Bỏ hai bộ SGK không thông báo: Giáo viên bị động, lo lắng cho năm học tới

Các giáo viên , cán bộ quản lý cho rằng, việc bỏ 2 bộ sách giáo khoa ở lớp 2, lớp 6 vừa gây lãng phí, vừa khiến việc học bị xáo trộn, bị động trong năm học tới.

Trong quyết định phê duyệt danh mục sách giáo khoa lớp 2, lớp 6 sử dụng trong năm học 2021-2022 có ba bộ sách Cánh diều, Kết nối tri thức với cuộc sống, Chân trời sáng tạ o. Còn hai bộ Cùng học để phát triển năng lực, Vì sự bình đẳng và dân chủ trong giáo dục của Nhà xuất bản Giáo dục Việt Nam không có sách lớp 2 và lớp 6. Việc hai bộ sách bất ngờ “bốc hơi” không báo trước khiến nhiều giáo viên băn khoăn, liệu việc học của các em từ lớp 1 lên lớp 2 sẽ thế nào?

Cô Hoàng Thị Minh, giáo viên lớp 1C, Trường Tiểu học Chợ Mới (Chợ Mới, Bắc Kạn) cho biết, hiện học sinh lớp 1 của trường đang sử dụng 3 bộ sách của Nhà xuất bản Giáo dục Việt Nam gồm: Kết nối tri thức với cuộc sống; Cùng học để phát triển năng lực; Vì sự bình đẳng và dân chủ trong giáo dục.

Cô tiếc nuối khi hai trong ba bộ sách đang dạy sẽ không phát hành ở lớp 2 trong năm học 2021 – 2022. Bởi, sau gần một năm học triển khai chương trình và sách giáo khoa mới trên địa bàn tỉnh, các kết quả học tập, phát triển năng lực của học sinh được cải thiện đáng kể so với các năm học trước. Nếu giờ thay đổi, theo cô, việc học sẽ không được đảm bảo thống nhất và xuyên suốt.

Cô hy vọng, Nhà xuất bản Giáo dục Việt Nam sẽ phát hành ổn định các bộ sách đầy đủ cho 12 lớp học, tránh làm giáo viên bị động, xáo trộn.

Ông Phạm Duy Hưng, Phó Chủ tịch UBND tỉnh Bắc Kạn cho biết, trong năm học tới, quyền lựa chọn sách giáo khoa ở lớp 2 và lớp 6 thuộc về UBND các tỉnh, thành phố. Để đảm bảo tính minh bạch, công bằng, phù hợp với thực tiễn dạy và học ở địa phương, UBND tỉnh giao cho giáo viên các trường nghiên cứu, đề xuất lựa chọn các bộ sách. Sở GD&ĐT sẽ tổng hợp đề xuất trình UBND xem xét lựa chọn theo số đông, trên tinh thần tôn trọng ý kiến các thầy cô giáo.

Trước băn khoăn, sách giáo khoa lớp 1 có cần thiết được lựa chọn lại trong năm tới hay không, ông Hưng cho biết: “Nếu phải lựa chọn lại sách thì khó khăn, xáo trộn sẽ là tất yếu. Việc sử dụng bộ sách giáo khoa trong năm học qua ít nhiều cho thấy được sự hiệu quả và những điểm hạn chế, nhằm rút kinh nghiệm cho các năm học sau. Việc thay sách phần nào gây lãng phí, ảnh hưởng trực tiếp đến giáo viên, phụ huynh và học sinh, nhất là khu vực vùng cao khó khăn như tỉnh Bắc Kạn”.

Ông Nguyễn Xuân Khang, Hiệu trưởng Trường Marie Curie (Hà Nội) cho biết, việc hai bộ sách giáo khoa bất ngờ “biến mất không có thông báo trước khiến nhiều người ngạc nhiên và lo lắng, nhất là các trường đang lựa chọn hai bộ này đưa vào giảng dạy ở lớp 1.

Theo ông Khang, tuy Nhà xuất bản Giáo dục Việt Nam khẳng định việc bỏ hai bộ sách không ảnh hưởng đến việc dạy và học ở lớp 2 năm học 2021 – 2022, nhưng giáo viên và phụ huynh vẫn còn nhiều băn khoăn, lo lắng.

“Dù cả 5 bộ sách giáo khoa lớp 1 hiện hành được viết theo chương trình giáo dục phổ thông mới, nhưng mỗi bộ sách chắc chắn khác nhau ở cách tiếp cận chương trình, phong cách và ngữ liệu của từng nhóm tác giả. Chính sự khác nhau cơ bản này tạo nên sức thu hút của từng bộ sách” , ông Khang nói.

Chưa kể, năm học 2020- 2021, khi các trường được giao quyền chọn sách giáo khoa lớp 1, giáo viên đã bỏ rất nhiều thời gian để đọc, thảo luận… và chọn ra những cuốn sách thích hợp cho trường. Việc hai bộ sách biến mất sẽ dẫn đến việc cùng một trường nhưng lớp 1 dùng bộ sách này, sang lớp 2 sử dụng bộ khác, gây xáo trộn rất lớn cho học sinh và đặc biệt là giáo viên.

Sách giáo khoa lớp 1. (Ảnh minh hoạ: H.C)

” Dù nhà xuất bản có tiếp tục in sách thì năm học tới, liệu có địa phương nào dám tiếp tục chọn 2 bộ sách bị hợp nhất kia không? Nếu không thì tuổi thọ của 2 bộ sách chỉ vẻn vẹn 1 năm, gây lãng phí rất lớn về công sức, tiền của phụ huynh, nhà trường. Điều lớn hơn là số phận sách giáo khoa lớp 3, 4, 5 và 7, 8, 9 trong những năm tới có tương tự hay không? “, ông đặt câu hỏi.

Phó giáo sư Phan Doãn Thoại, Chủ biên môn Toán bộ sách Cùng học để phát triển năng lực tiếc nuối khi bộ sách không được biên soạn tiếp ở lớp 2 và lớp 6.

Ông cho biết, việc “hợp nhất” bộ sách Cùng học để phát triển năng lực với bộ sách Kết nối tri thức với cuộc sống chỉ là cách nói, còn về bản chất thì khác. Bởi khi có chủ trương hợp nhất này, hai nhóm tác giả của hai bộ sách cùng ngồi lại với nhau nhưng không có tiếng nói chung.

Các trường học từng chọn bộ sách Cùng học để phát triển năng lực sẽ ít nhiều bị ảnh hưởng vì trước đó họ tin tưởng và chọn lựa theo tinh thần của bộ sách. Mỗi cuốn sách có cách đặt vấn đề riêng và có đặc điểm riêng. Lớp 1 học sách này, lớp 2 học sách kia, hai cách tiếp cận vấn đề khác nhau cũng sẽ gây ảnh hưởng cho học sinh, giáo viên cho dù các bộ sách giáo khoa mới đều có chung một tinh thần.

TPHCM gấp rút chọn sách giáo khoa

Các hội đồng lựa chọn sách giáo khoa (SGK) cấp thành phố ngày 17/3 đã có buổi làm việc đầu tiên. Đây là bước cuối cùng quyết định việc bộ SGK lớp 2 và lớp 6 nào sẽ đến tay học sinh năm học tới.

Phụ huynh trước "ma trận" SGK

5 bước độc lập

Trao đổi với phóng viên, ông Dương Trí Dũng, Phó giám đốc Sở GD&ĐT TPHCM, người đứng đầu 9 hội đồng lựa chọn SGK tiểu học, cho biết, các hội đồng đang làm việc gấp rút theo yêu cầu, hướng dẫn của Bộ GD&ĐT. Việc lựa chọn SGK được tiến hành theo 5 bước độc lập với đầy đủ thành phần tham gia.

Bước 1 là lựa chọn SGK ở tổ chuyên môn. Ở bước này, các giáo viên đều phải tham gia thảo luận, đánh giá và bỏ phiếu chọn ít nhất 1 SGK. Tiếp đó, hiệu trưởng tổ chức cuộc họp nhiều thành phần, bao gồm giáo viên, ban đại diện cha mẹ học sinh... để thảo luận, đánh giá, lựa chọn 1 SGK cho mỗi môn học.

Sau đó, các trường gửi kết quả về Phòng GD&ĐT quận, huyện để tổng hợp số liệu gửi về Sở GD&ĐT. Ở bước cuối cùng, Hội đồng lựa chọn SGK sẽ thẩm định lại và bỏ phiếu thông qua trước khi trình UBND thành phố phê duyệt. Theo ông Dũng, các bước chọn SGK được thực hiện độc lập.

Ở bước cuối cùng là tập hợp các giáo viên có chuyên môn giỏi của thành phố để thẩm định lại SGK, nhưng việc này không làm mất đi các quyền lựa chọn SGK trước đó của nhà trường, giáo viên.

Bà Phạm Thúy Hà, Phó phòng GD&ĐT quận 4, thư ký Hội đồng lựa chọn SGK tiểu học môn Tiếng Việt, cho biết, trong buổi làm việc đầu tiên, Chủ tịch hội đồng phân công nhiệm vụ đến các thành viên. Các công việc lựa chọn SGK được tiến hành theo đúng quy định, thẩm quyền được giao...

Theo quyết định của UBND TPHCM, thành phố có 20 hội đồng lựa chọn SGK năm 2021. Cụ thể, cấp tiểu học có 9 hội đồng, cấp THCS có 11 hội đồng. Mỗi hội đồng có 19 thành viên, đứng đầu là các phó giám đốc Sở GD&ĐT. Các ủy viên là hiệu trưởng và giáo viên các trường học trong thành phố.

Theo kế hoạch của Sở GD&ĐT TPHCM, cuối tháng 3 sẽ công bố kết quả lựa chọn SGK năm học 2021-2022. Sở GD&ĐT sẽ thông báo đến các trường danh mục sách đã được UBND TPHCM phê duyệt trước thời điểm bắt đầu năm học mới ít nhất 5 tháng và hướng dẫn sử dụng SGK theo quy định của pháp luật.

Trao đổi với phóng viên, ông Nguyễn Hoàng Phong, Hiệu trưởng Trường Tiểu học An Phong (TPHCM), cho biết, năm học 2020-2021, trường chọn bộ SGK lớp 1 gồm 9 cuốn sách của 3 NXB khác nhau. "Chúng tôi chọn sách dựa trên chuyên môn của các thầy cô lẫn đóng góp ý kiến của phụ huynh, hoàn toàn không có sự can thiệp nào từ bên ngoài", ông Phong nói.

Tuy nhiên, năm nay, Trường Tiểu học An Phong chỉ còn chọn duy nhất bộ sách Chân trời sáng tạo cho cả lớp 1 lẫn lớp 2. "Chúng tôi tổ chức chọn SKG theo đúng quy trình, hiện đã gửi danh mục chọn SGK cho các cấp cao hơn để chờ phê duyệt" ông nói và cho biết, việc triển khai chương trình giáo dục phổ thông mới khá trơn tru, không gặp nhiều khó khăn dù có nhiều bộ SGK.

Ở bậc THCS, nhiều giáo viên tỏ ra khá băn khoăn với việc tích hợp SGK lớp 6. Một giáo viên dạy Vật lý ở một trường THCS quận 3 (xin không nêu tên) cho rằng, môn Khoa học tự nhiên được tích hợp từ Sinh học, Hóa học, Vật lý nên ít nhiều sẽ gặp khó khăn.

"Hơn 10 năm qua, mình chuyên dạy Lý nên nhiều kiến thức chuyên sâu về hai môn kia gần như không còn nhớ nhiều", giáo viên dạy Vật lý tâm sự. Tuy nhiên, theo giáo viên này, kiến thức trong SGK tích hợp tương đối nhẹ nhàng, bên cạnh đó, sắp tới sẽ được tập huấn cũng như bồi dưỡng kiến thức nên giáo viên cũng sẽ thích nghi dần với cách học tích hợp;học tích hợp là một xu thế.

Chia sẻ về việc tích hợp SGK tại buổi tọa đàm bàn về SGK lớp 2 và lớp 6 diễn ra mới đây, PGS. TS Mai Sỹ Tuấn, Chủ biên SGK Khoa học tự nhiên lớp 6 (bộ Cánh Diều),nói: "Ở Việt Nam, đây là môn học đầu tiên tích hợp. Vì vậy, khi viết SGK môn học tích hợp để giáo viên trong điều kiện đang dạy riêng lẻ từng môn có thể dạy được và yên tâm để dạy là một thách thức rất lớn".

"Khi viết, chúng tôi đưa ra phương châm SGK mới kế thừa được điểm hay, điểm ưu việt của SGK hiện hành, nhưng phải tinh giản, đạt được yêu cầu của hiện đại và phải thiết thực. Học cái gì, không học cái gì và phải gắn liền với cuộc sống. Ví dụ, một bài học tải được cả kiến thức Hóa học và Sinh học nhưng ví dụ đó thực sự xa với cuộc sống thì nhận thức của các em lại khó. Chúng ta vẫn dạy kiến thức thế giới đang dạy nhưng kiến thức đó phải được lồng vào những hiện tượng của Việt Nam, lồng vào cuộc sống của học sinh để các em dễ học. Nhưng SGK mới khác với sách hiện hành là phải khơi nguồn sáng tạo", ông Tuấn nói.

"Khi viết, chúng tôi đưa ra phương châm SGK mới kế thừa được điểm hay, điểm ưu việt của SGK hiện hành, nhưng phải tinh giản, đạt được yêu cầu của hiện đại và phải thiết thực. Học cái gì, không học cái gì và phải gắn liền với cuộc sống. Chúng ta vẫn dạy kiến thức thế giới đang dạy nhưng kiến thức đó phải được lồng vào những hiện tượng của Việt Nam, lồng vào cuộc sống của học sinh để các em dễ học. Nhưng SGK mới khác với sách hiện hành là phải khơi nguồn sáng tạo". PGS.TS Mai Sỹ Tuấn