sự quan tâm đầu tư của tỉnh và huyện, khu bán trú của trường đã được sửa chữa khang trang, nhưng theo thầy giáo Hiền, vì số lượng các cháu đông (267 học sinh ăn, ngủ tại trường) nên điều kiện phòng ngủ chưa đáp ứng được.
Ánh sáng cho các cháu học buổi tối vì thế cũng không bảo đảm. Nhà trường vẫn sử dụng củi làm chất đốt, nên đến bữa ăn tại nhà bếp vẫn còn nhiều khói bụi ảnh hưởng đến các cháu, cơm canh vì thế không được thật sự sốt dẻo. Ước mong của nhà trường là có được nồi hơi, được đun nấu bằng gas hay bếp điện...
Còn tại xã Chiềng Sơn (thuộc địa bàn huyện Mộc Châu) dù điều kiện vật chất có khá hơn, nhưng vị trí địa lý lại cách trở. Ở xã biên giới này, vượt qua đỉnh Pha Luông là sang tới đất bạn Lào, bà con ở đây chủ yếu là người Mông, người Thái và người Khơ Mú sinh sống.
Vì phong tục, tập quán nên theo thầy giáo Đặng Nhân Tây, Hiệu trưởng Trường Tiểu học và Trung học cơ sở Chiềng Xuân, trước đây, các em phải nghỉ học nhiều, do bố mẹ đi lên nương từ sớm không đưa được đến trường. Thêm nữa, nhiều phụ huynh học sinh không biết tiếng phổ thông và các thầy cô ở đây đa phần đều từ thị trấn Mộc Châu lên giảng dạy nên gặp khó khăn trong giao tiếp và vận động đưa học sinh đến trường nếu không có sự hỗ trợ, giúp đỡ của bộ đội biên phòng.
Thượng úy Lìu Láo Lanh kèm các em nhỏ học bài.
Nỗ lực của người lính nơi biên cương
Gắn bó với Trường phổ thông dân tộc bán trú THCS Chiềng Tương đến nay cũng được 6 năm (từ năm 2015), theo chương trình "Nâng bước em tới trường" do Bộ Chỉ huy Biên phòng tỉnh Sơn La phát động, Thượng úy Lìu Láo Lanh, Ban công tác vận động quần chúng Đồn Biên phòng Chiềng Tương, góp phần giúp tỷ lệ học sinh nghỉ học giảm hẳn. Thượng úy Lanh chia sẻ, đến nay anh cũng đã có hơn 15 năm tuổi quân, trước khi về Đồn Biên phòng Chiềng Tương thì đã có 10 năm đóng quân ở Đồn Biên phòng Nậm Lạnh (huyện Sốp Cộp, tỉnh Sơn La).
"Công việc khi đó hoàn toàn khác, không liên quan đến dạy học. Được phân công về đây, trực tiếp làm công việc cắm bản, hỗ trợ các em học sinh bám trường, bám lớp ban đầu khó khăn lắm", Thượng úy Lanh nói .
Theo Thượng úy Lanh, những ngày đầu, học sinh trốn học giữa giờ đi chơi rất nhiều. Vì cùng là người dân tộc Mông, hiểu được phong tục tập quán của địa phương nên anh đi vận động từng em. "Mưa dầm thấm lâu", từ cái tình, cái lý của người chiến sĩ mang quân hàm xanh, các em học sinh đến lớp đầy đủ hơn.
"Một số trường hợp bỏ học, mình phải đến tận nhà tìm hiểu. Lý do đưa ra nhiều lắm. Có em nghỉ học để phụ giúp bố mẹ, có em nghỉ học để lấy chồng. Những trường hợp như vậy, tôi đều kết hợp cùng thầy cô giáo để giảng giải, động viên. Có những trường hợp khó khăn thì báo cáo đơn vị để hỗ trợ cho các em. Nhờ đó, tỷ lệ nghỉ học, bỏ học giảm hẳn", Thượng úy Lanh kể.
Theo thầy giáo Hiền, dù nhà cách trường có 2km, nhưng không mấy khi Thượng úy Lanh được về. Bám bản, bám trường, ngoài công việc vận động học sinh không bỏ học, hằng sáng anh dậy sớm đi các phòng hướng dẫn các em gấp chăn màn, sắp xếp quần áo, sách vở để lên lớp đúng giờ. Tối đến, anh cùng các thầy cô kèm học sinh những bài khó. Nhờ có bộ đội biên phòng, các em đã có nền nếp tốt, yêu trường, yêu lớp. Qua các cuộc giao lưu, chơi trò chơi, sinh hoạt bán trú, các em còn được hướng dẫn các kỹ năng sống, biết phòng, chống nạn tảo hôn...
Thông tin thêm về điều này, Trung tá Phùng Trọng Khiêm, Phó Trưởng đồn biên phòng Chiềng Tương cho biết, ngoài nhiệm vụ chính là bảo vệ chủ quyền, an ninh biên giới quốc gia thì các chiến sĩ của Đồn còn tham gia phát triển kinh tế - xã hội trên địa bàn. Cùng với việc thực hiện tốt chương trình "Nâng bước em tới trường", Đồn còn thực hiện mô hình giúp dân trồng 2.000 gốc mận hậu trên diện tích 4,7ha, mang lại hiệu quả cao, được bà con ghi nhận.
"Tay kéo biên phòng" tại Trường Tiểu học và Trung học cơ sở Chiềng Xuân cắt tóc cho các em học sinh.
Tương tự, mô hình hỗ trợ giúp đỡ học sinh vùng cao đến trường cũng được Đồn Biên phòng Chiềng Sơn thực hiện hiệu quả. Ngoài giờ dạy học, giúp đỡ các em trong việc chăm sóc bản thân, hằng tuần vào chiều thứ năm và thứ sáu, Đồn còn cử 2 chiến sĩ tới cắt tóc cho các em. Cô giáo dạy toán Hoàng Thị Hồng Nhung cho biết, các em rất háo hức, quây quanh các chú bộ đội để được chờ tới lượt mình. Những lúc rảnh, các chú còn dạy các em chơi trò chơi, đứng ra làm trọng tài phân định thắng thua...
Nhờ có động lực từ trường, lớp và tình cảm của các chú bộ đội, học sinh của trường mỗi ngày một ngoan, tình cảm, lễ phép khiến cho đội ngũ giáo viên của trường thêm yêu, thêm gắn bó với bục giảng.
Ấn tượng về cô... Tôi đọc được ở đâu đó câu nói nhận định rằng: Trong bất kỳ môi trường sư phạm nào, sợi dây liên kết giữa giáo viên và học sinh luôn được nhận thức là một trong những yếu tố quan trọng, thậm chí là nền tảng, để tạo nên một môi trường giáo dục nhân văn và hiệu quả. Ảnh minh họa Nhìn...