Bước chuyển của Bờ Biển Ngà trong quan hệ quân sự với Pháp

Quyết định này không chỉ phản ánh những biến động chính trị nội bộ mà còn là một phần của xu hướng rộng lớn hơn ở Tây Phi, nơi nhiều quốc gia đang tìm cách khẳng định chủ quyền và giảm bớt sự phụ thuộc vào Pháp.

Binh sĩ Pháp tuần tra tại khu vực ở Tây Phi. Ảnh: AFP/TTXVN

Theo Đài phát thanh Quốc tế Deutsche Welle (Đức) ngày 7/1, Bờ Biển Ngà đã chính thức kêu gọi Pháp rút quân khỏi nước này, đánh dấu một bước chuyển hướng quan trọng trong quan hệ quân sự giữa hai quốc gia. Tổng thống Bờ Biển Ngà Alassane Ouattara đã thông báo rằng Tiểu đoàn Thủy quân Lục chiến BIMA số 43, đóng tại Port-Bouet ở Abidjan, nơi quân đội Pháp đồn trú, sẽ được bàn giao cho các lực lượng trong nước vào tháng 1/2025. Với quyết định này, Pháp chỉ còn duy trì lực lượng ở châu Phi tại Djibouti và Gabon.

Theo nhà phân tích Seidik Abba, Chủ tịch Trung tâm Nghiên cứu về Sahel, quyết định này phản ánh những cân nhắc chính trị nội bộ. Bờ Biển Ngà đang tiến tới cuộc bầu cử tổng thống vào năm 2025 trong bối cảnh bất ổn chính trị gia tăng. Tổng thống Ouattara đã nhấn mạnh rằng cuộc bầu cử sẽ diễn ra “hòa bình”, “ minh bạch và dân chủ”, nhưng ông vẫn chưa công bố ý định tranh cử cho nhiệm kỳ thứ tư.

Trong bối cảnh này, việc rút quân có thể được xem như một động thái nhằm củng cố vị thế chính trị của ông Ouattara trong mắt cử tri, khi mà ngày càng nhiều người dân yêu cầu chính phủ khẳng định chủ quyền và độc lập hơn trong các vấn đề quốc gia. Điều này cũng phản ánh sự thay đổi trong tâm lý của người dân Bờ Biển Ngà đối với sự hiện diện quân sự của Pháp, một di sản từ thời kỳ thực dân.

Ngoài ra, quyết định này cũng phản ánh làn sóng phản đối sự hiện diện của Pháp đang gia tăng ở Tây Phi trong thập kỷ qua. Chuyên gia Abba cho rằng chính quyền Bờ Biển Ngà muốn khẳng định chủ quyền quốc gia bằng cách yêu cầu Pháp rút quân, thể hiện sự tuân thủ lời kêu gọi về chủ quyền đang lan rộng trong khu vực. Các cuộc biểu tình phản đối Pháp đã diễn ra ở nhiều nước Tây Phi, cho thấy một xu hướng rõ ràng về việc các quốc gia này mong muốn thoát khỏi ảnh hưởng của Paris.

Về bối cảnh khu vực, nhiều quốc gia như Mali, Burkina Faso và Niger đã cắt đứt quan hệ quân sự với Pháp. Đặc biệt, vào tháng 12/2024, Senegal và Chad cũng tuyên bố quân đội Pháp sẽ rời khỏi nước họ. Alex Vines từ Viện nghiên về các vấn đề quốc tế Chatham House nhận định rằng những diễn biến này khiến Pháp bất ngờ và họ đã phải chuẩn bị cho việc tái tổ chức quan hệ quân sự của mình.

Việc các quốc gia Sahel từ chối sự hiện diện quân sự của Pháp không chỉ là một phản ứng đơn thuần mà còn là một phần của xu hướng lớn hơn về chủ nghĩa dân tộc và chủ quyền ở châu Phi.

Điều này có thể dẫn đến những thay đổi lớn trong cách thức các nước Tây Phi xây dựng lực lượng an ninh và đối phó với các mối đe dọa an ninh khu vực.

Bên cạnh mối quan hệ quân sự, bối cảnh kinh tế và thương mại cũng đang thay đổi nhanh chóng ở Sahel. Các tổ chức như BRICS đang phát triển mạnh mẽ và Trung Quốc ngày càng trở thành một đối tác thương mại quan trọng cho nhiều quốc gia châu Phi, tạo ra một môi trường cạnh tranh mới cho các nước phương Tây như Pháp. Nhà xã hội học Tessa Dooms nhận định rằng các quốc gia Sahel đang phải tự tìm đường đi cho mình trong khi cân bằng giữa các quan hệ đối tác quốc tế khác nhau.

Mặc dù có quyết định rút quân, nhưng chuyên gia Abba cho rằng hợp tác quân sự giữa Pháp và Bờ Biển Ngà vẫn sẽ tiếp tục. Việc bàn giao trên không chấm dứt sự hợp tác này mà chỉ là một bước chuyển đổi trong mối quan hệ. Bờ Biển Ngà vẫn là đồng minh chiến lược của Pháp ở Tây Phi với khoảng 1.000 binh lính Pháp đang hoạt động cùng BIMA 43 để chống lại các nhóm thánh chiến ở Sahel và các quốc gia phía Bắc Vịnh Guinea.

Điều này cho thấy rằng mặc dù có những thay đổi trong cấu trúc quan hệ quân sự, nhưng cả hai bên vẫn nhận thức được tầm quan trọng của việc duy trì một mối quan hệ hợp tác chặt chẽ để đảm bảo an ninh khu vực. Việc rút quân có thể được thực hiện theo cách có tổ chức và đồng bộ, nhằm tránh gây ra những bất ổn không cần thiết.

Như vậy, quyết định của Bờ Biển Ngà về việc rút quân đội Pháp không chỉ đơn thuần là một bước đi trong quan hệ quân sự mà còn phản ánh những thay đổi sâu sắc trong bối cảnh chính trị và địa chính trị của khu vực Tây Phi. Với những thách thức từ nội tại và bên ngoài, Bờ Biển Ngà đang tìm kiếm một con đường độc lập hơn trong chính sách đối ngoại của mình, đồng thời vẫn duy trì mối quan hệ hợp tác với Pháp.