Cháo ấu tẩu món “độc” mà nghiền

Cháo ấu tẩu, món ăn được làm từ vị thuốc có độc tính cực cao đó là củ ấu tẩu, nhưng qua cách chế biến của đồng bào dân tộc ở Hà Giang đã trở thành đặc sản, nổi tiếng khi ghé thăm Hà Giang, đặc biệt cháo ấu tẩu đã có mặt ở nhiều nơi trên cả nước.

Cây ô đầu thường mọc hoang ở các vùng núi cao biên giới phía Bắc của Việt Nam như Lào Cai, Tuyên Quang, Hà Giang, Nghĩa Lộ, Cao Bằng, Bắc Kạn… Là loại cây “độc toàn thân”, nhất là ở phần củ, lượng độc trong củ ấu tẩu có thể làm người ta tê cứng tay chân, tắc nghẽn mạch máu dẫn đến tử vong.

Hương vị của cháo “độc dược”

Cháo ấu tẩu từ lâu đã được coi là món cháo đặc sản ở Hà Giang. Món cháo này ban đầu là món ăn giải cảm của người Mông nhưng về sau trở thành món ăn đặc sản được nhiều người yêu thích. Người dân nơi đây gọi là cháo ấu tẩu bởi nó được chế biến từ gạo nương và chân giò lợn đem nấu lẫn với củ ấu tẩu tạo thành món ăn độc đáo.

Nghe có vẻ hơi mạo hiểm khi thưởng thức món ăn được gọi là cháo “độc dược”, tuy nhiên theo người dân vùng cao Hà Giang, khi được chế biến thành cháo, món ăn này không những không làm chết người mà còn giúp cho đấng mày râu tăng cường khả năng phòng the. Ngoài ra còn hỗ trợ giải cảm cực tốt.

Người Hà Giang có bí quyết để “hóa giải” độc dược thành… bổ dưỡng với cách chế biến kỳ công để loại bỏ tính độc chỉ còn tính bổ. Đó là trước khi nấu cháo, củ ấu tẩu được ngâm trong nước gạo một đêm, ninh nhiều giờ đồng hồ liền cho đến khi bở tơi rồi đem đi tán nhuyễn, nấu cùng gạo tẻ, nếp cái và chân giò heo cho ngọt nước.

Củ ấu tẩu sau khi được sơ chế bỏ vỏ, đem ngâm trong nước gạo một đêm, rồi ninh cho nhừ mềm, bở bung ra, thành chất sền sệt thì nấu với gạo tẻ ngon, gạo nếp cái đã được ngâm và giã qua, cùng với chân giò lợn đã được hầm nhừ, thêm chút gia vị, nấu nhừ. Khi ăn, múc bát cháo ra bát, đập trứng gà, cho thêm một số loại rau thơm như hành, tía tô, trộn đều rồi ăn nóng. Thường một nồi cháo to chỉ sử dụng vài củ ấu tẩu.

Cháo nấu xong mang sắc nâu đậm, nhìn giống bát cháo lòng của người miền xuôi, vị bùi, béo và thơm đặc biệt. Vì là vị thuốc nên đặc trưng của cháo ấu tẩu là vị đắng như tam thất. Tuy nhiên cái đắng hòa cùng miếng ấu tẩu bùi, dẻo, quyện với cái ngọt của nước xương ninh và thơm ngậy của trứng đọng lại thành hương thơm, vị ngọt ngào trong cổ, tạo cảm giác lạ miệng và hấp dẫn.

Cháo ấu tẩu có quanh năm và đặc biệt chỉ bán vào buổi tối. Bởi lẽ theo kinh nghiệm lâu năm của những người dân ở đây cháo có tác dụng tốt nhất qua giấc ngủ đêm. Với nhiều người dân ở thị xã vùng cao này cháo ấu tẩu là món ăn đêm thường nhật. Tối tối khi nhà nhà lên đèn cũng là lúc hàng cháo ấu tẩu tấp nập khách ra vào.

Buổi tối mùa đông lạnh giá, được ngồi trong không gian hàng quán ấm áp bếp hồng và thưởng thức món cháo ấu tẩu, quả là một sự thích thú đối với những người yêu thích khám phá điều mới lạ. Thưởng thức một bát cháo ấu tẩu với đủ các cung bậc mùi vị, cái vị đắng của ấu tẩu, cay cay của tiêu, thơm thơm của hành, tía tô sẽ đưa thực khách lạc vào miền cảm xúc thật khó tả. Bát cháo ấu tẩu cũng như vị thuốc thần giúp xoa tan mệt nhọc của một ngày để có một giấc ngủ sâu và khoan khoái hơn.