Cẩn trọng khi người già té

Chỉ trong 5 tháng đầu năm 2020, Bệnh viện Chấn thương chỉnh hình TP.HCM đã điều trị cho hơn 850 người cao tuổi bị gãy xương do té ngã trong sinh hoạt.

Người cao tuổi nên được tầm soát nguy cơ té ngã hằng năm hoặc ngay sau khi bị té ngã để được phòng ngừa hiệu quả, tránh các chấn thương nguy hiểm ảnh hưởng tới chất lượng cuộc sống – Ảnh: TỰ TRUNG

Những chấn thương do té ngã thường dẫn đến những hậu quả lâu dài cho sức khỏe ở người cao tuổi. Do vậy, người cao tuổi và những người thân trong gia đình cần trang bị kiến thức, chủ động phòng ngừa té ngã cho người cao tuổi.

TS Thân Hà Ngọc Thể

Tại khoa lão – chăm sóc giảm nhẹ Bệnh viện Đại học Y dược TP.HCM, mỗi tháng có khoảng 17% bệnh nhân nhập viện do té ngã hoặc do các biến cố liên quan tới té ngã.

Nhiều hệ lụy nghiêm trọng

Mới đây, Bệnh viện Đại học Y dược TP.HCM điều trị cho bà H.T.N., 76 tuổi, ngụ tại Vĩnh Long, nhập viện trong tình trạng đau ngực trái nhiều và khó thở.

Theo người nhà kể lại, lúc đang đi trong nhà, bà N. vấp phải đồ chơi của cháu ngã nhào làm ngực và gối trái đập xuống sàn nhà. Bà thấy đau, không thể tự đứng dậy được. Sau đó bà đau nhiều ở vùng ngực trái. Người nhà cho bà uống thuốc giảm đau paracetamol nhưng không đỡ, đau hông sườn trái ngày càng tăng, kèm thở mệt, làm bà phải nhập viện cấp cứu.

Thời điểm nhập viện, bà N. mệt mỏi, khó thở vì đau nhiều, không thể xoay trở hay tự ngồi dậy được. Qua khám, bác sĩ cho biết bà N. bị gãy xương sườn, gãy lún đốt sống ngực, thắt lưng kèm bệnh phổi hạn chế do béo phì, viêm gan C. Bà được điều trị bằng kháng sinh kiểm soát nhiễm trùng viêm phổi, kiểm soát đau và tập phục hồi chức năng để có thể xoay trở, ngừa biến chứng do nằm lâu.

Theo TS Thân Hà Ngọc Thể – trưởng khoa lão – chăm sóc giảm nhẹ bệnh viện này, té ngã có thể dẫn đến nhiều hệ lụy nghiêm trọng đối với sức khỏe người cao tuổi. Đây là nguyên nhân hàng đầu gây chấn thương với hơn 50% trường hợp bị té ngã tại nhà và là nguyên nhân thứ hai gây chấn thương não, tủy sống ở người cao tuổi.

Trong các chấn thương do té ngã thì gãy xương chiếm tỉ lệ cao nhất với 87%, trong đó hơn 95% trường hợp bị gãy xương hông. Té ngã cũng nằm trong 5 nguyên nhân gây tử vong ở người trên 65 tuổi với tỉ lệ tử vong tăng theo tuổi.

Người cao tuổi bị té ngã thường do nhiều yếu tố kết hợp như: lão hóa, tiền căn té ngã, có vấn đề bàn chân, yếu cơ, hạ huyết áp tư thế, giảm thị lực, giảm thính lực, đột quỵ, giảm nhận thức, thoái hóa khớp; hay từ môi trường sống: cầu thang không có tay vịn, nhà tắm không có thanh nắm, không gian sống không đủ ánh sáng hoặc quá chói, bề mặt sàn nhà có nhiều chướng ngại vật, nhà tắm trơn trượt hoặc không bằng phẳng…

Ngoài ra tác dụng phụ của một số thuốc chống trầm cảm, loạn thần, thuốc ngủ, thuốc điều trị sa sút trí tuệ, parkinson cũng là nguy cơ gây ra té ngã ở người cao tuổi.

Bên cạnh đó, người cao tuổi có hệ miễn dịch yếu, thường có nhiều bệnh lý khác kèm theo, do đó các chấn thương do té ngã thường khó hồi phục hơn so với các lứa tuổi khác. Tùy vào cấp độ, các chấn thương có thể làm mất chức năng vận động, khiến họ phải phụ thuộc vào người chăm sóc, gây tốn kém cho việc điều trị, ảnh hưởng lớn tới sức khỏe, chất lượng cuộc sống của người bệnh.

Chú ý lý do dễ gãy xương

BS Võ Hòa Khánh – trưởng phòng quản lý chất lượng Bệnh viện Chấn thương chỉnh hình TP.HCM – cho biết khi té ngã các vị trí gãy thường gặp ở người cao tuổi là xương vùng khớp háng (gãy cổ xương đùi, gãy liên mấu chuyển xương đùi), cột sống, đầu dưới xương quay.

“Tại sao các cụ ông, cụ bà khi té ngã lại dễ bị gãy xương?”. Theo BS Khánh, các cụ già thường mắt hay bị mờ (bị cườm), nhìn mọi vật đều không rõ, ít hoạt động thể dục thể thao nên khi di chuyển không nhìn rõ dễ vấp té, khi vấp té dù nhẹ nhưng do xương yếu nên rất dễ gãy.

Để phòng tránh các nguy cơ té ngã cho người cao tuổi, trong nhà phải có đủ ánh sáng, nhất là ban đêm. Người cao tuổi nên mang dép mềm khi đi trong nhà để tránh trơn trượt. Nhà vệ sinh phải khô ráo, có tay vịn, đồ đạc trong nhà phải gọn gàng. Gia đình nên đưa người cao tuổi đi kiểm tra thị lực (cườm, cận thị…), hạn chế để người cao tuổi lên xuống cầu thang.

Để phòng tránh loãng xương ở người cao tuổi cần tăng cường bổ sung canxi, vitamin D từ thực phẩm như sữa, cá hồi, rau củ, hải sản… Đo loãng xương để biết mức độ loãng xương, tập các môn thể dục phù hợp với tuổi già như: dưỡng sinh, khí công, thiền…

Rất phổ biến ở người cao tuổi

Theo thống kê của Hội đồng Lão khoa quốc gia Hoa Kỳ, trong vòng một năm, cứ 4 người trên 65 tuổi thì có 1 người bị té ngã. Một thống kê khác cho thấy tỉ lệ người cao tuổi bị té ngã mỗi năm là khoảng 28 – 35% đối với những người từ 65 tuổi trở lên và 32 – 42% đối với những người trên 75 tuổi. Trong đó, có hơn 15% người cao tuổi bị té ngã trên 2 lần trong năm.

Tại Việt Nam, ước tính có khoảng 1,5 -1,9 triệu người cao tuổi bị té ngã mỗi năm, 5% trong số đó phải nhập viện vì các chấn thương.