Anh thu hẹp quy mô nhân viên ngoại giao tại Niger
Ngày 3/8, Bộ Ngoại giao Anh thông báo tạm thời cắt giảm số lượng nhân viên tại Đại sứ quán nước này ở thủ đô Niamey của Niger do tình hình an ninh bất ổn sau vụ đảo chính lật đổ Tổng thống Mohamed Bazoum.
Công dân Pháp và một số quốc gia châu Âu chờ được sơ tán tại nhà chờ sân bay quốc tế Diori-Hamani ở Niamey, Niger ngày 1/8/2023. Ảnh: AFP/TTXVN
Tuyên bố của bộ trên nêu rõ vụ đảo chính tại Niger đã dẫn đến nhiều cuộc biểu tình và gây bất ổn. Nhóm tổ chức cuộc biểu tình ngày 30/7 (M62) đã kêu gọi tiến hành cuộc biểu tình khác trong ngày 3/8 (Ngày Độc lập của Niger). Cơ quan ngoại giao Anh nêu rõ các cuộc biểu tình có thể biến thành bạo lực và tình hình có thể thay đổi nhanh chóng mà không có cảnh báo trước.
Trước đó, Bộ Ngoại giao Anh ngày 2/8 thông báo kế hoạch sơ tán công dân khỏi Niger, đồng thời nhấn mạnh đây là ưu tiên hàng đầu của nước này.
Trong khi đó, Pháp đã yêu cầu chính quyền quân sự tại Niger đảm bảo an toàn cho Đại sứ quán Pháp tại Niamey trước những hoạt động biểu tình được lên kế hoạch tổ chức trong ngày 3/8 sau vụ đảo chính quân sự.
Trước đó, ngày 1/8, Đại sứ quán Pháp tại Niamey thông báo trước tình hình an ninh xấu đi ở Niamey, Chính phủ Pháp đang chuẩn bị cho chiến dịch sơ tán công dân khỏi Niamey bằng đường hàng không. Thông báo nhấn mạnh rằng việc sơ tán “sẽ diễn ra rất nhanh chóng trong khoảng thời gian hạn chế”.
Hôm 26/7 vừa qua, các binh sĩ ở Niger đã phế truất Tổng thống Mohamed Bazoum và giam giữ ông trong một dinh thự, đồng thời đóng cửa biên giới và ban bố lệnh giới nghiêm toàn quốc. Ngày 28/7, Tướng Abdourahamane Tchiani, người đứng đầu Lực lượng cận vệ của Tổng thống từ năm 2011, đã tuyên bố là nhà lãnh đạo mới của Niger trong giai đoạn chuyển tiếp và cảnh báo rằng bất kỳ sự can thiệp quân sự nào của nước ngoài sẽ dẫn đến tình trạng hỗn loạn.
Pháp đã ra tuyên bố lên án cuộc đảo chính, đồng thời kêu gọi khôi phục trật tự Hiến pháp ở Niger, đưa ông Bazoum trở lại vị trí Tổng thống. Tuyên bố của Bộ Ngoại giao Pháp cũng khẳng định ưu tiên của Paris là an ninh của công dân và các cơ sở của nước này.
Niger từng là thuộc địa của Pháp trước khi tuyên bố độc lập năm 1960. Đây là quốc gia không giáp biển với diện tích gần 1,3 triệu km2, trong đó khoảng 80% nằm trong sa mạc Sahara ở châu Phi.
Video đang HOT
Nga và phương Tây trong cuộc chơi quyền lực ở châu Phi
Trong khi phương Tây mất dần ảnh hưởng, Nga đã từng bước lấp vào khoảng trống an ninh, chính trị ở Sahel, một trong những khu vực bất ổn nhất thế giới.
Tình hình Niger vẫn căng thẳng sau khi các quân nhân nước này hồi tuần trước đã lật đổ chính phủ của Tổng thống Mohamed Bazoum. Sau đảo chính, những người ủng hộ chính quyền quân sự tại Niger đã tấn công Đại sứ quán Pháp, đốt quốc kỳ Pháp trong khi vẫy cờ Nga.
Cùng với những biến động địa chính trị trong khu vực, chính biến ở Niger cho thấy rõ hơn cuộc cạnh tranh ảnh hưởng giữa Moscow và phương Tây ở châu Phi nói chung và khu vực Sahel nói riêng.
Ảnh hưởng của phương Tây suy yếu
Sahel là tên gọi dải đất nằm ở phía nam sa mạc Sahara, trải dài từ Đại Tây Dương ở phía tây đến biển Đỏ ở phía đông châu Phi. Khu vực này thường xuyên chứng kiến bất ổn chính trị với sự trỗi dậy mạnh mẽ của các nhóm thánh chiến, bị cho là có liên hệ với k.hủng b.ố trong những năm gần đây.
Người biểu tình vẫy cờ Nga và Niger ở thủ đô Niamey của Niger hôm 30.7
AFP
Phương Tây, đặc biệt là Pháp, "mẫu quốc" cũ của nhiều nước Sahel, đã cố gắng thiết lập ảnh hưởng tại đây thông qua cuộc chiến chống k.hủng b.ố. Binh sĩ Pháp đã đồn trú ở Mali từ năm 2013 và sau đó mở rộng phạm vi đóng quân sang các nước khác, bao gồm Burkina Faso, Niger, Mauritania và Chad, trong Chiến dịch Barkhane. Ở thời kỳ đỉnh cao của chiến dịch, Pháp có khoảng 5.100 binh sĩ đồn trú tại khu vực, theo bài viết đăng trên website của Carnegie Endowment for International Peace (CEIP, tổ chức nghiên cứu có trụ sở tại Washington D.C, Mỹ).
Song bất chấp những nỗ lực đó, Sahel vẫn là một trong những khu vực nguy hiểm nhất thế giới, với số vụ tấn công nhằm vào dân thường tại đây đã tăng gấp 5 lần trong giai đoạn 2017 - 2020, theo một phân tích được đăng bởi Viện Trung Đông (MEI, trụ sở tại Washington D.C). Hậu quả của khủng hoảng an ninh ở Sahel, đặc biệt là ở Mali và Burkina Faso, đã dẫn đến làn sóng "bài Pháp" tại khu vực.
Current Time0:00
/
Duration3:03
HD
Auto
Đảo chính quân sự ở Niger liên quan gì đến thế đối đầu phương Tây - Nga?
Quan hệ giữa Pháp với Mali và Burkina Faso đã xấu đi nhanh chóng sau các vụ đảo chính liên tiếp ở hai nước này trong giai đoạn 2020 - 2022. Sau gần một thập niên, Pháp rút quân khỏi Mali vào tháng 8.2022. Đến tháng 2.2023, Burkina Faso tuyên bố chấm dứt sự hiện diện của quân đội Pháp ở nước này.
Mối quan hệ giữa Mỹ với hai nước Sahel nói trên cũng xấu đi đáng kể. Sau các vụ đảo chính, Washington đã đình chỉ quyền tiếp cận của Mali và Burkina Faso tại thị trường Mỹ, đồng thời thông qua luật cấm cung cấp hỗ trợ quân sự cho hai nước, theo CEIP.
Khu vực Sahel của châu Phi. Ảnh Đồ họa: CEIP
Nga tranh thủ lấp khoảng trống
Việc người biểu tình vẫy cờ Nga và đốt cờ Pháp sau các vụ đảo chính ở Mali, Burkina Faso và Niger là dấu hiệu cho thấy Moscow đã phần nào thành công trong việc biến thất bại của phương Tây thành lợi thế của mình.
"Nga đang khai thác các cuộc khủng hoảng chính trị và an ninh đang diễn ra, và trên thực tế, đang tiến hành "cuộc chiến không tuyên bố" với phương Tây ở Sahel", theo tạp chí The Africa Report.
Theo báo The Washington Post, kể từ ít nhất là năm 2018, công ty quân sự tư nhân Wagner của Nga đã hiện diện ở Sahel để giúp trấn áp các cuộc nổi dậy. Tại Cộng hòa Trung Phi, Mozambique, Libya và giờ là Mali, tổ chức lính đ.ánh thuê Nga đã hoạt động trên thực địa cùng với các lực lượng địa phương.
Các quan chức phương Tây cũng lo ngại rằng Wagner đang tìm cách thiết lập hiện diện ở Burkina Faso và Chad. Sau khi Pháp rút quân hồi đầu năm nay, Thủ tướng Apollinaire Kyelem de Tambela của Burkina Faso nói rằng Nga là "một lựa chọn hợp lý" để thay thế, dù Moscow chưa từng thừa nhận liên hệ với Wagner.
Kể từ khi chiến sự Ukraine bùng nổ, Moscow đã cố gắng củng cố quan hệ với châu Phi. Tại hội nghị thượng đỉnh ở St.Petersburg (Nga) mới đây, Tổng thống Nga Vladimir Putin cam kết sẽ cung cấp miễn phí hàng chục nghìn tấn ngũ cốc cho các nước châu Phi. Trong khi đó, Ngoại trưởng Nga Sergei Lavrov đã thăm 7 nước châu Phi từ đầu năm đến nay, bao gồm một số nước Sahel.
Mối lo uranium
Vụ đảo chính ở Niger đã khiến tài nguyên uranium của nước này được chú ý, theo The Washington Post. Niger là nước khai thác uranium lớn thứ bảy thế giới và là một trong những nguồn cung uranium chủ chốt của Liên minh Châu Âu (EU), trong đó Pháp là nhà nhập khẩu hàng đầu.
Sau vụ đảo chính tuần trước, chính quyền quân sự ở Niger đã tạm dừng xuất khẩu uranium sang Pháp, nơi uranium đóng vai trò quan trọng trong hệ thống điện hạt nhân rộng lớn. Paris đã lên tiếng bác bỏ lo ngại nhưng một số nhà phân tích cho rằng động thái của Niger có thể gây ra tác động ở cấp độ EU, buộc các chính phủ châu Âu phải xem xét lại việc tiếp tục trừng phạt Nga, một trong những nước xuất khẩu uranium lớn nhất thế giới.
Đức ngừng viện trợ tài chính cho Niger Ngày 31/7, Đức tuyên bố ngừng viện trợ tài chính và hợp tác phát triển với Niger, sau vụ đảo chính lật đổ Tổng thống nước này Mohamed Bazoum hồi tuần trước, đồng thời cảnh báo Berlin có thể thực hiện các biện pháp bổ sung. Đại tá Amadou Abdramane (ngồi), người phát ngôn của Hội đồng quốc gia bảo vệ tổ quốc...
