Cần Giờ – “lá phổi xanh” của thành phố mang tên Bác

Cùng nhìn lại những giá trị quan trọng mà “ lá phổi xanh” Cần Giờ của TP.HCM đã và đang đóng góp cho cuộc sống của bao cư dân nơi đây.

Trong cuộc gặp gỡ mới nhất giữa Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch với phái đoàn Liên minh châu Âu tại Việt Nam vào ngày 14/9, Trưởng ban Hợp tác và Phát triển Kristina Bunde nhận định, trong giai đoạn phục hồi hậu đại dịch, ngành du lịch nước ta cần chú trọng phát triển du lịch xanh, bền vững, có trách nhiệm với môi trường và xã hội để sự phát triển chung của du lịch không làm ảnh hưởng đến tài nguyên tự nhiên.

Tầm quan trọng của du lịch bền vững

Thiên nhiên vốn dĩ là cội nguồn của sự sống, quyết định đến các đặc điểm hình thái và hình thức quần cư của con người. Nơi nào càng tập trung nhiều nguồn tài nguyên thiên nhiên, mật độ dân cư sinh sống càng đông đúc, qua đó, góp phần nâng cao nguồn nhân lực. Với đôi tay và khối óc cấp tiến, con người khai thác các tài nguyên nhằm phục vụ cho đời sống và kinh tế.

Không chỉ có thế, thiên nhiên còn góp phần tạo nên những danh lam thắng cảnh, mang đến các giá trị tinh thần giúp cuộc sống con người thêm phong phú. Nhiều di tích kiến trúc, nghệ thuật dân tộc, tinh túy ẩm thực và văn thơ mà các vĩ nhân của bao giai đoạn lịch sử đã để lại cho đất nước hôm nay đều ít nhiều được truyền cảm hứng từ vẻ đẹp của non xanh nước biếc trên dải đất hình chữ S này.

Thế mới nhận ra, việc phát triển kinh tế nói chung gắn liền với bảo tồn thiên nhiên là việc làm cần thiết, có sức ảnh hưởng lớn đến tương lai mai sau của cả một thế hệ.

Khung cảnh “non xanh nước biếc như tranh họa đồ” của Vịnh Hạ Long. Ảnh: Shutterstock.

Riêng với ngành du lịch, từ những năm 1992 của thế kỷ trước, khái niệm “du lịch bền vững” đã được gọi tên lần đầu tiên tại Hội nghị về môi trường và phát triển của Liên hợp quốc tổ chức ở Rio de Janeiro, Brazil.

Theo định nghĩa của Tổ chức Du lịch Thế giới (UNWTO), du lịch bền vững là việc phát triển các hoạt động du lịch nhằm đáp ứng nhu cầu hiện tại của khách du lịch và người dân bản địa trong khi vẫn quan tâm đến việc bảo tồn và tôn tạo các nguồn tài nguyên cho việc phát triển hoạt động du lịch trong tương lai. Hình thức du lịch này nhằm thỏa mãn các nhu cầu về kinh tế, xã hội, thẩm mỹ của con người nhưng vẫn duy trì được sự toàn vẹn về văn hóa, đa dạng sinh học, sự phát triển của các hệ sinh thái và các hệ thống hỗ trợ cho cuộc sống con người.

Như vậy, hiểu ngắn gọn, du lịch bền vững là du lịch giảm thiểu các chi phí và nâng cao tối đa các lợi ích của du lịch cho môi trường tự nhiên và cộng đồng địa phương, có thể được thực hiện lâu dài nhưng không ảnh hưởng xấu đến nguồn lợi mà nó phụ thuộc vào.

Du lịch bền vững là du lịch giảm thiểu các chi phí và nâng cao tối đa lợi ích của du lịch cho môi trường tự nhiên và cộng đồng địa phương. Ảnh: Getty Images.

Cần Giờ và những giá trị trăm năm

Xuyên suốt chiều dài lịch sử phát triển hơn 300 năm của TP.HCM, Cần Giờ không chỉ mang lại lợi ích kinh tế cho thành phố mà quan trọng hơn, vùng đất ngập mặn này còn đóng góp nhiều giá trị lớn có tính chất lâu dài.

Từ lâu, cái tên Cần Giờ vốn đã đi liền với biệt danh “ lá phổi xanh của Sài Gòn” do chính người dân thành phố ưu ái đặt cho. Cách gọi này không hẳn mang tính tượng trưng mà còn bao hàm giá trị rất thực.

Nét đẹp thiên nhiên tại Cần Giờ. Ảnh: Visithcmc.vn.

Cần Giờ là Khu dự trữ sinh quyển thế giới được UNESCO công nhận vào năm 2000, đồng thời là khu dự trữ sinh quyển đầu tiên của Việt Nam trong mạng lưới 368 khu dự trữ sinh quyển toàn cầu. Tại đây, các nhà nghiên cứu đã tìm thấy hơn 150 loài thực vật, cùng nhiều động vật quý hiếm khác tạo nên sự đa dạng sinh học cho Cần Giờ, phục vụ hiệu quả cho việc nghiên cứu khoa học.

Song song đó, với mảng xanh của mình, Cần Giờ bảo đảm đủ khả năng làm sạch và tái tạo môi trường cho một vùng rộng lớn như TP.HCM. Với các giá trị giúp nuôi dưỡng điều kiện sống trong lành, bảo toàn sự cân bằng sinh thái, Cần Giờ đích thực là điểm đến lý tưởng cho du lịch sinh thái và nghỉ dưỡng.

Các vị lãnh đạo TP.HCM và lãnh đạo Sở Du lịch đạp xe khám phá Cần Giờ. Ảnh: Tấn An.

Bên cạnh những ưu thế về tự nhiên, Cần Giờ còn có giá trị quan trọng liên quan đến lịch sử, khảo cổ và văn hóa.

Về mặt khảo cổ, tại Cần Giờ đã phát hiện 26 di tích khảo cổ học phân bố trên các giồng/gò đất ven các con sông Vàm Sát, rạch Gốc Tre Lớn (Lý Nhơn), sông Hà Thanh, Bà Vú, Bãi Tiên (Long Hòa) và trên một vài giồng đất ở giữa cồn cát cổ xã Cần Thạnh. Ngoài ra, các nhà khảo cổ học còn xác định Cần Giờ có nhiều khả năng phát hiện những di tích khảo cổ quan trọng hơn nữa.

Thông qua các di chỉ tại Cần Giờ, chúng ta có thể tìm thấy những mối liên hệ về lịch sử của các cộng đồng cư dân sinh sống tại đây với các nền văn hóa lớn như Sa Huỳnh, Đồng Nai, Óc Eo và các nền văn hóa trong Đông Nam Á, là những nền văn hóa sớm, cổ xưa trong khu vực.

Ngoài ra, Cần Giờ còn là nơi có những lễ hội dân gian đặc sắc, minh chứng cho đời sống kinh tế phồn thịnh và tín ngưỡng tôn giáo phong phú của cư dân trong vùng.

Lễ hội Nghinh Ông – Cần Giờ năm 2022. Ảnh: Hữu Long.

Cần Giờ không trực tiếp tham gia vào những hoạt động kinh tế lớn của thành phố nhưng có thể xem là vùng trung chuyển giao thương hàng hải giữa thành phố và các khu vực. Những con sông lớn bao quanh Cần Giờ là các cửa ngõ giao thông đường thủy quan trọng của TP.HCM. Từ đây có thể kiểm soát được toàn bộ con đường vận chuyển hàng hóa bằng tàu thuyền ra vào thành phố, cũng như kết nối với các tỉnh lân cận như Đồng Nai, Bà Rịa – Vũng Tàu, Long An, Tiền Giang…

Nằm tại vị trí có khả năng kết nối tốt với các địa phương và vùng biển Nam Bộ cũng giúp Cần Giờ phát triển du lịch thuận tiện hơn. Tháng 1/2021, tuyến phà biển đầu tiên từ Cần Giờ đi Vũng Tàu đã chính thức hoạt động, với thời gian di chuyển ấn tượng – chỉ 30 phút, tạo cầu nối thúc đẩy kinh tế, du lịch cho TP.HCM cũng như tỉnh Bà Rịa – Vũng Tàu.

Đẩy mạnh du lịch nhưng không làm ảnh hưởng đến thiên nhiên

Với tiềm năng to lớn kể trên, trước thời điểm đại dịch xuất hiện, huyện Cần Giờ đã phát triển được nhiều loại hình, sản phẩm du lịch, trong đó có loại hình du lịch sinh thái, du lịch nông nghiệp, du lịch cộng đồng, được nhiều đơn vị lữ hành quan tâm khai thác. Một vài tour tiêu biểu có thể kể đến như:

- Tour Sài Gòn – Cần Giờ – Thạnh An với các hoạt động tham quan mô hình nuôi trồng thủy hải sản, trải nghiệm hoạt động đánh bắt, làm muối, thưởng thức ẩm thực, đờn ca tài tử…

- Tour tham quan, tìm hiểu đời sống của người dân giữ rừng, trải nghiệm các hoạt động sinh hoạt thường ngày, hoạt động sản xuất dưới tán rừng của hộ dân tại khu du lịch sinh thái Dần Xây…

Du khách chèo thuyền SUP ngắm nhìn rừng cây ngập mặn Cần Giờ. Ảnh: Suduchi.

Sau 2 năm ảnh hưởng làn sóng Covid-19, giờ đây, để phục hồi bộ mặt du lịch của huyện, Cần Giờ sẽ chú trọng nâng cao chất lượng hoạt động của khu du lịch 30/4, du lịch cộng đồng ở xã đảo Thạnh An và củng cố hoạt động du lịch trên sông. Đồng thời, dự kiến lập khu chợ đêm Cần Giờ, xây dựng sản phẩm nông nghiệp đặc trưng (OCOP), sản phẩm nông nghiệp hữu cơ, mô hình nông nghiệp mới như nuôi ong mật rừng… Qua đó, có thể tạm nhận định, du lịch Cần Giờ trong tương lai sẽ trở nên rất sôi động với nhiều điều thú vị hứa hẹn ở phía trước.

Dù vậy, tất cả sản phẩm, ý tưởng đầu tư về du lịch ở Cần Giờ phải gắn với yếu tố bảo vệ môi trường vì lẽ tất yếu, địa phương là khu dự trữ sinh quyển thế giới, có vai trò và ý nghĩa quan trọng trong bối cảnh sự nóng lên toàn cầu đang tăng với tốc độ chưa từng có.

Cần Giờ sẽ có thêm nhiều sản phẩm du lịch hấp dẫn, dựa trên cơ sở tuân thủ các nguyên tắc bảo đảm an toàn cho môi trường tự nhiên. Ảnh: Suduchi.

Đành rằng, trong sự phát triển, chúng ta cần điều chỉnh những giá trị và cân đối các nguồn lợi vì mục tiêu chung là phát triển du lịch Việt Nam xứng tầm ngành kinh tế mũi nhọn, đưa đất nước tiến vào nhóm 30 quốc gia có năng lực cạnh tranh toàn cầu trong năm 2030.

Tuy nhiên, đối với Cần Giờ, những giá trị mà địa phương đang mang lại cho TP.HCM nói riêng, cho cả Nam Bộ nói chung là những giá trị không chỉ của hiện tại mà còn là giá trị rất lâu dài. Do đó, những giá trị này tuyệt đối không được xem nhẹ mà phải luôn song hành trong các dự án phát triển, bảo đảm được nhìn nhận với chiến lược lâu dài và bền vững.