Ba chế độ ăn giúp cải thiện chức năng nhận thức

Chế độ ăn lành mạnh là một trong những bước đầu tiên để cải thiện chức năng nhận thức của bạn. Tuy nhiên có rất nhiều chế độ ăn khác nhau, và rất khó để chỉ ra chế độ ăn nào mang lại nhiều lợi ích cho não nhất.

Ba chế độ ăn Địa Trung Hải (Mediterranean Diet), DASH (viết tắt của Dietary Approaches to Stop Hypertension – chế độ ăn giúp ngăn ngừa tăng huyết áp) và MIND (viết tắt của Mediterranean-DASH Intervention for Neurodegenerative Delay diet) được đánh giá lợi ích tiềm tàng của chúng.

Ảnh minh họa

Chế độ ăn Địa Trung Hải dựa trên thói quen ăn uống của người Hy Lạp, miền Nam nước Ý và Tây Ban Nha. Chế độ ăn này chú trọng các loại thực phẩm giàu acid béo không bão hòa đơn được tìm thấy trong dầu olive, acid béo omega-3 trong cá và một số loại hạt, cũng như chú trọng vào các loại rau, quả tươi.

Cho đến ngày hôm nay, chế độ ăn Địa Trung Hải được nghiên cứu rất nhiều, cung cấp nhiều dữ liệu về lợi ích hỗ trợ bảo vệ người bệnh tim mạch, đái tháo đường, ung thư và thậm chí kéo dài tuổi thọ.

Một số dữ liệu dịch tễ cũng cho thấy chế độ ăn này mang lại lợi ích cho chức năng nhận thức, bao gồm luôn giảm nguy cơ suy giảm nhận thức, nguy cơ bị bệnh Alzheimer và có thể là thông qua cơ chế giảm stress oxy hóa và chống viêm.

Trong một nghiên cứu ngẫu nhiên, đối chứng, chế độ ăn Đại Trung Hải mang lại lợi ích trên chức năng nhận thức tương tự như chế độ ăn hạn chế chất béo ở nhóm người lớn tuổi, có nguy cơ tim mạch cao.

Chế độ ăn DASH được phát triển bởi Viện Y học Quốc gia Hoa Kỳ (National Institutes of Health) nhằm hỗ trợ dự phòng và kiếm soát tăng huyết áp mà không dùng thuốc.

Chế độ ăn này chú trọng ăn nhiều các loại rau, quả, các sản phẩm từ sữa ít béo, các loại ngũ cốc nguyên hạt, các loại thịt nạc, các loạt hạt, quả hạch và các loại đậu, và các báo cáo cho thấy chế độ ăn này giúp kiểm soát huyết áp ở nhóm người bệnh tăng huyết áp mức độ trung bình.

Tăng huyết áp có thể ảnh hưởng xấu tới các mạch máu trong não và nó là yếu tố nguy cơ của bệnh Alzheimer, do đó kiểm soát huyết áp qua chế độ ăn DASH có thể giúp bảo vệ não bộ.

Tác dụng bảo vệ thần kinh của chế độ ăn DASH cũng bắt đầu được đưa vào nghiên cứu và các kết quả rất hứa hẹn: dữ liệu từ dự án “Lão hóa và trí nhớ” (Memory and Aging Project) trên 800 người lớn tuổi cho thấy tuân thủ chế độ ăn DASH tốt hơn sẽ giúp làm giảm đáng kể tốc độ suy giảm nhận thức.

Chế độ ăn MIND được bác sĩ Martha Clare Morris – một chuyên gia đầu ngành về dinh dưỡng tại Bệnh viện Đại học Y khoa Rush – giới thiệu vào năm 2015. Bà đã tiến hành tìm kiếm thông qua y văn, chủ yếu là từ các nghiên cứu quan sát, chọn ra các loại thực phẩm từ chế độ ăn Địa Trung Hải và DASH được bà đánh giá là rất tốt cho sức khỏe não bộ.

Chế độ ăn này chú trọng các loại rau có lá màu xanh (không phải tất cả mọi loại rau), quả mọng (không phải tất cả mọi loại quả), các loại hạt, ngũ cốc nguyên hạt, cá, gia cầm, dầu olive, và uống một lượng rượu vừa phải (nếu được nên là vang đỏ).

Trong chế độ ăn này thịt đỏ, bơ, phô mai, bánh ngọt, đồ ngọt và các loại thực phẩm chiên xào được khuyên nên tránh. Hiện tại đây là chế độ ăn mới và nó mới chỉ được kiểm chứng thông qua việc tìm kiếm, đánh giá dữ liệu trên hệ thống y văn của bác sĩ Morris.

Bác sĩ Morris đã tiến hành các nghiên cứu nhằm so sánh ba chế độ: Địa Trung Hải, DASH, MIND trên nhóm người từ 58-98 tuổi. Nghiên cứu chỉ ra rằng cả ba chế độ ăn đều liên quan đến việc hỗ trợ giảm thiểu nguy cơ bị bệnh Alzheimer, trong đó chế độ ăn MIND mang lại lợi ích ngay cả khi tuân thủ ở mức độ vừa phải.

Chế độ ăn MIND cũng làm chậm lại quá trình suy giảm của nhận thức, tương đương với nhận thức ở người trẻ hơn 7,5 tuổi. Tuy nhiên tất cả các nghiên cứu trên đều là các nghiên cứu quan sát và rất khó để đưa ra kết luận những lợi ích này đến từ chế độ ăn hoặc các yếu tố khác của người tham gia nghiên cứu.

Cần có nhiều hơn các nghiên cứu để xác định chế độ ăn nào mang lại nhiều lợi ích nhất cho não bộ. Tuy nhiên hiện tại chúng ta có thể ghi nhớ một số đặc điểm chung của các chế độ ăn trên: Ăn nhiều rau, quả, cá, các loại họ đậu và hạn chế các loại đồ ăn chế biến sẵn, thịt đỏ, đồ ngọt và đường…