Chàng trai giành học bổng tiến sĩ của 7 trường top đầu thế giới
Sau một năm chuẩn bị hồ sơ, Xuân Bách nhận học bổng tiến sĩ của 7 trường, trong đó có Harvard, Cornell, Duke (Mỹ), Oxford (Anh) và British Columbia (Canada).
Những ngày cuối tuần, dù đã hơn 19h tối, Nguyễn Xuân Bách, 22 tuổi, sinh viên năm cuối khoa Hóa, Đại học Nagoya, Nhật Bản, vẫn miệt mài trong phòng thí nghiệm. Xác định nghiên cứu y sinh là hướng đi, chàng trai quê Hải Phòng thường dành 7-10 tiếng ở phòng thí nghiệm, tự nhủ không được chểnh mảng ngay cả khi được cấp học bổng.
7 đại học đã đồng ý cấp học bổng tiến sĩ cho Bách, trong đó 6 trường gồm British Columbia (Canada), Harvard, Duke và ba viện Cornell, Rockefeller, Trung tâm ung thư Memorial Sloan Kettering (Mỹ) đề nghị mức toàn phần, 500.000-672.000 USD trong 5-6 năm (khoảng 11,5-15,5 tỷ đồng). Đại học Oxford đề nghị học bổng nhưng Bách đã có sự lựa chọn nên từ chối.
Theo bảng xếp hạng Times Higher Education , Đại học Oxford xếp số 1 thế giới, Đại học Harvard thứ 3, Cornell 19, hai trường này cùng thuộc nhóm Ivy League, Đại học Duke hạng 20 và British Columbia hạng 34. “Kết quả này khiến em rất bất ngờ, vượt ngoài sự mong đợi”, Bách nói.
Xuân Bách tại phòng thí nghiệm. Ảnh: Nhân vật cung cấp
Vốn học giỏi Toán, đến năm lớp 8 Bách nhận ra mình hào hứng với Hóa hơn. Em thấy Hóa gần gũi, ứng dụng cao khi có thể giải thích nhiều hiện tượng trong cuộc sống. Để được học chuyên sâu và nắm bắt cơ hội tham gia các kỳ thi học sinh giỏi quốc gia, Bách thi vào lớp chuyên Hóa trường THPT chuyên Trần Phú, TP Hải Phòng, đỗ á khoa và 10 điểm chuyên.
Với Bách, việc học không khó khăn, dù làm đề tại nhà hay ở đội tuyển. “Chắc do em tìm thấy niềm vui và thấy Hóa rất thực tế nên không thấy mệt khi học”, Bách nói. Chàng trai khẳng định mình với hàng loạt thành tích như hai giải nhì học sinh giỏi Hóa quốc gia, tham dự chọn đội tuyển Olympia Hóa quốc tế năm 2016 và 2017, huy chương bạc Olympic Hóa học Duyên hải Bắc bộ 2015.
Sau những năm tìm hiểu về khoa học cơ bản, Bách xác định theo đuổi nghiên cứu. Tuy nhiên, em gặp khó khăn khi các cơ sở đào tạo và tài liệu học thuật tại Việt Nam chưa phát triển mạnh. Được gia đình ủng hộ, nam sinh du học, trở thành sinh viên khoa Hóa, Đại học Nagoya.
Học đến năm hai, Bách nhận ra hàng loạt nghiên cứu về Hóa đã được phát hiện, không còn nhiều đất để “khai phá” nữa. Trong khi Sinh học còn quá nhiều thứ bỏ ngỏ nên Bách nhanh chóng chuyển hướng sang nghiên cứu Y sinh. “Với nền tảng Hóa học sẵn có, em không mất nhiều thời gian hay khó khăn để chuyển hướng”, Bách nói.
Tiếp cận khoa học cơ bản theo định hướng nghiên cứu y sinh, Bách như “cá gặp nước”. Hàng ngày, chàng trai thường ngủ trước 10h tối và thức dậy khoảng 5h sáng, dành thời gian chạy bộ, học bài và đọc sách báo vào sáng sớm vì cảm thấy dễ tiếp thu hơn. Cả buổi chiều Bách ở phòng thí nghiệm, trở về nhà lúc 7h tối.
Trước kia Bách chỉ biết thuốc này chữa bệnh này nhưng không hiểu cơ chế hoạt động. Sau khi tìm hiểu về y sinh, em phần nào giải đáp được. Chẳng hạn, nhiều người chỉ biết kháng sinh diệt vi khuẩn nhưng không thể lý giải tại sao, dẫn đến dùng tràn lan và khiến cơ thể kháng thuốc. Nam sinh lý giải, có loại kháng sinh tiêu diệt thành tế bào của vi khuẩn, loại khác lại ức chế quá trình chuyển hóa của chúng. Khi hiểu được cơ chế, các ngành khoa học y sinh sẽ giúp tạo ra nhiều thuốc đặc trị, giảm tối đa tác dụng phụ cho bệnh nhân.
Xuân Bách (áo nâu) cùng bạn bè ngắm hoa anh đào. Ảnh: Nhân vật cung cấp
Lựa chọn được hướng đi, Bách tiếp tục lên kế hoạch chinh phục học bổng tiến sĩ. Đợt tuyển sinh tiến sĩ thường bắt đầu vào tháng 12, đa số sinh viên chuẩn bị hồ sơ trước 4-6 tháng nhưng Bách dành hơn một năm. “Những lĩnh vực em quan tâm chỉ có các đại học hàng đầu thế giới đào tạo do đảm bảo cơ sở vật chất và đội ngũ giáo sư chuyên môn cao. Tỷ lệ cạnh tranh vào các trường vì thế rất gắt gao, em cần chuẩn bị dài hơn hơn”, Bách lý giải.
Chàng trai đánh giá, phần táo bạo nhất trong bài luận là dám đưa ra những điểm yếu của ngành y sinh, trong đó có hạn chế về việc sử dụng công nghệ, sự đầu tư chưa thỏa đáng từ các doanh nghiệp lớn và đề xuất ý tưởng giải quyết. Để có đủ thông tin, Bách đã đọc báo khoa học, các công bố quốc tế, nghiên cứu y sinh… trong thời gian rất dài, trung bình mỗi ngày 3-4 tiếng. “Ngoài điểm học tập 3,94/4, em nghĩ đây là yếu tố giúp hồ sơ của mình trở nên khác biệt và ghi điểm với hội đồng tuyển sinh các trường”, Bách khẳng định.
Là một trong ba giáo viên viết thư giới thiệu cho Bách, bà Young-Jai You, Viện Y khoa Southwestern, Đại học Texas (Mỹ), cho biết Bách là học trò trong lớp Hóa sinh khi bà công tác tại Đại học Nagoya. Sau một kỳ học, Bách liên lạc với giáo sư Young You và xin làm việc trong phòng thí nghiệm sinh học của bà. “Tôi rất vui khi nhận Bách vì em ấy là một trong những sinh viên giỏi nhất lớp, luôn hăng say học tập”, giáo sư Young You chia sẻ.
Trong thời gian tiếp xúc và hướng dẫn Bách, giáo sư đánh giá học trò “cực kỳ nhạy bén và thông minh, luôn năng động và chăm chỉ”. “Bách còn biết xây dựng kế hoạch, rất chỉn chu, rất giỏi trong việc xử lý sự cố. Với những phẩm chất này, tôi tin em sẽ thành công trên mọi lĩnh vực mình theo đuổi”, bà nói.
Được 7 trường hàng đầu thế giới cấp học bổng, Bách mất hơn một tháng suy nghĩ, cuối cùng chọn Đại học Duke. Em giải thích, Duke là nơi hoàn thành mảnh ghép cuối cùng cho dự án giải mã bộ gen loài người đầu tiên trên thế giới, giành hai giải Nobel Hóa học năm 2012 và 2015. Bề dày thành tích về y sinh cùng cộng đồng cựu sinh viên rộng lớn của Duke rất phù hợp với định hướng của Bách.
Xuân Bách giới thiệu về mình.
Nhìn lại hành trình đã qua, Bách tự đánh giá những gì đạt được phần lớn đến từ kỹ năng xây dựng kế hoạch và mục tiêu rõ ràng cho từng việc, tăng cường trao đổi kiến thức, kinh nghiệm với bạn bè. Trước kia, em nghĩ việc chia sẻ thông tin có thể khiến người khác hoàn thành nghiên cứu trước mình. Đến khi được nhiều anh chị và giảng viên tận tình giúp đỡ, Bách hiểu khoa học cần chia sẻ, hợp tác thì mới thành công.
Tháng 8 này, chàng trai quê Hải Phòng sẽ đến Mỹ nhập học Đại học Duke. Bách sẽ cùng PGS Kenichi Yokoyama nghiên cứu về cơ chế của quá trình chuyển hóa các hợp chất Molybdenum, một loại nguyên tố vi lượng quan trọng của con người và các sinh vật. Sự thiếu hụt Molybdenum dẫn đến các bệnh hiếm gặp về não và gây tử vong sớm ở trẻ sơ sinh. “Hiện, bệnh này vẫn chưa có thuốc chữa nên em hy vọng nghiên cứu của mình có thể mở ra hướng đi mới cho y học trong việc ngăn chặn, chữa trị sự thiếu hụt Molybdenum”, Bách nói.
Mặt tối những ngôi trường sang chảnh cho con nhà giàu
Các trường tư đắt đỏ ở New York quy tụ những cậu ấm cô chiêu xuất thân giàu có. Cha mẹ họ là nhà tài trợ chính cho trường và sẵn sàng làm mọi thứ để con cái vào đại học top đầu.
Dalton School là một trong những trường tư thục cấp 3 danh giá nhất ở khu vực Manhattan của New York (Mỹ), vốn dành cho tầng lớp con nhà gia thế và giàu có, theo The Atlantic.
Theo Caitlin Flanagan, cây viết của The Atlantic kiêm tác giả sách, các ngôi trường tư đắt đỏ như Dalton School quy tụ những đứa trẻ "sinh ra ở vạch đích", có lợi thế về mọi mặt.
Đồng thời, nó cũng phơi bày mặt xấu của các vị phụ huynh lắm tiền - những nhà tài trợ chính cho trường.
Trường cấp 3 tư nhân Dalton School quy tụ những cậu ấm cô chiêu ở khu vực Manhattan (New York).
Dễ dàng đặt chân vào đại học top đầu
Khi Jim Best, hiệu trưởng của Dalton School, thông báo rằng trường sẽ không tổ chức các lớp học trực tiếp vào mùa thu năm ngoái vì tình hình dịch bệnh, các cha mẹ không khỏi thất vọng, lo sợ con cái mình tụt lại phía sau.
Điều đáng nói, nhiều trường tư dành cho con cái tầng lớp thượng lưu ở Manhattan vẫn mở cửa trong thời gian đó.
Đến đầu tháng 10, những email thể hiện sự bức xúc bắt đầu được gửi đến hiệu trưởng. Một nhóm gồm 20 bác sĩ có con em học tại trường viết rằng họ "thất vọng và mong nhà trường suy nghĩ lại về mô hình học trực tuyến đang áp dụng".
"Vui lòng cho chúng tôi biết các điều kiện để lũ trẻ được quay lại lớp. Theo hiểu biết của chúng tôi, một số trường tư khác vẫn hoạt động như bình thường", bức thư viết.
Sau đó không lâu, hơn 70 phụ huynh khác ký đơn xin mở lại trường. "Lũ trẻ nhà tôi rất buồn, bối rối và cảm thấy cô đơn" là lý do nhóm cha mẹ đưa ra.
Đông học sinh trường tư đặt chân vào các đại học top đầu của Mỹ mỗi năm là điều không hiếm gặp. Tranh minh họa: WSJ.
Sau khi tốt nghiệp, hiếm có trường hợp nào học sinh trong trường lại không đặt chân vào các đại học top đầu của Mỹ. Theo thống kê, số học sinh theo học tại trường tư chỉ chiếm 2% lượng học sinh ở xứ cờ hoa.
Nhưng có đến 24% số học sinh ghi danh vào Đại học Yale là học sinh trường tư. Tại Đại học Princeton, tỷ lệ là 25%. Tại Đại học Brown, tỷ lệ còn cao hơn: 29%. Tất cả đều là những ngôi trường thuộc hàng danh tiếng nhất thế giới.
Trong 5 năm qua, 1/3 học sinh tốt nghiệp ở Dalton School đặt chân vào các trường thuộc khối Ivy League.
Tiền đi đôi với quyền
"Tuy nhiên, những ngôi trường tư này vô tình truyền đi các giá trị của giai cấp thống trị, khi con cái nhà giàu được tạo điều kiện hết mức nhờ các khoản hỗ trợ tài chính hào phóng của cha mẹ", Caitlin đánh giá.
"Nhưng điều khiến những trường này thực sự trở nên lố bịch là sự khẳng định rằng họ là động cơ công bằng và thậm chí là 'tính toàn diện'. Một ngôi trường với học phí 50.000 USD/năm cũng chỉ là món đồ tiêu dùng đắt tiền đối với những người giàu có", Caitlin nói thêm.
Từng có kinh nghiệm giảng dạy tại trường tư dành cho tầng lớp ưu tú, Caitlin cho hay mình từng vướng vào rắc rối với phụ huynh. Một lần, một học sinh bị cô cho điểm A-. Ngay sau đó, mẹ của học sinh này đến trường và làm gay gắt mọi chuyện.
"Tôi giải thích rằng điểm này sẽ không làm hạ điểm trung bình của cậu bé, nhưng người mẹ không quan tâm", cô kể lại.
Trường tư đắt đỏ là nơi các bậc cha mẹ giàu có chi ra những khoản tiền hỗ trợ hào phóng. Ảnh: Gossip Girl.
Năm học sau, câu chuyện lặp lại y hệt với cùng lý do tương tự. "Tôi biết tôi đã chấm điểm công bằng. Nhưng điều đó khiến các vị phụ huynh giàu có không vui".
Khi nói chuyện với các giáo viên trường tư thục ngày nay, bản thân cô không còn cảm thấy được ủng hộ. Ban giám hiệu làm nhiệm vụ xoa dịu phụ huynh nhưng hiếm khi hướng dẫn giáo viên về cách đối phó trong các tình huống khó xử.
"Không ai ở trường thông báo cho tôi biết rằng những phụ huynh này là nguồn tài trợ chính", Caitlin nói.
Coi giáo viên như nhân viên
Michael Thompson, tác giả cuốn sách Understanding Independent School Parents (Tạm dịch: Hiểu về phụ huynh của những học sinh trường tư), từng đề cập rằng các bậc cha mẹ có địa vị, quyền lực thường nói chuyện với thầy cô của con mình như cách họ giao tiếp với nhân viên cấp dưới.
"Mối quan hệ giữa phụ huynh trường tư và giáo viên dạy con cái họ ngày càng trở nên căng thẳng hơn. Các nhà quản lý và giáo viên đang dành nhiều thời gian hơn để tập trung vào nhu cầu, mối quan tâm của phụ huynh", Thompson viết trong phần giới thiệu.
15 năm sau, Thompson cho rằng vấn đề đang càng trở nên tồi tệ hơn.
Vào thời điểm con cái học cuối cấp, cha mẹ giàu có muốn giáo viên, huấn luyện viên và cố vấn học tập hoàn toàn tập trung vào việc giúp họ tạo ra một bảng điểm mà Đại học Harvard không thể từ chối. Ảnh: The Atlantic.
"Vào thời điểm con cái học cuối cấp, cha mẹ giàu có muốn giáo viên, huấn luyện viên và cố vấn học tập hoàn toàn tập trung vào việc giúp họ tạo ra một bảng điểm mà Đại học Harvard không thể từ chối. Họ vốn được vây quanh bởi các nhân viên, những người họ giao việc mỗi ngày. Trong mắt họ, giáo viên là nhân viên dù không làm việc cho họ", Rober Evans, một nhà tâm lý học khác, bày tỏ.
"Nhiều người trong số các phụ huynh không thể buông bỏ nỗi sợ hãi rằng con cái họ sẽ bị bỏ lại phía sau", Evans nói.
Mặt khác, theo nhà tâm lý học này, các bậc cha mẹ giàu có làm mọi cách để con cái luôn thuộc top dẫn đầu còn vì bối cảnh xã hội, nền kinh tế nhiều biến động và lo sợ con họ sẽ phải chịu nhiều khó khăn hơn. Nỗi lo hưởng nền giáo dục tốt nhất vẫn không thể đảm bảo sự nghiệp rộng mở hiện hữu.
"Đây là một hệ thống siết chặt người nghèo, đào thải tầng lớp trung lưu và biến những đứa trẻ giàu có trở thành lớp thanh thiếu niên kiệt sức, lo lắng và căng thẳng tột độ, những người tin rằng tương lai của họ phụ thuộc vào việc lọt vào nhóm rất nhỏ được các trường đại học top đầu chấp thuận", Daniel Markovits, giáo sư tại trường Luật Yale, đánh giá.
Những gương mặt xuất sắc giành học bổng các trường ĐH tốp đầu thế giới Dù chưa tốt nghiệp ĐH nhưng Nguyễn Hoàng Linh đã giành được học bổng tiến sĩ tại Mỹ. Trong khi nữ sinh Giang Huyền Anh nhận học bổng 67.000 USD/năm của ĐH Chicago (Mỹ) trước khi cô tốt nghiệp THPT. Chưa tốt nghiệp ĐH đã nhận học bổng tiến sĩ Nguyễn Hoàng Linh, 23 tuổi, thủ khoa ngành Toán - Tin, Trường ĐH...