Chấm Văn học trò, thầy buồn vô hạn
Những lỗi sai trong cách hành văn có tính hệ thống đã trở thành những thói quen khó sửa của học trò, nhưng biết trách ai bây giờ…?
Nếu chúng ta chỉ nhìn vào điểm số tổng kết qua từng năm, thậm chí nhìn vào điểm thi tuyển sinh 10, thi tốt nghiệp trung học phổ thông của học sinh thì điểm trung bình môn Văn thường rất cao. Nhưng, thực tế học sinh học Văn ở nhà trường phổ thông bây giờ ra sao thì chỉ có giáo viên Ngữ văn rõ hơn ai hết.
Một bài văn học trò chữ xấu, ảnh minh họa: tác giả.
Mặc dù vẫn có nhiều em đam mê môn Văn, các em vẫn ham đọc và viết các bài văn rất hay, rất sáng nhưng cũng có một bộ phận học sinh không có động lực học tập, mất hết kiến thức cơ bản môn học. Trong đó, có những em học lớp 7, lớp 8 thua học sinh tiểu học về chữ viết, về cách trình bày một bài văn thông thường.
Khi ngồi chấm bài kiểm tra giữa kỳ, cuối kỳ cho học trò mà nhiều thầy cô cảm thấy buồn vô hạn, không hiểu sao có nhiều em học tập như vậy mà vẫn được lên lớp đều đặn, thậm chí khi xem lại học bạ có nhiều em còn được xếp học lực khá ở các lớp trước!
Có những bài văn của học trò ngô nghê đến… tội nghiệp
Đầu năm học, chúng tôi được Ban giám hiệu nhà trường phân công cho dạy 4 lớp Văn, trong đó có 2 lớp 7. Khi nhận lớp, tham khảo điểm thống kê năm trước mà nhà trường gửi để giáo viên làm kế hoạch cá nhân thì bản thân chúng tôi cảm thấy choáng ngợp vô cùng.
Có những lớp, tỉ lệ học sinh giỏi môn Ngữ văn năm trước lên đến 55%, chỉ có 5% là học sinh xếp loại trung bình.
Nhìn vào những điểm số thống kê đẹp như mơ như vậy nhưng trong lòng chúng tôi không cảm thấy vui mừng gì bởi vì môn Văn bây giờ mà tỉ lệ giỏi nhiều như vậy sẽ là một dấu hỏi rất lớn.
Sự thực, khi bắt đầu vào dạy thì chúng tôi cảm nhận được những con số này không có gì là đáng tin cậy bởi có rất nhiều học sinh đọc chưa lưu loát, viết chữ sai gần hết các từ ngữ trong vở ghi chép.
Chấm văn học trò, thầy cô buồn vô hạn, ảnh minh họa: tác giả.
Video đang HOT
Những bài kiểm tra thì một số em viết vài chữ vô thưởng vô phạt, không có nội dung, thầy đọc mà nhiều khi không hiểu trò viết cái gì.
Kiểm tra bài cũ thì có những em học sinh cứ lần lữa nói là em chưa thuộc, khi cuối kỳ gọi lên chỉ yêu cầu học sinh đọc lại một vài tên bài học trong suốt học kỳ mà vẫn có những học sinh cũng không đọc được.
Buồn nhất là khi kiểm tra giữa kỳ, cuối kỳ, giáo viên trong trường chấm bài chéo với nhau và chúng tôi nhận thấy có nhiều em gần như nộp giấy trắng hoặc viết vài câu ngô nghê, khó hiểu vào bài kiểm tra.
Có những em viết được một số dòng nhưng gạch xóa cẩu thả, chữ thì thầy luận mãi không biết trò viết chữ gì, nghĩa của từ thì không có. Nhưng, bắt buộc giáo viên phải đọc, phải sửa lỗi cho học trò…
Chấm những bài văn như vậy thực sự là thầy cô giáo rất băn khoăn và phải trăn trở nhiều điều. Hạ bút cho học trò 0 điểm hay 1 điểm thì dễ vô cùng nhưng điều quan trọng là sau điểm số như vậy thì học sinh có thay đổi hay không, có tiến bộ hay không?
Môn Văn đang mất dần vị thế trong nhà trường
Môn Tiếng Việt (ở tiểu học) và môn Ngữ văn (cấp trung học cơ sở, trung học phổ thông) đang được chú trọng trong trường phổ thông bởi đây là môn học được xếp nhiều tiết nhất/ tuần.
Một bài kiểm tra Ngữ văn của học sinh lớp 7, ảnh: tác giả.
Trong các kỳ thi quan trọng của học sinh hiện nay thì môn Ngữ văn cũng là 1 trong những môn thi bắt buộc.
Thế nhưng, chất lượng thực của môn Văn bây giờ có lẽ đã khiến cho nhiều thầy cô dạy Văn phải trăn trở sau mỗi tiết lên lớp, sau mỗi bài kiểm tra của học trò.
Bộ, Sở thì đổi mới liên tục về phương pháp, nội dung tiếp cận nên môn Văn bây giờ không hướng nhiều về cách cảm thụ văn học. Một số giáo viên thì cho điểm quá dễ dãi, ít chú trọng đến việc uốn nắn, sửa lỗi cho học trò.
Hệ quả là học sinh dù yếu vẫn đủ điểm lên lớp, thậm chí còn được khen thưởng đã dẫn đến chủ quan, mất đi động lực học tập qua từng năm. Học sinh mất kiến thức căn bản từ lớp dưới nên càng ngày càng hổng kiến thức lớn hơn.
Hàng năm, các em vẫn được điểm Văn cao, vẫn nhận được những lời nhận xét, những lời phê “đẹp” của giáo viên nhưng cứ nhìn vào những bài kiểm tra của học trò sẽ khiến cho nhiều người ngao ngán, buồn rầu.
Là những giáo viên dạy môn Ngữ văn, chúng tôi cảm thấy buồn khi học trò không biết viết một câu văn hoàn chỉnh, nhiều em viết tên mình cũng chẳng biết viết hoa chữ cái đầu tiên.
Những lỗi sai có tính hệ thống đã trở thành những thói quen khó sửa của học trò nhưng biết trách ai bây giờ? Chỉ biết, mỗi lần chấm bài cho học trò là mỗi lần trăn trở về chất lượng môn học của mình đang giảng dạy mà thôi!
Vì sao môn Văn ngày càng kém hấp dẫn học sinh?
Ngữ văn là môn học quan trọng và cần thiết nhưng lại ngày càng kém hấp dẫn học sinh.
Cô Phạm Thái Lê, giáo viên Ngữ văn trường Marie Curie Hà Nội chia sẻ về cách dạy, học môn Ngữ văn trong trường phổ thông, từ đó nêu lý do khiến môn học trở nên nhàm chán với học sinh.
Dạy Văn để thi cử
Nhiều học sinh than thở các em không thích học Văn nhưng phải học để đi thi. Đi thi tất nhiên ai cũng mong được điểm cao nhưng cách cho điểm môn Văn lại theo barem điểm. Do vậy học sinh để có điểm cao môn Văn thì yêu thôi là chưa đủ mà cần phải học đủ ý như được dạy. Việc học thay vì tạo niềm vui lại trở thành nghĩa vụ bắt buộc.
Học Văn để đi thi là lý do chính khiến môn học này kém hấp dẫn học sinh và giáo viên. Những giáo viên dạy Văn có thể dạy thoáng, dạy mở ở các khối dưới. Nhưng đến năm cuối cấp phải gò học sinh ôn luyện phục vụ thi cử. Điều này hạn chế sự sáng tạo và cảm xúc của các em.
Dạy theo kiểu học thuộc, không tư duy
Xã hội đang nhìn nhận Ngữ văn là môn học thuộc. So với các môn tự nhiên Toán, Lý, Hóa, người học Văn không cần thiết phải tư duy quá nhiều. Chính quan niệm này làm giảm giá trị của môn Văn. Tuy nhiên phải nhìn nhận khách quan, sở dĩ xã hội có cái nhìn như vậy là bởi cách Ngữ văn trong nhà trường thiên về đọc chép, không chú trọng phát triển tư duy của học sinh.
Nguyên nhân sâu xa vẫn bắt nguồn từ câu chuyện thi cử. Bởi điểm thi môn học này được chấm theo barem điểm nên giáo viên sẽ dạy theo kiểu đọc chép. Học sinh làm bài chỉ cần đúng ý, đủ điểm và không dám phá cách.
Với cách dạy theo kiểu học thuộc sẽ hạn chế năng lực tư duy, phản biện xã hội của học sinh. Nhiều em sau khi ra trường cảm thấy tiếc nuối vì không học môn Văn tử tế. Nhưng các em cũng tâm sự thật, với cách dạy Ngữ văn khô cứng như hiện nay, chẳng mấy học sinh yêu thích môn học này.
Dạy thụ động, thiếu sự phản biện
Vài năm trở lại đây, trong cấu trúc đề thi Văn mới dè dặt thêm phần nghị luận xã hội. Trong khi đó nhiều nước đã có những đề thi Văn 100% là nghị luận xã hội. Nhiều học sinh so sánh cách viết văn bằng tiếng Anh và viết văn bằng Tiếng Việt. Các em thừa nhận thích viết văn bằng tiếng Anh hơn vì được thoải mái sáng tạo trên nhiều khía cạnh.
Chính sự thoải mái đó thúc đẩy sáng tạo, tư duy mở của học sinh. Do vậy muốn học sinh hứng thú với môn Ngữ văn cần phải thay đổi cấu trúc đề thi theo hướng tăng phần nghị luận xã hội, giảm phần nghị luận văn học.
Nghị luận xã hội chính là mảnh đất giúp học sinh khai phóng tư duy và bày tỏ chính kiến của mình. Giáo viên phải đưa được những vấn đề đa chiều và cho phép học sinh phản biện.
Dạy Văn để đi thi là một trong những lý do chính khiến môn học này nhàm chán. (Ảnh minh họa: VTV)
Dạy Văn mang tính áp đặt
Đối với môn Toán, Lý, Hóa học sinh có thể giải bài tập theo nhiều cách khác nhau chỉ cần đúng kết quả. Và chúng ta khen ngợi những các em đó là thông minh, sáng tạo. Nhưng không em nào học môn Ngữ văn khi đi thi lại dám viết lên suy nghĩ trái với những điều được dạy trên lớp. Đây là điểm hạn chế trong cách dạy môn Ngữ văn tại nhà trường khi nặng về tính áp đặt.
Hàng chục năm qua, chúng ta vẫn dạy học trò nhân vật chính diện luôn luôn là người tốt, nhân vật phản diện bắt buộc là người xấu. Nhưng cuộc sống này vốn đa chiều và xã hội luôn vận động. Bất kể một sự vật, hiện tượng, con người nào cũng có những mặt được và chưa được. Môn Văn phải khơi gợi được chính kiến của học sinh thay vì ép các em phải viết, nói những điều các em không nghĩ.
Chú trọng kỹ năng viết, bỏ qua đọc hiểu, nói
Trong môn Ngữ văn có 3 kỹ năng rất quan trọng bao gồm nói, viết và đọc hiểu. Nhiều nền giáo dục chú trọng đến việc dạy nói, đọc hiểu, viết cho trẻ. Nhưng học sinh Việt Nam chỉ được học viết chưa được dạy cách nói, đọc hiểu. Có thể nhìn thấy điểm yếu cố hữu của học sinh nước ta đó là kỹ năng nói rất yếu, không dám bày tỏ suy nghĩ cá nhân, không dám đứng thuyết trình trước đám đông.
Cho nên để môn Văn hấp dẫn với học sinh, giáo viên phải thay đổi cách dạy cho phép các em được nói, được bày tỏ quan điểm. Có như vậy cái gốc rễ mà môn Văn vun trồng mới bám chặt, bám sâu.
Nặng tính giáo điều, xa rời cuộc sống
Cách dạy Văn đi theo một lối mòn. Nhiều giáo viên thời đại 4.0 nhưng vẫn giữ một giáo án, phương pháp dạy cách đây hàng chục năm. Vì người ta ngại đổi mới nên mặc định chỉ dạy học sinh những điều có trong khuôn mẫu.
Trên thực tế, xã hội luôn vận động và phát triển. Nếu vẫn giữ khư khư cách dạy theo lối mòn học sinh sẽ nhàm chán. Những tác phẩm được lựa chọn đưa vào giảng dạy trong sách vở không phản ánh hết thực tế cuộc sống vốn đã sinh động. Cho nên để học sinh hiểu, tiếp thu và yêu môn học này, người giáo viên cần phải đổi mới phương pháp dạy, gắn chặt môn Văn với những bài học trong cuộc sống.
Suy cho cùng cái địch lớn nhất của việc học Văn là để trau dồi tâm hồn và học cách làm người. Nếu giáo viên không hướng học sinh đến những giá trị đó thì môn học này đương nhiên sẽ bị gắn mác nhàm chán.
"Ma trận" lớp dạy chữ trước cho trẻ vào lớp 1 năm học 2021-2022 Trong căn phòng rộng khoảng 30 m2 ở tầng 2 của khu tập thể, một bên được kê 6 bộ bàn ghế nhựa và 1 tấm bảng rộng, phần diện tích còn lại được kê thêm bộ ghế sofa. Theo lời của chủ cơ sở ôn luyện, ngoài "công dụng" để tiếp khách thì nếu phụ huynh nào có "nhu cầu" họ có...